Μία φωτογραφία της Μαχσά Αμινί λίγο πριν από τον θάνατό της, αρκούσε για να πολλαπλασιασθούν οι υποψίες των διαδηλωτών. Στη φωτογραφία, η 22άχρονη φαινόταν να νοσηλεύεται σε μονάδα εντατικής θεραπείας στην Τεχεράνη, με αναπνευστική υποστήριξη, με τα μάτια κλειστά.
Πολλοί Ιρανοί θεωρούν έως σήμερα ότι κακοποιήθηκε στα χέρια της διαβόητης Αστυνομίας Ηθών, η οποία την είχε συλλάβει πριν από τρία 24άωρα, διότι δε φορούσε «σωστά» τη μαντήλα της.
Ως ημερομηνία θανάτου καταγράφεται η 16η Σεπτεμβρίου 2022. Την επόμενη μέρα, «ξέσπασαν» βίαιες διαδηλώσεις. Άρχισαν από το ιρανικό Κουρδιστάν, την ιδιαίτερη πατρίδα της Αμινί και εξαπλώθηκαν σε όλη τη χώρα. Επί τρεις μήνες, χιλιάδες άνθρωποι όλων των ηλικιών και των κοινωνικών στρωμάτων, βγήκαν στους δρόμους για να διαδηλώσουν απέναντι στον αυταρχισμό του καθεστώτος, που αντιδρά με πρωτοφανή σκληρότητα.
Τουλάχιστον 500 άνθρωποι σκοτώθηκαν στη διάρκεια των αντικυβερνητικών διαδηλώσεων, σύμφωνα με εκτιμήσεις ακτιβιστών. Πλέον, πολλοί κάνουν λόγο για «επαναστατικό κίνημα» και όχι, στιγμιαία αντίδραση.
«Η μεγαλύτερη πρόκληση των τελευταίων 43 ετών»
Η Φατεμέχ Σαμς, επίκουρη καθηγήτρια στο αμερικανικό Πανεπιστήμιο της Πενσιλβάνια, είχε τονίσει πριν από ένα έτος ότι οι κινητοποιήσεις «αποτελούν τη μεγαλύτερη πρόκληση για την ιδεολογία και τον πυρήνα του καθεστώτος από την εγκαθίδρυσή του, πριν από 43 χρόνια. Οι ιθύνοντες του καθεστώτος δε γνώριζαν και δεν αντιλαμβάνονταν πόσο είχαν χάσει την επαφή τους με την κοινωνία, με τους φυσιολογικούς ανθρώπους, με τις νέες γενιές», μιλώντας στο DW.
Κάθε τόσο, οι κινητοποιήσεις συνοδεύονταν από εκδηλώσεις πολιτικής ανυπακοής και συμβολικές ενέργειες διαμαρτυρίας, για παράδειγμα οι διαδηλωτές αφαιρούσαν το τουρμπάνι ενός μουλά ή γέμιζαν δημόσια συντριβάνια με κόκκινο υγρό, θυμίζοντας την αιματηρή καταστολή ή κάλυπταν με κόκκινη μπογιά τις επίσημες ανακοινώσεις προσωπικοτήτων του καθεστώτος.
Στο Ιράν, η πολιτική ηγεσία εξακολουθεί να απαντά με ανηλεή αυστηρότητα, ιδιαίτερα στις κουρδικές επαρχίες, όπου οι «Φρουροί της Επανάστασης» και η διαβόητη παραστρτιωτική ομάδα «Μπασίντζ» εφορμούν με τεθωρακιμένα οχήματα και πραγματικά πυρά εναντίον των εξεγερθέντων.
Ο πατέρας της Μάχσα Αμίνι συνελήφθη στην επέτειο θανάτου της κόρης του
Σήμερα (16/09), οι αρχές του Ιράν συνέλαβαν τον πατέρα της Μάχσα Αμινί, κατά την επέτειο ενός έτους από τον θάνατο της νεαρής κοπέλας, σύμφωνα με Ιρανούς δημοσιογράφους και οργανώσεις που δραστηριοποιούνται στο πεδίο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Ο Ιρανός δημοσιογράφος και ακτιβιστής, Μαζιάρ Μπαχάρι, ανέφερε ότι ο πατέρας της Αμινί, Αμτζάντ, καλείται τακτικά από αξιωματικούς ασφαλείας, τους μήνες μετά τον θάνατο της κόρης του. «Σήμερα, κρατήθηκε για μερικές ώρες», προσέθεσε, μιλώντας στο CNN.
