Τη σταθερή της θέση απέναντι στις μονομερείς διεκδικήσεις της Λιβύης επανέλαβε η Αθήνα, μέσω διπλωματικών πηγών, με αφορμή τη Ρηματική Διακοίνωση της Κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας της Λιβύης προς τα Ηνωμένα Έθνη, με ημερομηνία 20 Ιουνίου 2025.
Η επίσημη ανακοίνωση των θέσεων της Ελλάδας θα αποσταλεί στον ΟΗΕ, ως απάντηση στην εν λόγω διακοίνωση που αφορά την ελληνική προκήρυξη ερευνών νοτίως της Κρήτης.
Οι ίδιες πηγές υπογραμμίζουν ότι η Διακοίνωση της Τρίπολης «δεν προσθέτει κάτι νέο στην ήδη διατυπωθείσα επιχειρηματολογία», σημειώνοντας ότι η Αθήνα απορρίπτει «κάθε ενέργεια ή δράση που βασίζεται σε άκυρες και ανυπόστατες συμφωνίες, χωρίς κανένα έρεισμα στο Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας». Η αναφορά σχετίζεται με το παράνομο Τουρκολιβυκό Μνημόνιο, το οποίο η Ελλάδα θεωρεί νομικά ανυπόστατο και αντίθετο με το ισχύον διεθνές δίκαιο.
Όσον αφορά το εκκρεμές ζήτημα της οριοθέτησης Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) μεταξύ των δύο χωρών, η Ελλάδα επισημαίνει ότι παραμένει έτοιμη να συνεχίσει τις συζητήσεις, μόλις το επιτρέψουν οι συνθήκες. «Η Ελλάδα, ως γνήσια γειτονική χώρα, έχει εκδηλώσει την ετοιμότητά της για συνέχιση των συζητήσεων, βάσει του Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας, όπως άλλωστε συνομολογεί και η λιβυκή πλευρά», τονίζεται χαρακτηριστικά.
Αναλυτικά οι διπλωματικές πηγές της Αθήνας:
«Η Ρηματική Διακοίνωση της 20ής Ιουνίου της Κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας της Λιβύης προς τον ΟΗΕ, σχετικά με την προκήρυξη οικοπέδων από την Ελλάδα, νοτίως της Κρήτης, δεν προσθέτει κάτι στην ήδη διατυπωθείσα επιχειρηματολογία. Θα υπάρξει επίσημη απάντηση στον ΟΗΕ εκ μέρους της Ελλάδας.
Η Ελλάδα απορρίπτει κάθε ενέργεια ή δράση που βασίζεται σε άκυρες και ανυπόστατες συμφωνίες, χωρίς κανένα έρεισμα στο Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας.
Όσον αφορά το εκκρεμές διμερές θέμα της οριοθέτησης Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης με τη Λιβύη, η Ελλάδα, ως γνήσια γειτονική χώρα, έχει εκδηλώσει την ετοιμότητά της για συνέχιση των συζητήσεων, βάσει του Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας, όπως άλλωστε συνομολογεί και η λυβική πλευρά, όταν οι συνθήκες το επιτρέψουν.
Καμία αντίδραση δεν πρόκειται να αποθαρρύνει την ελληνική κυβέρνηση από το να ασκεί, με υπευθυνότητα και έμπρακτα, τα κυριαρχικά δικαιώματα της χώρας».
Τι έλεγε η Ρηματική Διακοίνωση της Λιβύης
Υπενθυμίζεται ότι νωρίτερα με Ρηματική Διακοίνωσή της στον ΟΗΕ, η Λιβύη αμφισβητεί ευθέως τη μέση γραμμή που έχει ορίσει η Ελλάδα και βάσει της οποίας έχουν χαραχθεί τα Οικόπεδα, όχι μόνο δυτικά αλλά και νότια της Κρήτης, και τα οποία προσφέρθηκαν για αδειοδότηση ερευνών. Για πρώτη φορά όμως, αποτυπώνει σε επίσημο έγγραφο τη διεκδίκησή της εις βάρος της χώρας μας, βάσει του Τουρκολιβυκού Μνημονίου.
