Με εκτενή Ερώτηση και Αίτημα Κατάθεσης Εγγράφων προς τον Υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας, η Βουλευτής Λασιθίου του ΠΑΣΟΚ, Κατερίνα Σπυριδάκη, αναδεικνύει το τεράστιο και πολυεπίπεδο πρόβλημα που έχει δημιουργηθεί στην Κρήτη γύρω από το ιδιοκτησιακό καθεστώς, τις λανθασμένες καταχωρίσεις του Κτηματολογίου και τη συστηματική μη εφαρμογή τόσο των αποφάσεων του Αρείου Πάγου όσο και της νομοθεσίας του άρθρου 152 ν. 4819/2021. Την εν λόγω Κοινοβουλευτική πρωτοβουλία της κας Σπυριδάκη συνυπογράφει ο Βουλευτής Ανατολικής Αττικής και Τομεάρχης Περιβάλλοντος, Μανώλης Χριστοδουλάκης.
Η Ερώτηση περιγράφει με ακρίβεια το μέγεθος της στρέβλωσης που έχει διαμορφωθεί στο Λασίθι και ειδικά στη Σητεία, όπου —όπως σημειώνεται αυτούσια—: «χιλιάδες ιδιοκτησίες που επί δεκαετίες θεωρούνταν ιδιωτικές… εμφανίζονται σήμερα ως δημόσιες ή δασικές, παρά την απουσία οποιουδήποτε τίτλου του Ελληνικού Δημοσίου» .
Η διοίκηση, όπως διαπιστώνεται στο κείμενο: «φαίνεται να εφαρμόζει, κατά παράβαση του Συντάγματος και του ισχύοντος νόμου, το τεκμήριο κυριότητας του Δημοσίου ακόμη και σε περιοχές, όπως η Κρήτη, όπου αυτό δεν ισχύει ιστορικά και νομικά» .
Το αποτέλεσμα είναι χιλιάδες πολίτες να καλούνται να αποδείξουν την ιδιοκτησία τους «έναντι ενός κράτους που αντί να προστατεύει την περιουσία τους, τη διεκδικεί». Η Ερώτηση κάνει ευθεία αναφορά στην Οδηγία του Ελληνικού Κτηματολογίου (30.7.2021), η οποία προβλέπει ξεκάθαρα ότι το Δημόσιο δεν μπορεί να προβάλλει δικαιώματα κυριότητας χωρίς τίτλους, όταν οι ιδιώτες διαθέτουν νόμιμα έγγραφα έως την 1.7.2001. Κι όμως —όπως αναφέρεται αυτούσια—: «στην πράξη το ΥΠΕΝ και το Κτηματολόγιο δεν εφαρμόζουν ενιαία την εν λόγω διάταξη» .
Ιδιαίτερο βάρος δίνεται στην ιστορικής σημασίας Απόφαση 1644/2022 του Αρείου Πάγου, η οποία αποτυπώνει με απόλυτη σαφήνεια ότι «στην Κρήτη δεν ισχύει το τεκμήριο κυριότητας του Δημοσίου» και ότι το Δημόσιο οφείλει να αποδεικνύει θετικά την κυριότητά του. Παρά ταύτα, όπως σημειώνεται στην Ερώτηση: «χιλιάδες αγροτεμάχια συνεχίζουν να εμφανίζονται ως δημόσια δασικά… στηριζόμενα σε παρωχημένες διοικητικές πρακτικές και σε ανενεργές διατάξεις της οθωνικής περιόδου».
Αποκαλυπτικό είναι επίσης το εξής ευθύ ζήτημα που τίθεται στην Ερώτηση: «περισσότερα από 11.500 αγροτεμάχια εμφανίζονται στο Κτηματολόγιο ως ιδιοκτησία του Δημοσίου ή ακόμη και της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Πελοποννήσου και Ιονίων Νήσων, χωρίς κανένα νόμιμο έρεισμα» .
