Της Σοφίας Νεοφύτου
Αν ο άνθρωπος θέλει κάποτε να ζήσει σε άλλους πλανήτες, δεν θα μπορέσει να το κάνει χωρίς να έχει μαζί του κάτι να καλλιεργήσει.
Μπορεί να ακούγεται απόλυτα απλό και λογικό, αλλά δεν είναι αν κάποιος λάβει υπόψιν του πως τα περισσότερα φυτά της Γης δεν αντέχουν τις ακραίες συνθήκες του διαστήματος. Γι’ αυτό οι επιστήμονες στράφηκαν σε έναν απρόσμενο σύμμαχο: τα βρύα.
Μια νέα διεθνής έρευνα, με επικεφαλής ομάδα από το Πανεπιστήμιο του Χοκάιντο, δείχνει ότι η λύση ίσως βρίσκεται σε ένα ταπεινό βρύο και πιο συγκεκριμένα το είδος, Physcomitrium patens, το οποίο συχνά περνά απαρατήρητο στη Γη, αλλά αποδεικνύεται εξαιρετικά ανθεκτικό στις πιο ακραίες συνθήκες του διαστήματος.
Με τη σχετική μελέτη να έχει δημοσιευθεί στο περιοδικό iScience , η ανάλυση των ειδικών επιχειρεί να απαντήσει σε ένα κρίσιμο ερώτημα: Ποιες μορφές φυτικής ζωής μπορούν πραγματικά να επιβιώσουν έξω από τη Γη;
Οι ερευνητές ξεκίνησαν αναλύοντας τρία διαφορετικά στάδια του βρύου, όπως τα σπόρια του και συγκεκριμένα κύτταρα του, τα οποία εν συνεχεία τα υπέβαλαν σε ειδικά διαμορφωμένο εργαστήριο σε έντονη ακτινοβολία UVC με τις θερμοκρασίες να ξεκινούν από μείον ογδόντα και να φτάνουν συν πενήντα πέντε βαθμούς Κελσίου και σε κενό παρόμοιο με αυτό που υπάρχει έξω από τον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό.
Φύτευση στο διάστημα
Τα αποτελέσματα έδειξαν ξεκάθαρα πως μέρη του φυτού παρέμενα ανθεκτικά, ενώ άλλα όχι. Το γεγονός όμως ότι τα σπόρια διατήρησαν πολύ υψηλά ποσοστά επιβίωσης οδήγησε τους επιστήμονες στο επόμενο βήμα: την πραγματική έκθεση στο διάστημα.
Εκατοντάδες σποράγγια τοποθετήθηκαν σε ειδικές θήκες και στάλθηκαν σε διαστημικό σταθμό, όπου αστροναύτες τα στερέωσαν στο εξωτερικό τμήμα του σταθμού. Εκεί παρέμειναν για 283 ημέρες, εκτεθειμένα στο κενό, στην ηλιακή και κοσμική ακτινοβολία και στις ακραίες θερμικές μεταβολές μιας τροχιάς που αλλάζει από σκιά σε πλήρη ηλιακή ακτινοβολία κάθε ενενήντα λεπτά. Όταν το υλικό επέστρεψε στη Γη, οι ερευνητές άνοιξαν τα σποράγγια, συνέλεξαν τα σπόρια και εξέτασαν αν αυτά παρέμεναν ζωντανά και ικανά να φυτρώσουν.
Αποτελέσματα
Τα αποτελέσματα τους εξέπληξαν. Περισσότερο από ογδόντα τοις εκατό των σπορίων είχε επιβιώσει το ταξίδι, ενώ σχεδόν ενενήντα τοις εκατό αυτών που επιβίωσαν κατάφεραν να βλαστήσουν κανονικά. Μόνο η ανεμπόδιστη υπεριώδης ακτινοβολία προκάλεσε κάποια μείωση στα ποσοστά, δείχνοντας ότι το UVC αποτελεί τον σημαντικότερο κίνδυνο για τους φυτικούς οργανισμούς στο διάστημα. Παρόλα αυτά, ακόμη και στην πιο ακραία έκθεση, η ικανότητα επιβίωσης παρέμεινε αξιοσημείωτη.
Η έρευνα έχει μεγάλη σημασία για το μέλλον της ανθρώπινης παρουσίας στο διάστημα. Σημειώνεται άλλωστε πως τα βρύα είναι από τις πρώτες μορφές φυτικής ζωής που κατέκτησαν τη στεριά πριν από περίπου πεντακόσια εκατομμύρια χρόνια και διαδραμάτισαν καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση της ατμόσφαιρας της Γης.
Παραγωγή οξυγόνου
Η ικανότητά τους να επιβιώνουν με ελάχιστο νερό, να αντέχουν στην ξηρασία, στο κρύο και στο έντονο φως και να αναπτύσσονται πάνω σε γυμνές επιφάνειες τα καθιστά ιδανικούς υποψήφιους οργανισμούς για τη δημιουργία μικρών, αυτάρκων οικοσυστημάτων στη Σελήνη ή στον Άρη. Επίσης μπορούν να συμβάλουν στην παραγωγή οξυγόνου, στη δέσμευση διοξειδίου του άνθρακα και ενδεχομένως στην προετοιμασία εδαφών, παρόμοια με τον τρόπο που έχουν συμβάλει στη δημιουργία εδαφών στη Γη.
Ο επικεφαλής της μελέτης, Τομομίτσι Φουτζίτα, δήλωσε ότι οι επιστήμονες «έμειναν πραγματικά έκθαμβοι από την εξαιρετική αντοχή αυτών των μικροσκοπικών φυτικών κυττάρων» και εξέφρασε την ελπίδα πως αυτή η ανακάλυψη ανοίγει τον δρόμο για την κατασκευή βιώσιμων οικοσυστημάτων σε εξωγήινα περιβάλλοντα.
Η μελέτη, πέρα από την επιστημονική της σημασία, αναδεικνύει ότι λύσεις για το μέλλον της ανθρωπότητας μπορεί να βρίσκονται σε οργανισμούς που θεωρούμε απλούς ή ασήμαντους. Το ταπεινό βρύο, που συχνά προσπερνάμε χωρίς δεύτερη σκέψη, ίσως αποτελέσει τον πρώτο ζωντανό κρίκο για την εγκατάσταση της ζωής σε άλλους κόσμους και ένα θεμέλιο για τα οικοσυστήματα του μέλλοντος πέρα από τη Γη», σχολίασε.