Στους χάρτες οι οποίοι επισυνάπτονται στη Ρηματική Διακοίνωση της Τρίπολης, αποτυπώνεται η οριοθετική γραμμή που υιοθετεί η Λιβύη ως συνέχεια του Τουρκολιβυκού Μνημονίου, η οποία ουσιαστικά εξαφανίζει την ελληνική ΑΟΖ νοτίως της Κρήτης.
Αν και στη λιβυκή Ρηματική Διακοίνωση που επιδόθηκε στις 20 Ιουνίου και δημοσιεύθηκε στις 3 Ιουλίου A/79/860 στον ΟΗΕ) αναφέρεται ότι αυτές οι περιοχές είναι «αντικείμενο της άλυτης διαφοράς μεταξύ Λιβύης και Ελλάδας» στο ίδιο κείμενο , χαρακτηρίζονται ως «λιβυκές θαλάσσιες περιοχές» και επισημαίνεται ότι με τη χάραξη των ελληνικών οικοπέδων επιχειρούνται τετελεσμένα εις βάρος των κυριαρχικών συμφερόντων της Λιβύης, τα οποία «δεν είναι αποδεκτά».
Κατηγορεί την Ελλάδα για «παραβίαση του διεθνούς δικαίου»
Η Τρίπολη, στη Ρηματική Διακοίνωση, κατηγορεί την Ελλάδα για ενέργεια η οποία «αποτελεί σοβαρή παραβίαση του διεθνούς δικαίου, ιδίως των διατάξεων της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας, και υπονομεύει τις αρχές του αμοιβαίου σεβασμού και της ειρηνικής επίλυσης διαφορών» και καλεί τη διεθνή κοινότητα, υπό την ηγεσία των Ηνωμένων Εθνών, «να εκπληρώσει την ευθύνη της για τη διατήρηση της ειρήνης και της σταθερότητας στην περιοχή της Μεσογείου και να αποθαρρύνει οποιαδήποτε ενέργεια που θα μπορούσε να οδηγήσει σε κλιμάκωση».
Βεβαίως, η Τρίπολη επικαλείται το διεθνές δίκαιο και ζητά αποφυγή τετελεσμένων, επικαλούμενη την ίδια στιγμή τα «κυριαρχικά δικαιώματα» που της αποδίδει το παράνομο και εντελώς αντίθετο με το Δίκαιο της Θάλασσας Τουρκολιβυκό Μνημόνιο.
Στην έκθεση της Λιβυκής Κρατικής Εταιρείας Πετρελαίου, που επισυνάπτεται στη Ρηματική Διακοίνωση, γίνεται μάλιστα λόγος για παραβίαση της «οριοθετικής γραμμής», η οποία ουσιαστικά είναι η προέκταση, από λιβυκή πλευρά, της «οριοθέτησης» του παράνομου Τουρκολιβυκού Μνημονίου.
Οι συνέπειες της λιβυκής διεκδίκησης
Από το 2019, όταν υπογράφηκε μεταξύ της κυβέρνησης Ερντογάν και της κυβέρνησης Αλ Σάρατζ το Τουρκολιβυκό Μνημόνιο, η Τουρκία έχει σπεύσει από το 2020 να το αποτυπώσει σε χάρτη και να κηρύξει τουρκική ΑΟΖ με βάση το Μνημόνιο, θέτοντας έτσι και τα όρια της «Γαλάζιας Πατρίδας», ενώ η Λιβύη δεν έχει προχωρήσει σε αντίστοιχη κίνηση κήρυξης ΑΟΖ. Με τη Ρηματική Διακοίνωση, είναι η πρώτη φορά που αποτυπώνεται σε χάρτη (με διακεκομμένη γραμμή) η λιβυκή διεκδίκηση, η οποία στερεί όχι μόνο από τα μικρά ελληνικά νησιά, αλλά και περιορίζει σημαντικά, μέχρι εκμηδενισμού, την επήρεια και της ίδιας της Κρήτης σε θαλάσσιες ζώνες.
Με τη ρηματική διακοίνωση διαψεύδονται και οι πρόωρες εκτιμήσεις που είχαν διατυπωθεί στην Αθήνα ότι η Λιβύη, με τη χάραξη των δικών της οικοπέδων, «σέβεται» και «αποδέχεται» την ελληνική μέση γραμμή όπως έχει αποτυπωθεί βάσει του νόμου 4001/2011.
