Η Μαχσά Αμινί, που αναδείχθηκε σε σύμβολο του κινήματος των γυναικών στο Ιράν μετά τον θάνατό της το 2022 και ο Έλον Μασκ περιλαμβάνονται στις προσωπικότητες που προτάθηκαν σήμερα για το Βραβείο Ζαχάροφ, την υψηλότερη διάκριση της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Οι τρεις μεγαλύτερες πολιτικές ομάδες του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα, οι Σοσιαλιστές και Δημοκράτες και το Renew (Κεντρώοι και Φιλελεύθεροι) πρότειναν να δοθεί το Βραβείο Ζαχάροφ για την Ελευθερία της Σκέψης στη Μαχσά Αμινί και το κίνημα «Γυναίκα, Ζωή, Ελευθερία» που ξεκίνησε μετά τον θάνατό της. Η υποψηφιότητα αυτή θεωρείται έτσι το φαβορί για το βραβείο, για το οποίο είναι υποψήφιος και ο Έλον Μασκ.
Η 22χρονη Μαχσά Αμινί, Ιρανή κουρδικής καταγωγής, πέθανε στις 16 Σεπτεμβρίου 2022, λίγες ημέρες αφού συνελήφθη από την αστυνομία ηθών επειδή δεν φορούσε «σωστά» τη μαντίλα της, όπως επιτάσσει ο αυστηρός ενδυματολογικός κώδικας στο Ιράν.
Ο νικητής του Βραβείου Ζαχάροφ θα ανακοινωθεί τον Οκτώβριο και η απονομή θα γίνει στην ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στο Στρασβούργο τον Δεκέμβριο.
Η ακροδεξιά πολιτική ομάδα «Ταυτότητα και Δημοκρατία», στην οποία μετέχουν κόμματα όπως ο γαλλικός Εθνικός Συναγερμός, η ιταλική Λέγκα και η γερμανική AfD, πρότεινε ως υποψήφιο τον Έλον Μασκ, τον αμφιλεγόμενο ιδιοκτήτη της πλατφόρμας Χ (πρώην Twitter).
Άλλοι υποψήφιοι για το Βραβείο Ζαχάροφ 2023 είναι «ο φιλοευρωπαϊκός λαός της Γεωργίας», η ακτιβίστρια για το κλίμα Βανέσα Νακάτε από την Ουγκάντα και «οι γυναίκες που αγωνίζονται για τη δωρεάν, ασφαλή και νόμιμη άμβλωση» (η Πολωνέζα Γιουστίνα Βιντρίνσκα, η Μορένα Ερέρα από το Σαλβαδόρ και η Αμερικανίδα Κολίν ΜακΝίκολς). Οι δύο τελευταίες προτάσεις υποβλήθηκαν από τους Πράσινους και τη Ριζοσπαστική Αριστερά.
Το βραβείο «Για την ελευθερία της σκέψης» φέρει το όνομα του Ρώσου πυρηνικού φυσικού και αντιφρονούντα Αντρέι Ζαχάροφ, που τιμήθηκε με το Νόμπελ Ειρήνης το 1975.