Tο πολιτικό σύστημα στην Τουρκία, έτσι όπως έχει διαμορφωθεί την τελευταία εικοσαετία, παράγει θέσεις προς αντιδυτικές, έντονα εθνικιστικές κατευθύνσεις, που δεν θέτει σε κίνηση εξωστρεφείς προτεραιότητες για την χώρα. Ακόμα και πολιτικά πρόσωπα που θα μπορούσαν να διατυπώσουν στον δημόσιο λόγο τους την αναγκαιότητα σύνδεσης με την Ευρώπη και τις δυτικές αξίες, λειτουργούν φοβικά απέναντι σε αυτές τις θέσεις.
Άρθρο του Γιώργου Α. Ζερβάκη *
Τα τελευταία χρόνια, οι κατευθύνσεις που παράγει το καθεστώς Ερντογάν, δημιουργούν αυτοεγκλωβισμούς και εντάσεις, τόσο στο εξωτερικό, όσο και στο εσωτερικό πεδίο. Διαμορφώνονται λαϊκιστικές πολιτικές, για να κρατούνται σε εγρήγορση ακροατήρια που αρέσκονται σε αυτές. Ο Ερντογάν καταφεύγει σε έναν ακραίο, επικίνδυνο και ατελέσφορο αναθεωρητισμό, προσπαθώντας να ξεφύγει από τα καταστροφικά αποτελέσματα της οικονομικής του πολιτικής κυρίως. Πολιτική που δεν αφήνει περιθώρια αισιοδοξίας στην τουρκική κοινωνία. Και για αυτό ο Ερντογάν και οι πολιτικοί του εταίροι, εκδηλώνουν αυτή την επιθετικότητα σε ότι αφορά τις περιφερειακές και διεθνείς σχέσεις. Από τις ελληνοτουρκικές σχέσεις, έως το αίτημα της Σουηδίας και της Φινλανδίας να ενταχθούν στο ΝΑΤΟ.
Ο αναθεωρητισμός αυτός πηγάζει από τις εξελίξεις που σχετίζονται με την ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, καθώς θεωρεί ότι είναι η κατάλληλη στιγμή να επανατοποθετήσει τον τουρκικό επεκτατισμό στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο και στην Μέση Ανατολή. Έχοντας φυσικά στο μυαλό του πως μπορεί να διασωθεί πολιτικά στην εκλογική αναμέτρηση του 2023. Στο πως διαμορφώνει τον αναθεωρητισμό της η Τουρκική πολιτική, έχοντας ανοίξει πολλαπλά μέτωπα στην ευρύτερη περιοχή, υπάρχει ένα κομβικό σημείο, που από την μια δημιουργεί στρατηγική αναφορά, λόγω της θέσης της στην Ατλαντική Συμμαχία, αλλά και της γεωγραφικής, όπου επιχειρούν η Ρωσική και η Ιρανική πολιτική.
Από την άλλη, το πως αναπτύσσει τις διεκδικήσεις της, εκδηλώνοντας την επιθετικότητα της, διαταράσσοντας τις πάγιες σταθερές της Διεθνούς Έννομης Τάξης, την φέρνει απέναντι σε χώρες όπως η Αίγυπτος και το Ισραήλ, εκφράζοντας πολλές φορές μια ανορθολογική παραγωγή δικαίου, που είναι εξόφθαλμα μονομερής. Το καθεστώς Ερντογάν έχει εμπλακεί σε μια βαθμιαία κλιμακούμενη σύγκρουση που εντείνεται από την Μέση Ανατολή μέχρι και την Λιβύη, από την Ιντλίμπ έως και την Τρίπολη.
Την ώρα που η κατάσταση της τουρκικής οικονομίας, αποτελεί το μεγαλύτερο πρόβλημα στην άσκηση πολιτικής του Τούρκου Προέδρου, η αποτύπωση των δημοσκοπικών ερευνών, μας έδειχναν ότι τόσο οι Δήμαρχοι Άγκυρας και Κωνσταντινούπολης, Γιαβάς και Ιμάμογλου, όσο και ηγέτες κομμάτων με έντονη εθνικιστική ρητορική, όπως η Ασκενέρ και ο Κιλιντσάρογλου, έχουν προοπτική επικράτησης έναντι του Τούρκου Προέδρου.
