Απάντηση του Υφυπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων στην Επίκαιρη Ερώτηση της Βουλευτού Λασιθίου του ΠΑΣΟΚ, Κατερίνας Σπυριδάκη, για τη δραματική κατάσταση της ελαιοπαραγωγής στο Λασίθι
«Εκπροσωπώ μια περιφέρεια που, όπως γνωρίζετε σίγουρα, βρίσκεται σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης λόγω της λειψυδρίας. Βέβαια, όχι ότι φαίνεται ότι σημαίνει κάτι αυτό για την Κυβέρνησή σας, γιατί καμία ουσιαστική διαφορά δεν έχουμε δει στην πράξη. Μιλάμε, λοιπόν, για έναν νομό που παρήγαγε παραδοσιακά 15 έως 17 χιλιάδες τόνους ελαιόλαδο και φέτος θα φτάσει -αν φτάσει- 6,5 με 7 χιλιάδες τόνους. Στη Σητεία, που ήταν η ναυαρχίδα της παραγωγής, μιλάμε για δυόμιση χιλιάδες τόνους πρόβλεψη. Ξέρετε τι σημαίνει αυτό; Αντιλαμβάνεστε; Η παραδοσιακή συνεισφορά της στην παραγωγή είναι περίπου 9 χιλιάδες τόνοι. Μιλάμε δηλαδή για πτώση 70%, 80% και 90% σε πολλές περιοχές του Λασιθίου. »
Με αυτά τα λόγια ξεκίνησε η πρωτολογία της στη Βουλή η Βουλευτής Λασιθίου του ΠΑΣΟΚ, Κατερίνα Σπυριδάκη, αναδεικνύοντας το μέγεθος της καταστροφής στη φετινή ελαιοπαραγωγή και ζητώντας σαφείς απαντήσεις για τα μέτρα στήριξης που προτίθεται να λάβει η Κυβέρνηση.
Η Βουλευτής μίλησε με στοιχεία, αναφέροντας τη ραγδαία πτώση παραγωγής, την έλλειψη νερού, το πρόβλημα του δάκου, το κόστος παραγωγής που έχει εκτιναχθεί και την απουσία οποιασδήποτε ουσιαστικής παρέμβασης από το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης.
«Τον Απρίλιο και τον Μάιο, όταν δηλαδή ανθίζει η ελιά, δεν έχουμε σταγόνα νερό. μΗ λειψυδρία, κύριε Υφυπουργέ, από φυσικό φαινόμενο έχει μετατραπεί σε πολιτική αδιαφορία και σε κυβερνητική προχειρότητα. Τα φράγματα παραμένουν σε μακέτες. Τα νερά χάνονται. Οι εργολάβοι μένουν απλήρωτοι. Μάλιστα, ακόμα περιμένουμε από το δικό σας Υπουργείο να λυθεί το θέμα με τις οφειλές των πέντε λογαριασμών προς τον ανάδοχο που παραμένει απλήρωτος από τον Μάρτιο έως τον Σεπτέμβριο για τις εργασίες του έργου του προσαγωγού του Μύρτου που θα υδροδοτεί το φράγμα των Μπραμιανών και θα λύσει το θέμα λειψυδρίας στην Ιεράπετρα. Οι εργασίες αυτές έχουν σταματήσει», είπε χαρακτηριστικά η Λασιθιώτισσα Βουλευτής.
Η Κατερίνα Σπυριδάκη αναφέρθηκε εκτενώς στην απουσία στρατηγικής για τον ΕΛΓΑ, σημειώνοντας πως η κυβέρνηση εδώ και τρία χρόνια μιλά για «επικαιροποίηση του Κανονισμού», χωρίς να έχει παρουσιαστεί τίποτα. Τόνισε ότι οι αγρότες πληρώνουν υπέρογκα ασφάλιστρα «με μηδενική ανταποδοτικότητα», ενώ το Υπουργείο «παρουσιάζει συνεχώς τα πεπραγμένα του COVID σαν να βρισκόμαστε ακόμη στο 2020». «Σε κάθε ερώτηση, η απάντηση που δίνει το Υπουργείο είναι ότι οι αποζημιώσεις δόθηκαν στον covid. Μα, είναι σοβαρή απάντηση αυτή; Τι τους λέτε δηλαδή; Τους λέτε: «Ό,τι δώσαμε, δώσαμε, και να πάτε να κόψετε τον λαιμό σας;» σημείωσε η Βουλευτής Λασιθίου.
