της Φαίης Σφακιωτάκη
Η ανάγκη του ανθρώπου να αποτυπώνει τις στιγμές μέσω της φωτογραφικής μηχανής ή της βιντεοκάμερας αργότερα, ώστε να μείνει για πάντα η ανάμνηση ζωντανή, μετρά πάρα πολλά χρόνια. Από την εποχή όμως της αποτύπωσης σημαντικών στιγμών, έχουμε περάσει στην εποχή της εύκολης αποτύπωσης οποιασδήποτε στιγμής μέσω του κινητού τηλεφώνου. Σε κάποιες περιπτώσεις η ανάμνηση είναι το ζητούμενο. Σε αρκετές όμως άλλες περιπτώσεις η κοινοποίηση της προσωπικής μας εμπειρίας στους διαδικτυακούς φίλους, αποτελεί το λόγο λήψης της φωτογραφίας ή του βίντεο.
«Κατά κάποιο τρόπο έχουμε μια μετατόπιση της ζωής από την πραγματικότητα, σε μια ψηφιακή πραγματικότητα» σχολιάζει στην Τηλεόραση CRETA η Επίκουρη Καθηγήτρια Κοινωνικής Ψυχολογίας, στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο, Πατρίτσια Γερακοπούλου. «Δεν υπάρχουν όρια μεταξύ ιδιωτικής και δημόσιας σφαίρας. Αυτό είναι σίγουρα ένα σημείο των καιρών, το οποίο εξυπηρετείται από την ψηφιακότητα. Έχω την αίσθηση ότι για τα παιδιά που μεγαλώνουν μέσα σε αυτήν τη συνθήκη και που περνούν ολοένα και περισσότερο χρόνο της ζωής τους στον ψηφιακό κόσμο είναι κάτι που φυσικοποιείται πια. Αν δε μοιραστώ αυτό που μου συμβαίνει αυτήν τη στιγμή, δε μου συμβαίνει, δεν το νιώθω…»
Για μια τάση «μόνιμης καταγραφής», κάνει λόγο ο Καθηγητής Κοινωνικής Ψυχολογίας στο ΕΚΠΑ, Νικόλας Χρηστάκης. «Δηλαδή να δείχνεις σε όλους τι κάνω τώρα, τι σκέφτομαι τώρα, ποιος είμαι τώρα και αν υπάρχω τώρα!».
Αίσθηση προκάλεσε την παραμονή της πρωτοχρονιάς, το βίντεο που έκανε το γύρο του διαδικτύου, από τα Ηλύσια Πεδία στο Παρίσι. Η αντίστροφη μέτρηση για την έλευση του 2024 έχει ξεκινήσει και η πλειονότητα των παρευρισκομένων επιλέγει να ζήσει τη στιγμή μέσα από την οθόνη του κινητού.
I normally don’t think much of these pictures showing people on smartphones but this video from last night in Paris is pretty wild.
— Sheel Mohnot (@pitdesi) January 1, 2024
«Είναι αλήθεια ότι αυτό το μέσο εξασφάλισε μια συνθήκη του να είμαστε ταυτόχρονα και εδώ και αλλού. Ένα κομμάτι μας βρίσκεται ενσώματα στο επίκεντρο μιας εμπειρίας, η οποία χάνεται, ενώ υπάρχει ταυτόχρονα η φαντασίωση του διαμοιρασμού αυτής της εμπειρίας κάπου αλλού, με ένα μαζικό κοινό. Αυτό που έχει ενδιαφέρον είναι ότι την ίδια στιγμή που μπορεί να είναι κάποιος μέσα σε ένα πλήθος, που υποτίθεται ότι δονείται ούτως ή άλλως από τη μαζικότητα της κατάστασης, εξακολουθεί να προτιμά να αφήσει στην άκρη την εμπειρία της στιγμής και να επιλέξει ακόμη και για αυτό την ψηφιακή μαζικότητα» τονίζει η κ. Γερακοπούλου.
Ο Αρκάς σε σκίτσο του είχε σχολιάσει: Βγαίνω από τα social μερικές ώρες κάθε μέρα, για να πιστεύουν ότι έχω κι άλλα πράγματα να κάνω στη ζωή μου.
Η κοινωνική σύγκριση μέσα από τα όσα παρουσιάζονται στα social media είναι έντονη. Σύγκριση όμως με αυτό που ο καθένας από εμάς, επιλέγει να μοιραστεί με τους υπολοίπους.
«Συγκρίνεται με κάτι το οποίο είναι πλασματικό, δεν υπάρχει. Ποιός από όλους αυτούς τους εαυτούς είναι πραγματικά ένας αληθινός εαυτός; Είναι κατασκευές. Αυτό σίγουρα κάνει τα πράγματα πολύ πιο πολύπλοκα, σε ότι αφορά την κατάκτηση της ευτυχίας. Το πνεύμα των καιρών προστάζει να είμαστε όλοι επιτυχημένοι, ευτυχισμένοι, συνέχεια χαρούμενοι, συνέχεια να τα περνάμε καλά» σημειώνει η κ. Γερακοπούλου.
«Πρόκειται για να είδος αυτοεξαπάτησης. Δηλαδή ο καθένας πρέπει να πείσει τον εαυτό του ότι φωτογραφίζοντας τα πάντα – το φαγητό που τρώει τώρα, το πρωινό του, με ποιούς είναι, αν πίνει ένα καφέ – προσδίδει ένα ξεχωριστό επίσημο χαρακτήρα. Όταν εξαπατάμε συνέχεια τον εαυτό μας και τους άλλους με τέτοιο τρόπο, νομίζω ότι χάνεται λίγο το νόημα. Αυτή η διαφορά που χωρίζει τις στιγμές τις πιο ιδιωτικές και τις πιο τετριμμένες από τις πιο κοινωνικές κι επίσημες, φθείρεται» επισημαίνει καταληκτικά ο κ. Χρηστάκης.