Με το κόστος των ενοικίων να έχει «εκτοξευτεί» και τη διάθεση των ακινήτων προς μακροχρόνια μίσθωση να μην ανταποκρίνεται στις ανάγκες της ζήτησης, η κυβέρνηση «επιστρατεύει» την πάταξη της φοροδιαφυγής και τη στήριξη της αγοράς για να δώσει «μάχη» για την αντιμετώπιση της στεγαστικής κρίσης.
Σκοπός είναι μεταξύ άλλων η ενίσχυση του κλάδου των κατασκευών και της αγοράς ακινήτων, με στόχο την αύξηση του οικιστικού αποθέματος, τόσο μέσω της ανέγερσης νέων κατοικιών όσο και μέσω της αναβάθμισης του υπάρχοντος κτηριακού δυναμικού.
Όπως επισήμανε πρόσφατα ο Αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης, Κωστής Χατζηδάκης, η στρατηγική αυτή συνιστά βασική κυβερνητική προτεραιότητα και υλοποιείται μέσα από πέντε δέσμες παρεμβάσεων.
Οι παρεμβάσεις αυτές περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, την προσαρμογή του θεσμού της κοινωνικής αντιπαροχής, ώστε να καταστεί πιο ελκυστικός και αποτελεσματικός, ενώ επιπλέον φορολογικές πρωτοβουλίες θα εξαρτηθούν από τη συνολική πορεία του κρατικού προϋπολογισμού και της εθνικής οικονομίας.
Ο ίδιος ανέφερε ότι πρόσφατες κυβερνητικές αποφάσεις, όπως η επιστροφή ενός ενοικίου στους ενοικιαστές και η επέκταση της δυνατότητας 100% φορολογικής έκπτωσης για δαπάνες ενεργειακής και αισθητικής αναβάθμισης έως το 2025, αναδεικνύουν τη σημασία που αποδίδεται στο στεγαστικό πρόβλημα και προαναγγέλλουν περαιτέρω εξαγγελίες από τον Πρωθυπουργό στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης.
Οι πέντε παρεμβάσεις «κλειδιά»
Οι πέντε παρεμβάσεις περιλαμβάνουν τη μείωση της φορολογίας στην ακίνητη περιουσία, με σημαντικές ελαφρύνσεις στον ΕΝΦΙΑ, αναστολή ΦΠΑ και φόρου υπεραξίας, καθώς και φοροαπαλλαγές για κλειστά ακίνητα που μισθώνονται ή μετατρέπονται σε μακροχρόνια μίσθωση.
Παράλληλα, προωθείται η αύξηση της προσφοράς στέγης μέσω προγραμμάτων όπως το «Εξοικονομώ» και το «Ανακαινίζω – Νοικιάζω» ενώ αναβαθμίζεται η αξιοποίηση της δημόσιας ακίνητης περιουσίας μέσω της θεσμοθέτησης της κοινωνικής αντιπαροχής. Η τελευταία προβλέπει την ανέγερση ή την ανακατασκευή κατοικιών σε δημόσια ακίνητα, με ποσοστό τουλάχιστον 30% να διατίθεται με προσιτό ενοίκιο, και με δυνατότητα εξαγοράς μέσω του μοντέλου «rent to own».
Προβλέπεται επίσης η σύσταση κεντρικού φορέα για τη διαχείριση των κοινωνικών κατοικιών, καθώς και η δημιουργία ηλεκτρονικού μητρώου δικαιούχων, με στόχο τη διαφάνεια και την αποτελεσματική κατανομή.
Ταυτόχρονα, προωθείται η βελτίωση του ρυθμιστικού πλαισίου μέσα από την εκπόνηση Τοπικών και Ειδικών Πολεοδομικών Σχεδίων, καθώς και νομοθετικές παρεμβάσεις στον Νέο Οικοδομικό Κανονισμό (ΝΟΚ).
