Ερώτηση προς την Υπουργό Πολιτισμού, Λίνα Μενδώνη, κατέθεσαν οι Βουλευτές του ΠΑΣΟΚ: Κατερίνα Σπυριδάκη (Λασιθίου – Τομεάρχης Τουρισμού), Ελένη Βατσινά (Ηρακλείου – Τομεάρχης Μικρομεσαίας Επιχειρηματικότητας) και Νάγια Γρηγοράκου (Λακωνίας – Τομεάρχης Πολιτισμού), ζητώντας απαντήσεις και άμεσες ενέργειες για την εγκατάλειψη και την έλλειψη συντήρησης του εξαιρετικά σπάνιου ψηφιδωτού δαπέδου της Παλαιοχριστιανικής Βασιλικής στον Πόρο Ελούντας.
Η Βασιλική του 5ου αιώνα μ.Χ., ένα από τα αρχαιότερα και σημαντικότερα χριστιανικά μνημεία της Κρήτης, διαθέτει ψηφιδωτό δάπεδο με δελφίνια, παγώνια, γεωμετρικά σχέδια και επιγραφές δωρητών. Παρά τη σπουδαιότητά του, το μνημείο έχει αφεθεί επί δεκαετίες απροστάτευτο, με το ψηφιδωτό να παραμένει εκτεθειμένο στη θαλάσσια ατμόσφαιρα, χωρίς ουσιαστική συντήρηση, ενώ η μοναδική “προστασία” που παρέχεται σήμερα είναι ένα απλό μαύρο πλαστικό φύλλο.
Όπως επισημαίνεται στην Ερώτηση, η αρμόδια Εφορεία Αρχαιοτήτων Λασιθίου έχει εκπονήσει και υποβάλει μελέτη με προϋπολογισμό 60.000€, για τη συντήρηση του ψηφιδωτού και την τοποθέτηση στεγάστρου, η οποία όμως παραμένει σε εκκρεμότητα, χωρίς σαφές χρονοδιάγραμμα έγκρισης ή υλοποίησης από το Υπουργείο Πολιτισμού.
Στην παρέμβασή τους οι Βουλευτές του ΠΑΣΟΚ αναφέρονται και σε ένα δεύτερο μνημείο, την παλαιοχριστιανική βασιλική που εντοπίστηκε το 1971 στη χερσόνησο της Σπιναλόγκας, κοντά στη νησίδα Κολοκύθα. Το μνημείο, αν και διαθέτει αρχιτεκτονική μεγαλοπρέπεια και ενδείξεις καλλιτεχνικού πλούτου, έχει καταρρεύσει μερικώς από τη θάλασσα, χωρίς κανένα σχέδιο διάσωσης. Σημειώνουν μάλιστα ότι η ύπαρξη δεκάδων παρόμοιων μνημείων στην περιοχή, που έχουν αναστηλωθεί μόνο από την τοπική κοινωνία, καταδεικνύει τη διαχρονική απουσία της Πολιτείας.
Τονίζεται ακόμη ότι το Βυζαντινό Τμήμα της Εφορείας Αρχαιοτήτων Λασιθίου παραμένει ανενεργό επί τρία έτη λόγω έλλειψης προσωπικού, καθιστώντας αδύνατη την εποπτεία και τεκμηρίωση των μνημείων, ενώ αναδεικνύεται και ο διεθνής αντίκτυπος αυτής της αμέλειας, αφού η περιοχή εντάσσεται στη buffer zone της Σπιναλόγκας, για την οποία η Ελλάδα διεκδικεί την ένταξη στον κατάλογο Μνημείων Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO.
Οι Βουλευτές του ΠΑΣΟΚ επισημαίνουν την ανάγκη για έναν συνολικό σχεδιασμό ανάδειξης των βυζαντινών και παλαιοχριστιανικών μνημείων της Ελούντας, μέσα από διαδρομές πολιτιστικού και θρησκευτικού τουρισμού που θα συνδέουν την πολιτιστική κληρονομιά με την τοπική ταυτότητα και την τουριστική εμπειρία.
Με την εν λόγω Ερώτηση, καλούν το Υπουργείο Πολιτισμού να απαντήσει στα παρακάτω κρίσιμα ερωτήματα:
Για ποιο λόγο δεν έχει προχωρήσει μέχρι σήμερα η υλοποίηση της μελέτης που αφορά στη συντήρηση και την προστασία του ψηφιδωτού δαπέδου της Παλαιοχριστιανικής Βασιλικής της Ελούντας;
Σε ποιο στάδιο βρίσκεται η έγκριση της μελέτης από το Υπουργείο και ποιο είναι το προβλεπόμενο χρονοδιάγραμμα υλοποίησής της;
Ποια μέτρα προτίθεται να λάβει το Υπουργείο Πολιτισμού για την οριστική προστασία, ανάδειξη και επισκεψιμότητα του μνημείου;
Υπάρχει συνολικός σχεδιασμός για την προστασία και αξιοποίηση του αρχαιολογικού χώρου της Ελούντας, ως σύνολο ιδιαίτερης πολιτιστικής αξίας;
Ποια μέριμνα λαμβάνεται ώστε η κατάσταση αυτού του μνημείου να παρουσιάζεται διαφανώς στο πλαίσιο διεθνών αξιολογήσεων (π.χ. UNESCO, ICOMOS), εφόσον ανήκει σε ζώνη επιρροής της Σπιναλόγκας;
Προτίθεται το Υπουργείο να ενισχύσει άμεσα το Βυζαντινό Τμήμα της Εφορείας Αρχαιοτήτων Λασιθίου με εξειδικευμένο προσωπικό, ώστε να επανεκκινήσει η καταγραφή, η εποπτεία και η φροντίδα των βυζαντινών μνημείων της περιοχής;
Υπάρχει πρόβλεψη για την ένταξη της Βασιλικής της Κολοκύθας σε πρόγραμμα προστασίας ή άμεσων σωστικών παρεμβάσεων, δεδομένου ότι η θάλασσα έχει ήδη καταστρέψει μέρος της κατασκευής;
Προβλέπεται από το Υπουργείο Πολιτισμού η διενέργεια συστηματικής αρχαιολογικής καταγραφής των καταγεγραμμένων ή αφανών βυζαντινών ναών της χερσονήσου της Σπιναλόγκας, πολλοί εκ των οποίων (όπως οι ναοί του Αγίου Φωκά και του Αγίου Λουκά) έχουν αναστηλωθεί από πολίτες και κοινότητες χωρίς οργανωμένη κρατική στήριξη;
Υπάρχει σχεδιασμός για τη δημιουργία διαδρομής πολιτιστικού τουρισμού που να ενσωματώνει τα παλαιοχριστιανικά και βυζαντινά μνημεία της περιοχής Ελούντας–Σπιναλόγκας–Κολοκύθας, ενισχύοντας την τοπική ταυτότητα και την τουριστική εμπειρία με έμφαση στον θρησκευτικό και αρχαιολογικό χαρακτήρα του τόπου;