Πάντως, και σε αυτή τη ρηματική διακοίνωση, η Τρίπολη δηλώνει ότι η διαφορά πρέπει να επιλυθεί μέσω εποικοδομητικού διαλόγου και διαπραγματεύσεων. Και αυτό, από τη στιγμή που διαπιστώνεται επίσημα η ύπαρξη διαφοράς, διευκολύνει τους χειρισμούς της Αθήνας, που συστηματικά ζητά την έναρξη διαπραγματεύσεων, οι οποίες, αν δεν οδηγήσουν σε αποτέλεσμα, θα πρέπει να καταλήξουν στην παραπομπή της διαφοράς στη Χάγη, όπου το Δικαστήριο θα πρέπει εκ των πραγμάτων να αποφανθεί και επί της νομιμότητας του Τουρκολυβικού Μνημονίου
Ήδη ο Υπουργός Εξωτερικών Γ. Γεραπετρίτης έχει προτείνει στην πλευρά της ανατολικής Λιβύης τη σύσταση τεχνοκρατικών ομάδων ώστε να ξεκινήσουν οι διαπραγματεύσεις και αντίστοιχη πρόταση θα υποβάλει και στην κυβέρνηση της Τρίπολης κατά την επίσκεψη που έχει προγραμματιστεί για την Τρίτη.
Η Λιβυκή Ρηματική Διακοίνωση στον ΟΗΕ και το παράρτημα
Η Λιβυκή Ρηματική Διακοίνωση στον ΟΗΕ και το παράρτημα με την έκθεση της NOC είναι η εξής:
«Ρηματική διακοίνωση με ημερομηνία 20 Ιουνίου 2025 από τη Μόνιμη Αντιπροσωπεία της Λιβύης στον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών προς τον Γενικό Γραμματέα
Η Μόνιμη Αντιπροσωπεία του Κράτους της Λιβύης στον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών έχει την τιμή να εκφράσει τη βαθιά ανησυχία της Κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας σχετικά με τις πρόσφατες εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο.
Η Κυβέρνηση έλαβε γνώση, με βαθιά δυσαρέσκεια, του περιεχομένου του Τεύχους αριθ. 3335 της Επίσημης Εφημερίδας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με ημερομηνία 12 Ιουνίου 2025 (βλέπε Παράρτημα ΙΙ),* το οποίο αναφέρει ότι η Ελληνική Δημοκρατία ανακοίνωσε διεθνή διαγωνισμό για την παραχώρηση αδειών εξερεύνησης και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων σε θαλάσσιες περιοχές νότια της νήσου Κρήτης.
Οι περιοχές αυτές εμπίπτουν σε θαλάσσιες ζώνες που παραμένουν αντικείμενο άλυτης διαφοράς μεταξύ της Λιβύης και της Ελλάδας.
Η Κυβέρνηση του Κράτους της Λιβύης θεωρεί την εν λόγω ενέργεια ως σαφή παραβίαση των κυριαρχικών της δικαιωμάτων και ως μονομερή ενέργεια χωρίς καμία νομική βάση ή διμερή συμφωνία. Αποτελεί σοβαρή παραβίαση του διεθνούς δικαίου, ιδίως των διατάξεων της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας, και υπονομεύει τις αρχές του αμοιβαίου σεβασμού και της ειρηνικής επίλυσης διαφορών.
Κατά συνέπεια, η Λιβύη καταγράφει επίσημα και κατηγορηματικά την αντίθεσή της στην εν λόγω πρωτοβουλία και καλεί σε αυστηρή προσήλωση στις αρχές που κατοχυρώνονται στον Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών και στα συναφή διεθνή νομικά κείμενα που διέπουν την ειρηνική επίλυση θαλάσσιων διαφορών.
Η Λιβύη επαναβεβαιώνει τη σταθερή της δέσμευση στον εποικοδομητικό διάλογο και τη διαπραγμάτευση, και απορρίπτει κατηγορηματικά κάθε απόπειρα επιβολής τετελεσμένων σε περιοχές όπου δεν έχει επιτευχθεί νομική συμφωνία.