Οριζόντιες πρωτοβουλίες περιλαμβάνουν τη σύσταση μόνιμης διυπουργικής επιτροπής για το στεγαστικό ζήτημα, την ανάπτυξη ψηφιακής πλατφόρμας ενημέρωσης των πολιτών για τα διαθέσιμα προγράμματα, καθώς και τη δημιουργία παρατηρητηρίου για την παρακολούθηση των τιμών και της απορρόφησης των σχετικών πόρων.
Αξιοσημείωτο είναι επίσης το γεγονός ότι το 2024 καταγράφηκε ιστορικό ρεκόρ άμεσων ξένων επενδύσεων στον τομέα του real estate, οι οποίες άγγιξαν τα 2 δισ. ευρώ. Παράλληλα, αναμένεται ανάκαμψη της οικοδομικής δραστηριότητας με τη νέα ρύθμιση για τον ΝΟΚ. Ο κ. Χατζηδάκης τόνισε ότι η άποψη πως οι επενδύσεις στην Ελλάδα περιορίζονται αποκλειστικά στον τομέα των ακινήτων αποτελεί μύθο, δεδομένου ότι το σχετικό ποσοστό είναι 12 μονάδες χαμηλότερο από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Επιπλέον, επισήμανε ότι η στεγαστική πίεση δεν οφείλεται μόνο στους ιδιοκτήτες, αλλά κυρίως στην ανεπαρκή προσφορά κατοικιών, ιδιαίτερα σε περιοχές υψηλής ζήτησης.
«Σαφάρι» για τον περιορισμό της φοροδιαφυγής
Στο μεταξύ, η ΑΑΔΕ ξεκινά σαρωτικούς ελέγχους σε 2.500 υποθέσεις αγοραπωλησιών ακινήτων με μετρητά, αδήλωτες μεταβιβάσεις από το 2019, καθώς και παλαιές γονικές παροχές και δωρεές. Οι υποθέσεις επιλέγονται βάσει αντικειμενικής αξιολόγησης κινδύνου και εστιάζουν σε περιπτώσεις σημαντικής απόκλισης μεταξύ δηλωθείσας και προεκτιμώμενης αξίας ακινήτων, στον έλεγχο της νομιμότητας απαλλαγών πρώτης κατοικίας και στη χρήση του αφορολόγητου για γονικές παροχές έως 800.000 ευρώ.
Παράλληλα, διενεργούνται έλεγχοι και σε συμβολαιογράφους, προκειμένου να διαπιστωθεί η υποβολή των απαιτούμενων πιστοποιητικών ΕΝΦΙΑ στις μεταβιβάσεις.
Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στις συναλλαγές με μετρητά, οι οποίες πλέον απαγορεύονται, ενώ από την 1η Ιανουαρίου 2026 καθίσταται υποχρεωτική η πληρωμή των ενοικίων αποκλειστικά μέσω τραπεζικών λογαριασμών, ανεξαρτήτως τύπου κατοικίας. Στο πλαίσιο αυτό, η κυβέρνηση εντείνει τους ελέγχους και τις διασταυρώσεις για τον εντοπισμό ακινήτων που δηλώνονται ψευδώς ως «κενά».
Με «όπλο» την ανάλυση της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας από τον ΔΕΔΔΗΕ, καθώς και το νέο Μητρώο Ιδιοκτησίας και Διαχείρισης Ακινήτων (ΜΙΔΑ), που τίθεται σε λειτουργία το καλοκαίρι, εντοπίζονται περιπτώσεις μη δηλωμένων χρήσεων. Η ψευδής δήλωση κενού ακινήτου συνεπάγεται φοροαποφυγή, καθώς το Δημόσιο στερείται έσοδα από φόρους εισοδήματος, τεκμήρια και δημοτικά τέλη. Σε περίπτωση παραβίασης, θα επιβάλλονται αναδρομικές επιβαρύνσεις.
