Το γεγονός της περασμένης εβδομάδας ήταν η μεγάλη στρατιωτική παρέλαση στην Κίνα, με αφορμή τη συμπλήρωση 80 ετών από τη λήξη του β΄ παγκόσμιου πολέμου. Η εκδήλωση αυτή αποτέλεσε επίδειξη στρατιωτικής, γεωοπολιτικής και γεωοικονομικής ισχύος δίχως να παραγνωρίζεται το ισχυρό διπλωματικό αποτύπωμά της, καθώς την παρακολούθησαν είκοσι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων (κυρίως από χώρες της Ανατολής) και φυσικά ανάμεσά τους ο Ρώσος Πρόεδρος. Από Ευρωπαίους ηγέτες, ο μόνος που παρευρέθηκε ήταν ο Σλοβάκος πρωθυπουργός. Οι επαφές και συζητήσεις που διενεργήθηκαν με αφορμή την παρέλαση αρκετές και τα μηνύματα στη δύση ακόμη περισσότερα.
Η επιτηδευμένη προβολή στρατιωτικής πειθαρχίας και στρατιωτικής καινοτομίας (αεροπλάνα stealth 5 γενιάς, υπερηχητικοί και διηπειρωτικοί πύραυλοι που μπορούν να φέρουν συμβατικές ή πυρηνικές κεφαλές, σκύλοι ρομπότ, όπλα «κατευθυνόμενης ενέργειας» (λέιζερ), που χρησιμοποιούν ηλεκτρομαγνητική ισχύ αντί για φυσικά βλήματα κλπ) έστειλε ένα ξεκάθαρο μήνυμα ότι η Κίνα επιθυμεί να εδραιώσει την παγκόσμια παρουσία της βασιζόμενη όχι μόνον στη δύναμη της αγοράς, αλλά και της στρατιωτικής ισχύος. Άλλωστε, στην ομιλία του ο Κινέζος Πρόεδρος προειδοποίησε για τον κίνδυνο επανάληψης «ιστορικών τραγωδιών», όπως αυτή η οποία στοίχισε τη ζωή σε εκατομμύρια συμπατριώτες του που πολεμούσαν τα ιαπωνικά αυτοκρατορικά στρατεύματα πριν από 80 και πλέον χρόνια. Το γεγονός ότι δεν έκανε καμιά ρητή αναφορά στις ΗΠΑ, ή στα ζητήματα για τα οποία βρίσκονται σε διενέξεις οι δυο μεγάλες δυνάμεις – για παράδειγμα την τύχη της Ταϊβάν ή για τους τελωνειακούς δασμούς – μπορεί να εκληφθεί ως προσπάθεια περιορισμού και όχι κορύφωσης της αντιπαράθεσης των δύο ισχυρών παγκόσμιων πόλων.
Το ανωτέρω γεγονός έδωσε τροφή για ποικίλες αναλύσεις. Πού οφείλεται η ραγδαία άνοδος και επικυριαρχία της Κίνας; Πλουτοπαραγωγικές πηγές είχε και στο παρελθόν. Μιλιούνια κατοίκους, επίσης. Προφανώς, η άνοδος της ξεκίνησε από τη στιγμή που υιοθέτησε τους κανόνες της αγοράς και του παγκόσμιου εμπορίου σε ρυθμιζόμενο και όχι ασύδοτο πλαίσιο. Στην Κίνα υπάρχει ένας πατερναλιστικός καπιταλισμός με κεντρικό σημείο αναφοράς ένα ισχυρό σύστημα πολιτικής εξουσίας. Ας το κρατήσουμε αυτό ως παρατήρηση. Συνέβαλε, όμως, και σε ποιο βαθμό το «αυταρχικό πλαίσιο διακυβέρνησης» της χώρας και οι διαφορετικές αξίες του κινεζικού πολιτισμού; Προφανώς, η ανθρώπινη ζωή, η ελευθερία του ατόμου, η δημιουργική εκμετάλλευση του ανθρώπινου χρόνου, ο στόχος της ευζωίας «μετρούνται» με διαφορετικό τρόπο στην κινεζική πρωτεύουσα σε σχέση με τις περισσότερες χώρες της Δύσης. Η άνοδος της Κίνας, λοιπόν, οφείλεται στον ανελεύθερο τρόπο διακυβέρνησης και στο διαφορετικό αξιακό κώδικα;
Κατά τη γνώμη μας, τα ανωτέρω μπορεί να συνέβαλλαν αλλά δεν αποτελούν την κυρίαρχη αιτία της ανόδου του «Κινέζικου δράκου». Άλλωστε, αντίστοιχα ανελεύθερα καθεστώτα ή κράτη με κεντρικό σχεδιασμό της οικονομικής πολιτικής μπορούμε να βρούμε πολλά στην ανθρώπινη ιστορία, δίχως ανάλογα αποτελέσματα. Ίσως, η απάντηση βρίσκεται στο γεγονός ότι οι Κινέζοι αποδεικνύονται πιο δεκτικοί στη γοητεία του ρίσκου και της αποτυχίας που μπορεί να εγκυμονεί. Κατανόησαν – αυτό που αρνούνται πεισματικά να καταλάβουν οι ευρωπαίοι – ότι ανάπτυξη χωρίς ρίσκο δεν μπορεί να υπάρξει.
Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της τεχνητής νοημοσύνης που έχει αναδειχθεί ως σύγχρονο χρυσόμαλλο δέρας. Στις ΗΠΑ δαπανώνται περίπου 1 τρισεκατομμύρια δολάρια. Το αντίστοιχο ποσό στην Κίνα ξεπέρασε τα 800 δισεκατομμύρια δολάρια. Η επένδυση σε κάτι άγνωστο μπορεί να αποδειχθεί μια φούσκα και να χαθούν τα χρήματα (όπως συνέβη πριν 25 χρόνια πάλι με τις εταιρίες τεχνολογίας («φούσκα των dot.coms»)) ή μπορεί να οδηγήσει στην απόλυτη κυριαρχία. Στις ΗΠΑ πρωταγωνιστές στο εγχείρημα είναι οι εταιρίες και το τραπεζικό σύστημα, στην Κίνα, το ίδιο το κράτος. Στην Ευρώπη κανείς! Απλά κομπορρημονούμε ότι έχουμε επαρκές νομικό πλαίσιο για κάτι που δημιουργούν οι άλλοι. Πιστεύουμε ότι η πρόοδος θα έρθει «με ένα άρθρο και ένα νόμο». Το γνωστό παραμύθι, με άλλους πρωταγωνιστές …