« Πιστεύετε ότι έτσι θα κρατήσουμε τους νέους στον πρωτογενή τομέα, όταν βλέπουν τους γονείς τους να μοχθούν και να αγωνιούν, και στο τέλος να μην επιβιώνουν και να είναι στα όρια της καταστροφής;»
Στη δευτερολογία της, η Βουλευτής απάντησε με τεκμηρίωση και ευρωπαϊκά δεδομένα.
Ανέδειξε ότι οι Κανονισμοί 1857/2006 και 2024/3242 δίνουν ξεκάθαρη δυνατότητα στα κράτη-μέλη να ενισχύουν τους παραγωγούς τους σε περιπτώσεις ξηρασίας και λειψυδρίας, όταν αυτές αναγνωρίζονται ως φυσικές καταστροφές. Τόνισε ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν απαγορεύει τις αποζημιώσεις – απλώς απαιτεί εθνική πρωτοβουλία.
«Ας πάρουμε το παράδειγμα της Ισπανίας το 2023. Η Ευρωπαϊκή Ένωση ενεργοποίησε 330 εκατομμύρια ευρώ από το αποθεματικό κρίσης, εκ των οποίων τα ογδόντα ένα δόθηκαν στην Ισπανία. Πρόκειται για το μεγαλύτερο ποσό σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η ισπανική κυβέρνηση δεν έμεινε στα λόγια, ψήφισε βασιλικό διάταγμα και πρόσθεσε 2,19 δισεκατομμύρια ευρώ για εθνική ενίσχυση. Από αυτά, τα 636 εκατομμύρια ευρώ δόθηκαν σε άμεσες επιδοτήσεις σε αγρότες και κτηνοτρόφους, και τα 276.700.000 ευρώ σε γεωργούς με μεγαλύτερες απώλειες λόγω ξηρασίας. Δηλαδή η Ισπανία έδρασε και η Ελλάδα έμεινε στον πάγκο.»
Η Βουλευτής σημείωσε πως το Λασίθι, «ως η πιο ξηροθερμική περιοχή της Ευρώπης, με τη μεγαλύτερη απόκλιση από τον μέσο όρο (-25%)», θα έπρεπε να αποτελεί προτεραιότητα για το Υπουργείο. Αντιθέτως, η ελαιοπαραγωγή εξαιρέθηκε ακόμη και από το Μέτρο 23, που δημιουργήθηκε ακριβώς για να στηρίξει περιοχές με φυσικές καταστροφές.
Επιπρόσθετα, η Βουλευτής Λασιθίου του ΠΑΣΟΚ δεν παρέλειψε να ασκήσει κριτική στον τρόπο με τον οποίο η Κυβέρνηση και το αρμόδιο Υπουργείο διαχειρίζονται τα διαθέσιμα ευρωπαϊκά εργαλεία, λέγοντας: «Μας είπατε πριν, πολύ σωστά, τα παλιά de minimis και το “Μέτρο 23” είναι ένα συγκεκριμένο ποσό. Το πώς, όμως, θα το διαχειριστείτε αυτό το ποσό, είναι προτεραιότητα της Κυβέρνησης. Σας ρωτώ λοιπόν: είναι προτεραιότητά σας οι ελαιοπαραγωγοί; Θα υπάρξει de minimis για τους πληγέντες παραγωγούς;»
Η φράση αυτή συνοψίζει τη στάση της κυβέρνησης: οι πόροι υπάρχουν, τα εργαλεία υπάρχουν, αλλά η πολιτική βούληση λείπει. Το Υπουργείο μπορεί να στηρίξει τους παραγωγούς – απλώς δεν το επιλέγει.
Στην απάντησή του, ο Υφυπουργός αναφέρθηκε σε παλιά προγράμματα στήριξης της περιόδου COVID, επανέλαβε γενικόλογες αναφορές περί “προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή” και παρέθεσε τα γνωστά “οικολογικά σχήματα” της ΚΑΠ, χωρίς να παρουσιάσει καμία νέα πρωτοβουλία.
