Καθώς μικροσκοπικά κομμάτια πλαστικού «πνίγουν» τους ωκεανούς, ένα θαλάσσιο φυτό της Μεσογείου αναλαμβάνει να τα «πακετάρει» και να τα ξαναστείλει πίσω στις ακτές ως «μπάλες του Ποσειδώνα».
Η Ποσειδωνία η ωκεάνιος (Posidonia oceanica) σχηματίζει μεγάλα υποθαλάσσια λιβάδια που αποτελούν σημαντικό μέρος του οικοσυστήματος της Μεσογείου. Συμπαγείς σφαιρικοί σχηματισμοί ινώδους υλικού από το φύλλωμά της, γνωστοί ως «μπάλες του Ποσειδώνα» ξεβράζονται στις ακτές και χρησιιμοποιούνται εδώ και αιώνες για συσκευασίες, κλινοσκεπάσματα, ακόμη και μόνωση σπιτιών.
Ωστόσο, ερευνητές του Πανεπιστημίου της Βαρκελώνης ανακάλυψαν ότι οι «μπάλες του Ποσειδώνα» επιτελούν μια ακόμη λειτουργία: καθαρίζουν τον βυθό από τα μικροπλαστικά.
Τα μικροπλαστικά – σωματίδια μικρότερα από 5 χιλιοστά – προέρχονται κυρίως από σακούλες, μπουκάλια ή δίχτυα και, αν και ξεκινούν από τη στεριά, καταλήγουν στους ωκεανούς. «Τα φύλλα της Ποσειδωνίας επιβραδύνουν τη ροή του νερού και παγιδεύουν άνθρακα και ιζήματα, λειτουργώντας ως καταφύγιο βιοποικιλότητας», εξηγεί η επικεφαλής της έρευνας, Δρ. Άννα Σάντσεθ-Βιντάλ, στο BBC News.
Κομμάτια πλαστικού παγιδευμένα σε «μπάλες του Ποσειδώνα»
Anna Sanchez-Vidal
Μαζί, όμως, συγκρατούν και μεγάλες ποσότητες πλαστικού. Κάθε χρόνο, εκτιμάται ότι 1,15 έως 2,41 εκατομμύρια τόνοι πλαστικού ρέουν από τα ποτάμια στη θάλασσα, με ένα μέρος τους να παγιδεύεται στα λιβάδια Ποσειδωνίας. Το φθινόπωρο, όταν τα φύλλα της Ποσειδωνίας πέφτουν, πλέκονται σχηματίζοντας πυκνές μπάλες. Καθώς κινούνται, μεταφέρουν και πλαστικό που είναι μπλεγμένο μέσα στις ίνες τους. Σύμφωνα με τους ερευνητές, τα λιβάδια Ποσειδωνίας μπορεί να παγιδεύουν με αυτόν τον τρόπο έως και 900 εκατομμύρια θραύσματα πλαστικού κάθε χρόνο.
Έως και 1.500 μικροπλαστικά ανά κιλό
Η ομάδα της Σάντσεθ-Βιντάλ εξέτασε το 2018 και το 2019 «μπάλες του Ποσειδώνα» που ξεβράστηκαν σε τέσσερις παραλίες της Μαγιόρκα. Στο 50% των δειγμάτων των χαλαρών φύλλων θαλάσσιου χόρτου βρέθηκαν έως 600 πλαστικά θραύσματα ανά κιλό. Από τις «μπάλες του Ποσειδώνα», μόλις το 17% περιείχε πλαστικό, αλλά εκεί η συγκέντρωση ήταν πολλαπλάσια: σχεδόν 1.500 θραύματα ανά κιλό. Οι πιο συμπαγείς σφαίρες ήταν πιο αποτελεσματικές στην παγίδευση.
«Μετά τη δημοσίευση της έρευνάς μας, άρχισαν να μου στέλνουν φωτογραφίες με τεράστιες μπάλες που είχαν “συλλάβει” ακόμη και σερβιέτες, ταμπόν ή μωρομάντηλα», λέει η ερευνήτρια.
Οι ταραγμένες θάλασσες, ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια καταιγίδων και παλιρροιακών φαινομένων, μπορούν να αποσπάσουν τις μπάλες από τον βυθό, στέλνοντάς τες είτε σε βαθύτερα νερά είτε πίσως στις ακτές. «Είναι σαν η θάλασσα να μας επιστρέφει τα σκουπίδια που δεν έπρεπε ποτέ να φτάσουν στον βυθό», σημειώνει.
Δεν λύνουν το πρόβλημα
Ωστόσο, οι «μπάλες του Ποσειδώνα» δεν αποτελούν λύση στο πρόβλημα των πλαστικών στους ωκεανούς. «Δεν τις θεωρούμε μέθοδο καθαρισμού της θάλασσας», ξεκαθαρίζει η Σάντσεθ-Βιντάλ, καλώντας όποιον τις βρει να τις αφήσει στη θέση τους, αφού προσφέρουν υγρασία και θρεπτικά συστατικά στις παραλίες, στηρίζοντας ένα ολόκληρο οικοσύστημα.
Η έρευνα έρχεται σε μια περίοδο που τα λιβάδια της Ποσειδωνίας παγκοσμίως υποχωρούν δραματικά. Μελέτη διαπίστωσε τη μείωση της έκτασής τους κατά 29% από τα τέλη του 19ου αιώνα. Πλήττονται από τη ρύπανση, την παράκτια ανάπτυξη, των εισβολικά είδη και την άνοδο της θερμοκρασίας.
