Του Κώστα Α. Μπογδανίδη
Ήταν τέλος του 2003 όταν παρουσιάστηκε από ένα κυβερνητικό κλιμάκιο, με επικεφαλής τον τότε υπουργό Μεταφορών Χρ. Βερελή, το σχέδιο για ένα νέο αεροδρόμιο της Κρήτης στο Καστέλι. Παράλληλα ανακοινώθηκε η οριστική εγκατάλειψη του προγραμματισμού των έργων επέκτασης για το αεροδρόμιο «Ν. Καζαντζάκης» στο Ηράκλειο. Ούτε εκσυγχρονισμός, ούτε νέος διάδρομος-λοξός ή όχι, δεν έχει πια σημασία, θα γινόταν.
Ήταν τέτοιος ο ενθουσιασμός παραγόντων και λοιπών παρακεντέδων για το νέο αεροδρόμιο, που κανείς τότε δεν πρόσεξε τις λεπτομέρειες στις οποίες συνήθως κρύβεται ο διάβολος. Από το πως αφήνεις μια πόλη χωρίς αεροδρόμιο (ενώ άλλες αγωνίζονται να αποκτήσουν!), πως επιβαρύνεις μια πλούσια και παραγωγική περιοχή με άσχετη και οχλούσα δραστηριότητα, πως δεν έχεις σκεφτεί τις βασικές μετακινήσεις με μέσο σταθερής τροχιάς, την αλλαγή του status για όλο το νησί. Αλλά τότε ήταν το ΠΑΣΟΚ που…τέλειωνε τη θητεία του (και ξέρετε τι λένε για τον γάιδαρο όταν ψοφά…) και επειδή όλη η χώρα είναι ένα απέραντο ΠΑΣΟΚ όλοι συνέχισαν αυτή την πολιτική και λογική…
Ήταν δε τέτοιο το «μεθύσι» από τα… καλά νέα, που ελάχιστοι στάθηκαν στο… γονατογράφημα που παρουσιάστηκε τότε. Από το χρονοδιάγραμμα που έλεγε ότι «το 2009 θα είναι έτοιμο το αεροδρόμιο και θα πετάμε από το Καστέλι», μέχρι το ότι θα έχουμε ένα παγκόσμιο αερολιμένα, με δυνατότητα για υπερατλαντικές πτήσεις, ενώ ακόμη λιγότεροι πρόσεξαν ότι ακόμη και ο χάρτης που έδωσε τότε το υπουργείο είχε σημειωμένο το νέο αεροδρόμιο στο… Λατζιμά Ρεθύμνου!
Λεπτομέρειες; Ναι που κάνουν τη διαφορά. Διότι όσοι επέμειναν τότε στο τραγελαφικό του πράγματος απλώς δικαιώθηκαν και αποδείχθηκε πόσο κατώτεροι των περιστάσεων υπήρξαν οι τότε παράγοντες της Κρήτης. Τα αεροπλάνα δεν πέταξαν από το Καστέλι το 2009 και μάλλον θα πάει… 2029-2030 για να τα δούμε εκεί. Έτσι πάντως γίνεται με τα αεροδρόμια, δεν φτιάχνονται από την μια στιγμή στην άλλη, εκτός εάν είναι κινέζικα. Ο δε διάδρομος θα είναι μόλις 3200 μέτρα και δεν θα μπορεί να απογειώνεται πχ. ένα μεγάλο αεροπλάνο για την Αμερική ενώ ακόμη και της Θεσσαλονίκης είναι μεγαλύτερος!
Ας είναι. Όλα αυτά είναι ιστορίες που κάποτε θα γραφτούν και θα αποτιμηθούν. Το σχέδιο του αεροδρομίου προχώρησε μέσα στις δεκαετίες γιατί κυρίως το ζήτησαν οι τουριστικοί επιχειρηματίες που βλέποντας ότι βουλιάζει στην μετριότητα και είναι αφημένο στην τύχη του το σημερινό αεροδρόμιο του Ηρακλείου. Σε αυτό είχαν δίκιο. Υπήρξε μια εσκεμμένη απαξίωση του «Καζαντζάκης» και όλα ακολούθησαν τη δική τους πορεία. Το έργο του νέου αεροδρομίου πήραν δύο σοβαρές εταιρείες και από την ώρα που υπεγράφη η σύμβαση όλα έτρεξαν με γρήγορους ρυθμούς. Ό,τι ανέλαβε ο ανάδοχος το έχει πράξει στο ακέραιο. Οι υποδομές στον νέο αερολιμένα έχουν προχωρήσει , οι οδικές συνδέσεις είναι ήδη διαμορφωμένες. Που κολλάει το έργο; Στις υποχρεώσεις που έχει αναλάβει το κράτος! Αυτό το κράτος, που έκανε τις άφρονες επιλογές, δεν μπορεί να είναι στοιχειωδώς εντάξει στις βασικές απαιτήσεις ενός τέτοιου πρότζεκτ.