Δεν απάντησε γιατί η ελαιοπαραγωγή εξαιρέθηκε από το Μέτρο 23,
δεν ανέφερε τίποτα για το έργο του προσαγωγού Μύρτου – Φράγμα Μπραμιανών,
και παρέκαμψε πλήρως το θέμα της αναμόρφωσης του Κανονισμού του ΕΛΓΑ.
Η σιωπή του Υφυπουργού για τον ΕΛΓΑ είναι χαρακτηριστική.
Ενώ το Υπουργείο είχε διαβεβαιώσει από το 2023 ότι η αναμόρφωση του Κανονισμού βρίσκεται «σε τελικό στάδιο», σήμερα ούτε λέξη. Καμία αναφορά, κανένα χρονοδιάγραμμα, καμία δέσμευση για ενσωμάτωση των νέων κινδύνων της κλιματικής κρίσης.
Ο ΕΛΓΑ παραμένει θεατής, «παρακολουθεί» χωρίς να αποζημιώνει.
Ιδιαίτερη εντύπωση προκαλεί ότι ο Υφυπουργός δεν έκανε καμία αναφορά στο ζήτημα του απλήρωτου εργολάβου του έργου Μύρτου – Φράγμα Μπραμιανών, που αποτελεί κομβικής σημασίας έργο άρδευσης για την περιοχή. Είναι γνωστό ότι οι εργασίες έχουν διακοπεί λόγω μη πληρωμής πέντε λογαριασμών ύψους 1,2 εκατ. ευρώ, ενώ οι καθυστερήσεις έχουν ήδη προκαλέσει ανατιμήσεις και επιβάρυνση του κόστους.
Το έργο που θα μπορούσε να δώσει λύση στο μεγαλύτερο πρόβλημα του Νομού – τη λειψυδρία – παραμένει βαλτωμένο, και η πολιτική ηγεσία του Υπουργείου σιωπά.
Η συζήτηση ανέδειξε την πλήρη αδυναμία του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης να αντιληφθεί το μέγεθος της κρίσης. Αντί για ουσιαστικά μέτρα, ακούστηκαν αναφορές σε παλιά προγράμματα, αόριστες διαπιστώσεις και «παρακολούθηση» της κατάστασης. Η Κυβέρνηση ούτε αναγνωρίζει τη λειψυδρία ως φυσική καταστροφή – προϋπόθεση για να ενεργοποιήσει ευρωπαϊκά κονδύλια – ούτε προχωρά έργα που θα την αντιμετώπιζαν. Το συμπέρασμα είναι σαφές: το πρόβλημα δεν είναι θεσμικό ή ευρωπαϊκό, αλλά βαθιά πολιτικό.
Ο Υφυπουργός επικαλέστηκε, μάλιστα, ότι «βάσει του Κανονισμού 1857/2006 η ΕΕ δεν προβλέπει χρηματική ενίσχυση». Μία δήλωση εσφαλμένη και παραπλανητική.
Το άρθρο 10 του Κανονισμού προβλέπει ρητά ότι οι ενισχύσεις μπορούν να λαμβάνουν τη μορφή αποζημιώσεων για ζημιές που προκύπτουν από δυσμενή καιρικά φαινόμενα ή επιβλαβείς οργανισμούς. Η διαφορά μεταξύ «άμεσης χρηματικής ενίσχυσης» και «αποζημίωσης με μορφή ενίσχυσης» είναι σαφής στο ευρωπαϊκό δίκαιο.
Είναι έλλειμμα ικανότητας ή βούλησης να καταλάβει ο Υπουργός τη διαφορά;
Γιατί όταν μια κυβέρνηση δεν ξεχωρίζει τη νομική δυνατότητα από την πολιτική επιλογή, τότε το αποτέλεσμα είναι πάντα το ίδιο: οι αγρότες πληρώνουν το τίμημα της αδράνειας.
«Η Ευρώπη δίνει τα εργαλεία, η Κυβέρνηση αρνείται να τα χρησιμοποιήσει.
Το Λασίθι δεν έχει έλλειμμα νερού – έχει έλλειμμα πολιτικής βούλησης.»
