Η φετινή σύνοδος κορυφής των Ηνωμένων Εθνών για το κλίμα υπόσχεται να έχει συμβολικό χαρακτήρα, καθώς σηματοδοτεί τη συμπλήρωση μιας δεκαετίας από τη συμφωνία του Παρισιού και πραγματοποιείται στον περιβαλλοντικά ευάλωτο Αμαζόνιο. Τι περιλαμβάνει όμως η ημερήσια διάταξη; Οι μαραθώνιες διαπραγματεύσεις φέρνουν για ακόμη μια φορά στο ίδιο τραπέζι σχεδόν όλες τις χώρες του κόσμου, προκειμένου να αντιμετωπίσουν μια κρίσιμη πρόκληση που τις αφορά όλες. Ωστόσο, σε αντίθεση με τις προηγούμενες συνόδους, η φετινή COP ξεχωρίζει γιατί δεν επικεντρώνεται σε ένα ενιαίο θέμα ή συγκεκριμένο στόχο. Αυτό, ωστόσο, δεν σημαίνει ότι οι μεγάλοι ρυπαντές θα τη γλιτώσουν εύκολα. Τα κράτη που είναι πιο ευάλωτα στις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης εκφράζουν την απογοήτευσή τους για το χαμηλό επίπεδο φιλοδοξίας και τη μικρή οικονομική στήριξη προς όσους πλήττονται περισσότερο από την άνοδο της παγκόσμιας θερμοκρασίας. Ακολουθούν τα βασικά ζητήματα που αξίζει να παρακολουθήσετε, καθώς η διάσκεψη COP30- διάρκειας δύο εβδομάδων- ξεκινά στις 10 Νοεμβρίου στην πόλη Μπελέμ της Βραζιλίας.
Εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου
Ο κόσμος δεν μειώνει τις εκπομπές ρύπων αρκετά γρήγορα για να επιτύχει τους στόχους της Συμφωνίας του Παρισιού, και καμία φαντασμαγορία στην COP30 δεν θα μπορέσει να καλύψει αυτή τη δυσάρεστη πραγματικότητα. Η Συμφωνία για το Κλίμα προβλέπει ότι τα κράτη που την έχουν υπογράψει, οφείλουν κάθε πέντε χρόνια να παρουσιάζουν πιο φιλόδοξους στόχους για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, ενισχύοντας σταδιακά τη συλλογική προσπάθεια περιορισμού της υπερθέρμανσης του πλανήτη. Ο τελευταίος γύρος δεσμεύσεων για το 2035 έπρεπε να υποβληθεί τον Φεβρουάριο, ώστε να δοθεί χρόνος στον ΟΗΕ πριν από την COP30 να αξιολογήσει την ποιότητα αυτών των δεσμεύσεων. Τα περισσότερα έθνη έχασαν την προθεσμία αυτή, αλλά μέχρι τις αρχές Οκτωβρίου, περίπου 60 είχαν υποβάλει τα αναθεωρημένα σχέδιά τους. Ελάχιστοι κατάφεραν να εντυπωσιάσουν, με τον στόχο της Κίνας να υπολείπεται σημαντικά των προσδοκιών.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία διχάζεται από εσωτερικές διαμάχες, δεν μπορεί να συμφωνήσει σχετικά με τον στόχο της, ενώ η Ινδία είναι ένας άλλος μεγάλος παράγοντας εκπομπών που δεν έχει ακόμη οριστικοποιήσει τη δέσμευσή του. Ο απολογισμός θα μπορούσε να έρθει στην Μπελέμ. Η Βραζιλία, η οποία περιέγραψε τον τελευταίο γύρο δεσμεύσεων ως “το όραμα του κοινού μας μέλλοντος”, βρίσκεται υπό πίεση να ηγηθεί της διαμόρφωσης μιας κοινής απάντησης.
Χρήματα
Τα χρήματα – συγκεκριμένα, το πόσα δίνουν οι πλούσιες χώρες στις φτωχότερες για να προσαρμοστούν στην κλιματική αλλαγή και να μεταβούν σε ένα μέλλον με χαμηλές εκπομπές άνθρακα – είναι ένα πιθανό σημείο σύγκρουσης στην Μπελέμ, όπως και στις προηγούμενες COP. Πέρυσι, μετά από ένα δεκαπενθήμερο πικρό παζάρι, η COP29 έληξε δυστυχώς με τις ανεπτυγμένες χώρες να συμφωνούν να παρέχουν 300 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως για τη χρηματοδότηση του κλίματος στις αναπτυσσόμενες χώρες έως το 2035, ποσό πολύ χαμηλότερο από αυτό που απαιτείται. Επίσης, έθεσαν έναν πολύ λιγότερο συγκεκριμένο στόχο, δηλαδή να συμβάλουν στη συγκέντρωση 1,3 τρισεκατομμυρίων δολαρίων ετησίως έως το 2035 από δημόσιες και ιδιωτικές πηγές. Τα αναπτυσσόμενα έθνη θα απαιτήσουν κάποιες ουσιαστικές λεπτομέρειες σχετικά με αυτό στην COP30. Η χρηματοδότηση της προσαρμογής – για παράδειγμα, για την κατασκευή παράκτιων αμυντικών έργων για την προστασία από την άνοδο της στάθμης των θαλασσών – περιλαμβάνεται στην επίσημη ημερήσια διάταξη, με έναν νέο στόχο για τη συγκέντρωση πόρων που ενδεχομένως θα τεθεί προς διαπραγμάτευση καθώς λήγει μια παλιά δέσμευση.
Δάση
Η Βραζιλία επέλεξε να φιλοξενήσει την COP30 στη Μπελέμ λόγω της εγγύτητάς της στον Αμαζόνιο, που αποτελεί ιδανικό σκηνικό για να επιστήσει την προσοχή του κόσμου στον ζωτικό ρόλο των τροπικών δασών στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής. Στην COP30, οι οικοδεσπότες θα εγκαινιάσουν ένα νέο, καινοτόμο παγκόσμιο ταμείο που προτείνει την επιβράβευση των χωρών με υψηλή κάλυψη τροπικών δασών που διατηρούν τα δέντρα αντί να τα κόβουν. Το Tropical Forests Forever Fund (TFFF) στοχεύει να συγκεντρώσει έως και 25 δισεκατομμύρια δολάρια από τις χώρες-χορηγούς και άλλα 100 δισεκατομμύρια δολάρια από τον ιδιωτικό τομέα, τα οποία επενδύονται στις χρηματοπιστωτικές αγορές. Η Βραζιλία έχει ήδη συνεισφέρει 1 δισεκατομμύριο δολάρια. Ο Κλεμάν Χέλαρι από την Greenpeace δήλωσε στο AFP ότι το TFFF “θα μπορούσε να αποτελέσει ένα βήμα προς τα εμπρός για την προστασία των τροπικών δασών”, εάν συνοδευόταν από σαφέστερα βήματα στην COP30 για τον τερματισμό της αποψίλωσης των δασών έως το 2030.
Η καταστροφή των τροπικών πρωτογενών δασών έφτασε σε επίπεδο ρεκόρ το 2024, σύμφωνα με το Global Forest Watch, ένα όργανο παρακολούθησης της αποψίλωσης των δασών. Κάθε λεπτό χάνεται έκταση ίση με 18 γήπεδα ποδοσφαίρου, κυρίως εξαιτίας των εκτεταμένων πυρκαγιών.