Δεν χρειάζεται να πούμε για τους αγωγούς καυσίμων που δεν έχουν προβλεφθεί, για την ύδρευση, για τα συνοδά έργα, για ένα ευρύτερο πολεοδομικό σχεδιασμό που δεν έγινε. Αυτά πες πως είναι τα δύσκολα. Ας σταθούμε στα πιο απλά. Το ένα είναι η σήραγγα που ήταν φανερό ότι ήταν εξαρχής απαραίτητη για την οδική σύνδεση του Καστελίου με τον ΒΟΑΚ. Δεν πας ένα τέτοιο δρόμο πάνω από τα βουνά, κάνεις ένα τούνελ και καθαρίζεις. Το ήξεραν όλοι ότι θα μπει αυτό το έργο. Για είκοσι μήνες οι υπουργοί περί άλλα τύρβαζαν και στο τέλος υπέγραψαν τα 150+ εκατομμύρια που επιβαρύνουν πλήρως το δημόσιο- ας μην μπούμε σε άλλες λεπτομέρειες προς το παρόν γιατί εδώ κι αν είναι ύποπτο- πράγμα που καθυστερεί ολοφάνερα το χρονοδιάγραμμα μαζί με τις άλλες κρατικές αστοχίες.
Το δεύτερο που προέκυψε -από το πουθενά- είναι το μνημείο που βρέθηκε στην Παπούρα. Εκεί που τελικά αποφασίστηκε να μπει το ραντάρ. Ποια νομίζετε ότι είναι η διαφωνία; Για τον λόφο; Για το μνημείο; Κάθισαν οι ιστορικοί και κάνουν φιλοσοφικές συζητήσεις στα στρογγυλά παπούρια του μνημείου; Δεν είναι αρχαιολογικό το ενδιαφέρον. Είναι ο πολιτισμός της Παπούρας και η πολιτική της παπούλας. Ολοφάνερα πια έχουμε μια κόντρα πολιτισμική και πολιτική μεταξύ κεντρικής διοίκησης που θέλει να επιβάλει το δικό της «δίκιο» χωρίς να δίνει φράγκο, με την τοπική διοίκηση και κοινωνία που επιθυμεί να έχει λόγο για τα δικά της πράγματα να έχει οφέλη και κοινωνικά έσοδα. Λίγο αργά βέβαια το αντιλήφθηκαν εδώ, αλλά πάλι καλά. Τώρα συνειδητοποιούν τι σημαίνει…. σχεδιασμός και κρατική παρέμβαση. Τι συνέπειες μπορεί να έχει μια… οφθαλμομελέτη που κάνει ένας μανδαρίνος από το γραφείο του στην Αθήνα. Η διάσταση απόψεων μεταξύ υπουργού και δημάρχου, μεταξύ του ΚΑΣ και των εδώ αρχαιολόγων, δεν είναι τεχνική, δεν έχει τεχνοκρατικά-επιστημονικά χαρακτηριστικά. Άλλωστε τεχνικά όλα γίνονται. Το ξέρουμε ότι εάν το κράτος ήθελε και την… Παπούρα ολόκληρη μπορούσε να μεταφέρει αλλού. Άλλωστε το ίδιο το υπουργείο μίλησε για μοναδικό μνημείο!
Αλλά η σύγκρουση είναι μεταξύ του κέντρου και της περιφέρειας. Μεταξύ του βορρά και του νότου. Το βλέπεις στα μάτια του υπουργού που κοιτάζει τους… αυτόχθονες ως ιθαγενείς σαν να του μιλούν σε ακατάληπτη γλώσσα. Του μιλάνε, δεν ακούει. Ενώ θα μπορούσε να αφουγκραστεί το πρόβλημα, την αγωνία τους, έχει ύφος χιλίων καρδιναλίων. Και όσο τους ακυρώνει, τόσο… γυαλίζει το μάτι του δημάρχου. Η κεντρική διοίκηση δεν ξέρει τα βασικά. Αλλά κάνει επίδειξη δύναμης και εξουσίας. Έτσι γίνεται πάντα, όπως έλεγε και ένας φιλόσοφος: «Ο Νότος δημιουργεί τους πολιτισμούς. Ο Βορράς τους κατακτά, τους καταστρέφει, δανείζεται απ’ αυτούς, τους διαδίδει. Αυτή είναι μια σύνοψη της παγκόσμιας Ιστορίας.»