Το παραπάνω φαινόμενο έχει οδηγήσει σε απώλεια επιδοτήσεων, μπλοκαρισμένες μεταβιβάσεις, οικονομικό εγκλωβισμό και βαθύ πλήγμα στην ασφάλεια δικαίου. Οι χιλιάδες ιδιοκτήτες που βλέπουν τη γη τους —ελαιώνες, αμπέλια, βοσκοτόπους— να μεταφέρονται σε «λάθος φορέα» στο Κτηματολόγιο βιώνουν μια πραγματικότητα που, όπως αναφέρεται αυτούσια: «αντί να αποκαθιστά την ασφάλεια δικαίου, το κράτος τη διαβρώνει, εγκλωβίζοντας χιλιάδες μικροϊδιοκτήτες και αγρότες στην αβεβαιότητα».
Η Ερώτηση περιγράφει επιπλέον μια δεύτερη, ταυτόχρονη κρίση: την de facto κατάργηση της εκτός σχεδίου δόμησης λόγω των πρόσφατων αποφάσεων του ΣτΕ. Όπως καταγράφεται: «γήπεδο θεωρείται πλέον οικοδομήσιμο μόνον εφόσον έχει πρόσωπο σε “κύριο δρόμο” αναγνωρισμένο με ΦΕΚ», «τεράστιο πλήθος ιδιοκτησιών… υποβιβάζονται αιφνιδίως σε απλά αγροτεμάχια χωρίς δυνατότητα δόμησης» .
Σε συνδυασμό με τα λάθη του Κτηματολογίου και τις καθυστερήσεις των Δασικών Υπηρεσιών, διαμορφώνεται ένα περιβάλλον όπου οι πολίτες «βρίσκονται εγκλωβισμένοι ανάμεσα σε τρεις μυλόπετρες: δασικούς χάρτες, κτηματολόγιο και νέα πολεοδομικά κριτήρια» .
«Δεν είναι δυνατόν, το 2025, άνθρωποι που έχουν τίτλους, που πληρώνουν ΕΝΦΙΑ, φόρους και συμβολαιογράφους, να ξυπνούν και να μαθαίνουν ότι η περιουσία τους “πέρασε” στο Δημόσιο επειδή το Κτηματολόγιο έκανε λάθος. Η Κρήτη δεν μπορεί να ζει σε καθεστώς διοικητικής ομηρίας. Το κράτος οφείλει να σεβαστεί τον νόμο που το ίδιο θέσπισε και τη νομολογία του Αρείου Πάγου. Χρειαζόμαστε ασφάλεια δικαίου, διαφάνεια και άμεσες λύσεις — όχι άλλη ταλαιπωρία για χιλιάδες οικογένειες», δήλωσε χαρακτηριστικά η Βουλευτής Λασιθίου.
