Μαγική η θέα προς τον Βόσπορο από το τουρκικό προεδρικό μέγαρο στα Θεραπειά της Κωνσταντινούπολής, όπως διαπίστωσε ιδίοις όμμασι ο Έλληνας πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης με αφορμή τη συνάντησή του με τον Τούρκο πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν την Κυριακή 13 Μαρτίου 2022. Το «γεύμα» διήρκεσε περίπου ώρες και το ουσιαστικό περιεχόμενο της συζήτησης δεν θα το μάθουμε στην ολότητά του, αφού όπως είθισται σε τέτοιες ανεπίσημου τύπου επαφές τα περισσότερα από αυτά που συζητήθηκαν μένουν πίσω από τις κλειστές πόρτες. Το σίγουρο είναι ότι το κλίμα ήταν πιο ζεστό από άλλες φορές και πιο χαλαρό ακόμη και στον dressing code με τον Έλληνα ΠΘ να δηλώνει «Η χαλαρή ενδυμασία προσφέρεται για ουσιαστική συζήτηση» και τον Τούρκο πρόεδρο να απαντά: «Κι εγώ προτιμώ χαλαρή ενδυμασία τα Σαββατοκύριακα».
Αφήνοντας την εικόνα και προσπαθώντας από τις ανακοινώσεις να μαντέψουμε τις «χίλιες λέξεις» αξίζει να σημειώσουμε εκ των προτέρων ότι μόνο θετική μπορεί να χαρακτηριστεί σε μια τόσο λεπτή διεθνώς περίσταση η προσπάθεια επαφής και λιωσίματος του πάγου μεταξύ των δύο ηγετών. Αυτό οφείλουμε να το κατανοήσουμε πλήρως όλοι όσοι δημοσιολογούμε και να μην αναλισκόμαστε σε ρητορικές παρεμβάσεις, σύμφωνα με την γεωπολιτική άποψη που έχουμε για τον ρόλο της γείτονος χώρας και του Ταγίπ Ερντογάν. Αν θα μπορούσε να υπάρξει μια εκ των προτέρων κριτική, αυτή ίσως να αφορούσε στην προετοιμασία της συνάντησης και τις ασφαλιστικές δικλείδες αναφορικά με την αναμενόμενη τουρκική εκμετάλλευση της συνάντησης για άνοιγμα περισσότερων ζητημάτων πέρα από το Ουκρανικό.
Από όσα μπορούμε να συμπεράνουμε από τος εκατέρωθεν ανακοινώσεις είναι ότι Μητσοτάκης και Ερντογάν συμφώνησαν στο γεγονός ότι η Μεσόγειος, μετά το ξέσπασμα του πολέμου στην Ουκρανία και τις απρόβλεπτες συνέπειές του για το άμεσο και το μακροπρόθεσμο μέλλον πρέπει να μείνει μακριά από επιπλέον εντάσεις. Μια αυτονόητη στάση που είναι όμως πολύ θετικό να υπενθυμίζεται και να επιβεβαιώνεται, ειδικά όσον αφορά στην περίπτωση του Τούρκου προέδρου που σε πολλές περιπτώσεις έχει εμφανιστεί αλλοπρόσαλλος στη συμπεριφορά του στα ζητήματα διεθνών σχέσεων. Η κοινή εμφάνισή τους, προσδίδει και στην ελληνική πλευρά κάποιο ειδικό βάρος, αφού τις τελευταίες ημέρες η Τουρκία έχει μονοπωλήσει τη διεθνή επικαιρότητα με τις ενέργειες διαμεσολάβησης μεταξύ των εμπόλεμων πλευρών.
Ένα άλλο θετικό που προέκυψε από τη συνάντηση σύμφωνα με όλες τις πληροφορίες είναι η επανέναρξη των διαβουλεύσεων για τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης (ΜΟΕ), από τον επόμενο κιόλας μήνα. Μια ευπρόσδεκτη εξέλιξη για όσους ανήκουμε σε αυτή την πλευρά της ιστορίας που αναζητά λύσεις για ειρηνική συνύπαρξη των δύο λαών χωρίς βέβαια παραχώρηση της εθνικής μας κυριαρχίας και οπισθοχώρηση στον τουρκικό αναθεωρητισμό περί «μπλε πατρίδας». Ταυτόχρονα, η βούληση να πραγματοποιηθεί το φθινόπωρο συνεδρίαση του Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας Ελλάδας-Τουρκίας, υπό τον πρωθυπουργό Κ. Μητσοτάκη, τον πρόεδρο Ερντογάν και τα υπουργικά συμβούλια των δύο χωρών, κατά την ταπεινή μας άποψη μόνο συμβολικό χαρακτήρα μπορεί να έχει, αν λάβουμε υπόψη μας την προϊστορία αυτών των πρωτοβουλιών.
Στα ζητήματα όμως που δεν διαφαίνεται ουσιαστική διάθεση προσέγγισης από την τουρκική πλευρά είναι τα καθαρά διμερή ζητήματα, όπως το Κυπριακό και το καθεστώς των ελληνικών νησιών. Όπως προκύπτει από τις ελληνικές κυβερνητικές πηγές αλλά και από το νόημα των λεγομένων του Τούρκου προέδρου, μπορεί να είχαμε μια πιο ήπια ρητορική -δεν υποτιμούμε τη σημασία της- αλλά σε αυτά τα σοβαρά διμερή ζητήματα η Άγκυρα δεν φαίνεται να έχει αλλάξει την ατζέντα της. Η προσωρινή ισχυροποίησή της με αφορμή το Ουκρανικό και η εμφάνισή της ως ειρηνοποιός δύναμη ενέχει τόσο ευκαιρίες προόδου αλλά και παγίδες που η Αθήνα οφείλει να προσέξει. Σταθερά βήματα για ειρηνική συνύπραξη γιατί οι καιροί φαίνεται ότι θα δυσκολέψουν. «Αγιοποιήσεις» και «δαιμονοποιήσεις» δεν χωρούν στην εξωτερική πολιτική. Από τα ζεϊμπέκικα, τις κουμπαριές και τα ανοιχτά πουκάμισα μπορείς πολύ εύκολα να βρεθείς μπροστά σε νέα Ίμια και το αντίστροφο…
ΥΓ. Η θέση του γράφοντος είναι ότι το ζήτημα του story του πρωθυπουργού με τη λέξη «Istanbul» -θα προτιμούσα το Κωνσταντινούπολη- προκύπτει από τη στιγμή που το κατέβασε, γιατί ενδίδει στα ακροατήρια με εθνικιστικά αντανακλαστικά. Ακόμη και αν ο ίδιος εκτίμησε εκ των υστέρων ότι έκανε λάθος, τι να κάνουμε, έτσι γράφεται στα λατινικά διεθνώς η Πόλη.