Η Κυβέρνηση καλεί τη διεθνή κοινότητα – υπό την ηγεσία των Ηνωμένων Εθνών – να εκπληρώσει την ευθύνη της για τη διατήρηση της ειρήνης και της σταθερότητας στην περιοχή της Μεσογείου και να αποθαρρύνει οποιαδήποτε ενέργεια που θα μπορούσε να οδηγήσει σε κλιμάκωση.
Αξίζει να σημειωθεί ότι δεν είναι η πρώτη φορά που η Κυβέρνηση της Ελλάδας έχει παραχωρήσει άδειες εξερεύνησης σε περιοχές εντός των θαλάσσιων ορίων της Λιβύης. Προηγούμενες άδειες παραχωρήθηκαν στη γαλλική εταιρεία Total και την αμερικανική ExxonMobil. Η τελευταία εξαγόρασε εν συνεχεία το μερίδιο της Total και προχώρησε σε ερευνητικές δραστηριότητες, συμπεριλαμβανομένης δισδιάστατης σεισμικής έρευνας (2D) το 2022 και τρισδιάστατης (3D) το 2024, ακολουθούμενες από ανακοίνωση πρόθεσης για γεώτρηση ερευνητικής γεώτρησης.
Υπό το φως των ανωτέρω, η Μόνιμη Αντιπροσωπεία του Κράτους της Λιβύης στον ΟΗΕ ζητά με σεβασμό την κυκλοφορία της παρούσας ρηματικής διακοίνωσης και των παραρτημάτων της ως έγγραφο της Γενικής Συνέλευσης, υπό το θέμα 75 της ημερήσιας διάταξης.
Παράρτημα Ι στη ρηματική διακοίνωση της 20ής Ιουνίου 2025 της Μόνιμης Αντιπροσωπείας της Λιβύης στον ΟΗΕ προς τον Γενικό Γραμματέα
Έκθεση της Εθνικής Εταιρείας Πετρελαίου (National Oil Corporation) σχετικά με την προσφορά της Ελλάδας για ερευνητικά οικόπεδα σε βυθισμένα ύδατα της Λιβύης
17 Ιουνίου 2025
• Στις 13 Ιουνίου 2025, η Κυβέρνηση της Ελλάδας ανακοίνωσε διεθνή διαγωνισμό για την παραχώρηση αδειών εξερεύνησης και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων σε συγκεκριμένες υπεράκτιες περιοχές νότια της Πελοποννήσου και της νήσου Κρήτης. Αυτό σημαίνει ότι ξεκίνησε από την ημερομηνία αυτή η προθεσμία 90 ημερών για την υποβολή δεσμευτικών προσφορών.
• Η ανακοίνωση αυτή έρχεται μετά από έκφραση ενδιαφέροντος από την εταιρεία Chevron τον Μάρτιο του 2025, για διεξαγωγή εξερεύνησης υδρογονανθράκων σε υπεράκτιες περιοχές νότια των Κρήτη 1 και Κρήτη 2 (χάρτης 1),* εντός των περιοχών που είχαν καθοριστεί στον διεθνή διαγωνισμό του 2014.
• Δύο από τις ανακοινωθείσες περιοχές, Κρήτη 1 και Κρήτη 2, βρίσκονται γεωγραφικά εντός των λιβυκών θαλάσσιων περιοχών (επί των οποίων οι δύο χώρες διατηρούν διαφορετικές διεκδικήσεις). Η συνολική έκταση των δύο περιοχών είναι 23.300 km² και πάνω από το 85% αυτής της έκτασης βρίσκεται νότια της γραμμής οριοθέτησης που χωρίζει τη Λιβύη από τη γειτονική της, την Ελλάδα.
• Αξίζει να σημειωθεί ότι η Κυβέρνηση της Ελλάδας έχει παραχωρήσει δύο οικόπεδα εντός των λιβυκών θαλάσσιων συνόρων στις εταιρείες Total και ExxonMobil (χάρτης 2).* Η ExxonMobil στη συνέχεια εξαγόρασε το μερίδιο της Total και προχώρησε σε ερευνητικές δραστηριότητες, περιλαμβανομένης δισδιάστατης σεισμικής έρευνας το 2022 και τρισδιάστατης το 2024, ενώ ανακοίνωσε πρόθεση για διεξαγωγή ερευνητικής γεώτρησης.