Με την εν λόγω Κοινοβουλευτική παρέμβασή της η Βουλευτής Λασιθίου του ΠΑΣΟΚ, Κατερίνα Σπυριδάκη, καλεί το αρμόδιο Υπουργείο να απαντήσει στα παρακάτω κρίσιμα ερωτήματα:
Θα εκδώσετε εγκύκλιο που να επαναβεβαιώνει ρητά, ειδικά για την Κρήτη, ότι δεν ισχύει το τεκμήριο Δημοσίου και ότι οι Δασικές Υπηρεσίες / Επιτροπές υποχρεούνται να ελέγχουν τίτλους Δημοσίου πριν αποτυπώσουν «δημόσιο» σε χάρτη;
Σε ποιες ενέργειες προτίθεται να προβεί το Υπουργείο Περιβάλλοντος για τη διαμόρφωση ενός σαφούς και μεταβατικού πλαισίου για την εκτός σχεδίου δόμηση, ώστε να αποτραπούν οι αιφνίδιες απώλειες περιουσιακών δικαιωμάτων των πολιτών;
Προτίθεται να εκδώσει εγκύκλιο ή ερμηνευτική οδηγία που να αποσαφηνίζει τις έννοιες του «κύριου δρόμου» και του «αναγνωρισμένου με ΦΕΚ οδικού δικτύου», προκειμένου να αποφευχθεί η διαφορετική ερμηνεία από τις πολεοδομίες και τις Διευθύνσεις Δασών;
Προτίθεται να προχωρήσει σε καταγραφή και θεσμική αναγνώριση υφιστάμενων οδών (αγροτικών, δημοτικών, επαρχιακών), ώστε να αποκατασταθεί η οικοδομησιμότητα ακινήτων που εξαρτώνται από αυτές;
Έχει αξιολογηθεί από το Υπουργείο ο οικονομικός και κοινωνικός αντίκτυπος των πρόσφατων αποφάσεων του ΣτΕ στην αγορά ακινήτων, στις μικρές τουριστικές επενδύσεις και στην οικοδομική δραστηριότητα των νησιωτικών και αγροτικών περιοχών;
Προτίθεται το Υπουργείο να προτείνει μέτρα αποκατάστασης ή αντιστάθμισης, όπως μεταφορά συντελεστή δόμησης, δικαιώματα ισοδύναμης αξιοποίησης ή τράπεζες γης για όσους στερούνται πλέον τη δυνατότητα δόμησης;
Σε συνεργασία με το Υπουργείο Οικονομικών, εξετάζεται ο επανακαθορισμός των αντικειμενικών αξιών και του ΕΝΦΙΑ για ακίνητα που δεν είναι πλέον οικοδομήσιμα λόγω των νέων περιορισμών;
Πώς προτίθεται το Υπουργείο να διασφαλίσει τον συντονισμό μεταξύ Κτηματολογίου, Δασικών Υπηρεσιών και Τοπικών Πολεοδομικών Σχεδίων, ώστε να αποφεύγονται αντιφατικοί χαρακτηρισμοί που εγκλωβίζουν τους ιδιοκτήτες (π.χ. ταυτόχρονος χαρακτηρισμός “δασικού” και “μη οικοδομήσιμου” ακινήτου);
Προβλέπεται ειδική διαδικασία αποσυμφόρησης των Επιτροπών Εξέτασης Αντιρρήσεων ή δημιουργία ενιαίου μηχανισμού επίλυσης διαφορών για περιπτώσεις που συνδέονται με ταυτόχρονα πολεοδομικά και δασικά ζητήματα;
Θα θεσπιστεί μηχανισμός εγγύησης “μηδενικής ζημίας” για καλόπιστους ιδιοκτήτες που πλήττονται από μεταβολές στο θεσμικό πλαίσιο χωρίς υπαιτιότητά τους, κατά τα ευρωπαϊκά πρότυπα προστασίας περιουσίας;
Πώς διασφαλίζεται το συνταγματικό δικαίωμα στην ιδιοκτησία (άρθρο 17 Συντάγματος) έναντι συσσωρευμένων περιορισμών που επιβάλλονται ταυτόχρονα από δασική, κτηματολογική και πολεοδομική νομοθεσία, χωρίς αποζημίωση ή μεταβατική μέριμνα;
Παρακαλούμε όπως μας προσκομίσετε:
α) Τεχνική αναφορά Κτηματολογίου για την εμφάνιση ιδιοκτησίας Αποκεντρωμένης Πελοποννήσου & Ιονίων σε τεμάχια του Δήμου Σητείας και σχέδιο διόρθωσης.
β) Σχέδιο διορθώσεων
γ) Ερμηνευτικές οδηγίες που έχουν εκδοθεί (ή όχι) για το άρθρο 152 ν.4819/2021
δ) Οποιαδήποτε αλληλογραφία με Δασικές Υπηρεσίες για την εφαρμογή της απόφασης 1644/2022