Πριν από ένα εικοσιτετράωρο (15/09), η οικογένεια της Αμινί είχε επισκεφθεί τον τάφο της, στη δυτική Σακέζ την Παρασκευή, την παραμονή της επετείου, σύμφωνα με τον ιρανικό Τύπο. Την επόμενη μέρα, ο Αμτζάντ κρατήθηκε από τις αρχές για περίπου τρεις με τέσσερις ώρες μαζί με τον γιο του, όπου και προειδοποιήθηκε ότι θα οδηγηθεί σε εξορία, εάν ενθαρρύνει τον κόσμο να παρευρεθεί σε τελετές για την επέτειο του θανάτου της Αμινί.
Οι ιρανικές αρχές διέψευσαν κατηγορηματικά τους ισχυρισμούς που σχετίζονταν με τη σύλληψη του Αμτζάντ, με το κρατικό ειδησεογραφικό πρακτορείο, IRNA, να τους περιγράφει ως «ψευδείς».
Αν και ακόμη δεν έχουν παρατηρηθεί διαδηλώσεις μεγάλης κλίμακας, τουλάχιστον δεκατρείς κουρδικές πόλεις στην επαρχία από την οποία κατάγεται η Αμινί έχουν προχωρήσει σε απεργία, σύμφωνα με την κουρδική οργάνωση για τα δικαιώματα.
Ανακρίσεις και συλλήψεις
Διάσημοι αθλητές, ηθοποιοί και καλλιτέχνες που εκδηλώνουν συμπαράσταση στους διαδηλωτές ανακρίνονται ή / και συλλαμβάνονται. Η ιρανική κυβέρνηση κάνει λόγο για «συνωμοσίες από το εξωτερικό», για τις οποίες κατηγορεί τους προαιώνιους εχθρούς της χώρας, το Ισραήλ και τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής.
Πολιτικοί που θεωρούνται πιο μετριοπαθείς ή «μεταρρυθμιστές», όπως ο πρώην Πρόεδρος του Ιράν, Μοχάμεντ Χαταμί, ασκούν διακριτική κριτική στον κατασταλτικό μηχανισμό. Όμως, οι περισσότεροι διαδηλωτές τούς θεωρούν και εκείνους «ανθρώπους του καθεστώτος».
Όπως επεσήμανε η Φατεμέχ Σαμς, «πολλοί δυτικοί υποθέτουν ότι οι πιο μετριοπαθείς πολιτικές δυνάμεις στο Ιράν υπερασπίζονται τα δικαιώματα των γυναικών, αλλά αυτό δεν ισχύει. Άλλωστε, επί Χαταμί είχε ιδρυθεί η περιβόητη Αστυνομία Ηθών».
Εκτελέσεις για εκφοβισμό
Από την πρώτη στιγμή, οι κινητοποιήσεις στο Ιράν προκάλεσαν «κύμα» συμπαράστασης στο εξωτερικό, ιδιαίτερα την πολυάριθμη ιρανική διασπορά, η οποία φαίνεται να στηρίζει σθεναρά το αίτημα για καθεστωτική αλλαγή στην Τεχεράνη. Η γενικευμένη αγανάκτηση εντάθηκε, μετά την εκτέλεση δύο διαδηλωτών τον περασμένο Δεκέμβριο.
Πρόκειται για μία προσπάθεια του καθεστώτος να καταπνίξει στον φόβο κάθε υποψία διαμαρτυρίας, σύμφωνα με ακτιβιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ωστόσο, οι καταδίκες σε θάνατο με συνοπτικές διαδικασίες προκαλούν αντιδράσεις ακόμη και στο πιο παραδοσιακό ή και θρησκευόμενο μέρος της ιρανικής κοινωνίας.
«Πολλοί, ακόμη και μουσουλμάνοι ιερωμένοι, έχουν αγανακτήσει με την κτηνώδη βία που ασκείται στο όνομα του Ισλάμ. Μιλάμε πλέον για ένα καθεστώς, που προκαλεί δυσαρέσκεια σε πολλά κοινωνικά στρώματα, στις γυναίκες, αλλά ακόμη και στην πλειοψηφία των ανδρών», υποστήριξε η Φατεμέχ Σαμς.