Οι εξελίξεις στην οικονομία είναι εκείνες που καθορίζουν την πολιτική έντασης που επιλέγει ο Ερντογάν και οι βασικοί αξιωματούχοι της Τουρκικής προεδρίας και κυβέρνησης, κυρίως δε σε σχέση με την Ελλάδα και την Κύπρο.
Έχοντας στο πεδίο των εξωτερικών σχέσεων, την πιο σκληρή στάση που κρατούν πολιτικοί και κόμματα που τον αντιπολιτεύονται, ο Ερντογάν συμπεριφέρεται έχοντας ανεφάρμοστες αντιλήψεις ως προς τις Διεθνείς Σχέσεις, τον σεβασμό του Διεθνούς Δικαίου, από την στιγμή, που αναφέρεται μεταξύ άλλων στην κατάργηση της Συνθήκης της Λωζάνης.
Μέσα από τις εκατόμβες χιλιάδων νεκρών και τραυματιών, από τους καταστροφικούς σεισμούς στην Τουρκία και στην Συρία, πρέπει να κατανοήσει ότι η επιθετικότητα και ο αναθεωρητισμός της, δεν προσδίδουν τίποτα ουσιαστικό στην αρχή της καλής γειτονίας, στην συνεργασία.
Το πολιτικό σύστημα της Τουρκίας, προεδρικό από το δημοψήφισμα του 2017, σε μια ενδεχόμενη πολιτική αλλαγή, θα διαμορφώσει μια δύσκολη συγκατοίκηση με τον Ερντογάν, το εάν μπορέσει να επαναφέρει ξανά στον θεσμό του Κοινοβουλίου εξουσίες, θα εξαρτηθεί από το εάν επιτύχει κοινοβουλευτική πλειοψηφία, ικανή να διαμορφώσει τις αναγκαίες μεταβολές. Το κατά πόσον μπορεί να υπάρξει ουσιαστικός εκδημοκρατισμός στο τουρκικό πολιτικό σύστημα, στην θεσμική του διάρθρωση, όπου έχουν διαμορφωθεί ενισχυόμενες, συνθήκες βαθύτατου ελέγχου στην Δικαιοσύνη, στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης. Στην 20ετία Ερντογάν, διαμορφώθηκαν κατευθύνσεις αυταρχικής λογικής και πρακτικής, που κατέστησε την εξουσία του να παρεμβαίνει ακόμα και σε θέματα νομισματικού χαρακτήρα, υπονομεύοντας την ανεξαρτησία της Τουρκικής Κεντρικής Τράπεζας,
Μετά τις διπλές εκλογές της 14ης Μαΐου, το σίγουρο είναι ότι θα διαμορφωθούν εξελίξεις στην Τουρκία, θα χρειασθούν πολλές, επίπονες και σθεναρές προσπάθειες για την επιστροφή της χώρας στον δυτικό της προσανατολισμό, για να προχωρήσουν σε αλλαγές στο δημοκρατικό περιβάλλον, στους θεσμικούς μηχανισμούς. Ακόμα και για να υπάρξει μια εκ βάθρων αλλαγή της ΕΕ και των κρατών-μελών στο ζήτημα των ευρωτουρκικών συνεργατικών σχέσεων, όπου μεταξύ άλλων πρέπει να εγκαταλειφθούν οι αναθεωρητικές και επιθετικά απρόβλεπτες ατζέντες της γείτονος.
* Ο κ. Γιώργος Α. Ζερβάκης , είναι εκπρόσωπος των Ευρωπαίων Φεντεραλιστών Κρήτης. Το άρθρο έχει γραφεί για τον ιστότοπο Creta24.gr