Τις διαφορετικές ταχύτητες με τις οποίες αναπτύσσεται ο τουρισμός ανά προορισμό, αλλά και τον βαθμό του κορεσμού κάθε γεωγραφικής ενότητας αναδεικνύει, μεταξύ άλλων, η μελέτη της Διεύθυνσης Οικονομικής Ανάλυσης της Εθνικής Τράπεζας ΕΤΕ -4,00% Ελλάδος «Ελληνικά νησιά».
Σύμφωνα με το euro2day.gr, τα ελληνικά νησιά, όπως επισημαίνεται στη μελέτη, αποτελούν διαχρονικά τον κύριο πόλο έλξης των τουριστών, με 16 εκατ. αφίξεις σε ετήσια βάση και μερίδιο 44% επί του συνόλου της χώρας, ποσοστό δυσανάλογα υψηλό σε σχέση με το 15% που αντιστοιχεί στον πληθυσμό και τη γεωγραφική τους έκταση.
Η εικόνα είναι ακόμη πιο έντονη σε ότι αφορά τα ξενοδοχεία, όπου τα νησιά απορροφούν το 62% των αφίξεων εξωτερικού, έναντι 30% στην Ισπανία και μόλις 6% στην Ιταλία.
Ενδεικτικό του όγκου των ταξιδιωτών που υποδέχονται τα ελληνικά νησιά είναι το γεγονός ότι οι διεθνείς αφίξεις τουριστών σε νησιά παγκοσμίως εκτιμώνται σε περίπου 150 εκατ. για το 2024, με τη Μεσόγειο να προσελκύει το 40% και την Ελλάδα να αποσπά ένα εντυπωσιακό μερίδιο της τάξης του 11%, ήτοι σχεδόν ένας στους δέκα τουρίστες που επισκέπτονται νησιά επιλέγει κάποιο της Ελλάδας.
Ωστόσο, παρά την ελκυστικότητά τους, τα ελληνικά νησιά καλούνται να διαχειριστούν μια σειρά προκλήσεων, με εκείνη της εξομάλυνσης της εποχικότητας και της ανάδειξης λιγότερο κορεσμένων προορισμών να είναι από τις κυρίαρχες. «Η επόμενη δεκαετία μπορεί να αποτελέσει καταλύτη μετάβασης των ελληνικών νησιών σε ένα τουριστικό μοντέλο με υψηλότερη προστιθέμενη αξία και χαμηλότερη εποχικότητα», επισημαίνεται χαρακτηριστικά στη σχετική μελέτη.
Στην κατεύθυνση αυτή, με βάση την ίδια μελέτη, το Νότιο Αιγαίο πρέπει να ανανεώσει το μοντέλο «ήλιου και θάλασσας» με έμφαση στη βιωσιμότητα, η Κρήτη πρέπει να εμβαθύνει τις συνέργειες με την αγροδιατροφή και λοιπούς τομείς για να προσελκύσει πιο απαιτητικούς επισκέπτες, το Ιόνιο να κεφαλαιοποιήσει τον πολυτελή ναυτικό τουρισμό, ενώ το Βόρειο Αιγαίο έχει την πρόκληση να «χτίσει» από την αρχή brand «ανεξερεύνητου προορισμού».
Το Νότιο Αιγαίο
Σε ό,τι αφορά το Νότιο Αιγαίο (Κυκλάδες και Δωδεκάνησα), το οποίο απορροφά το 43% των συνολικών αφίξεων που πραγματοποιούνται στα ελληνικά νησιά, με το αποτύπωμα του τουρισμού στην οικονομία της περιοχής να αποτελεί το 66%.
Τα νησιά του Νοτίου Αιγαίου αποτελούν κορυφαίο παγκόσμιο τουριστικό προορισμό «ήλιου και θάλασσας», με την υψηλή μεσογειακή ηλιοφάνεια να συνδυάζεται με μία εκτενή πολυνησιακή ακτογραμμή. Η προσέλκυση υψηλού κύματος τουριστών συνοδεύεται από ποιοτικές υπηρεσίες, καθώς έχουν τα πολυτελή ξενοδοχεία καλύπτουν 2/3 των κλινών.
Βέβαια, η αναγνωρισιμότητα των νησιών του Νοτίου Αιγαίου συνοδεύεται από εντονότερες προκλήσεις λόγω υπερσυγκέντρωσης τουριστών τους μήνες υψηλής ζήτησης σε συγκεκριμένα σημεία του νησιωτικού τουρισμού
Σε αυτή την πρόκληση τα νησιά του Νοτίου Αιγαίου μπορούν να απαντήσουν αναδεικνύοντας περαιτέρω εναλλακτικές μορφές τουρισμού, αξιοποιώντας την πληθώρα σημείων πολιτιστικού ενδιαφέροντος (έχουν τις υψηλότερες επισκέψεις σε μουσεία ανά έκταση), καθώς και προστατευόμενων περιοχών φυσικής κληρονομιάς (Natura).
Παράλληλα, εντός του συμπλέγματος εντοπίζονται προσπάθειες ανάπτυξης αυτόνομων νησιών με άξονα τη βιωσιμότητα και την πράσινη ανάπτυξη, κυρίως στα Δωδεκάνησα (Τήλος Χάλκη–Αστυπάλαια).
Η Κρήτη
Η Κρήτη είναι ένας ολοκληρωμένος τουριστικός προορισμός με ποικιλομορφία που συνδυάζει οργανωμένες παραλίες, πολυτελείς ξενοδοχειακές υποδομές και σημαντικά πολιτισμικά μνημεία με έντονη επισκεψιμότητα (της τάξης των 300 επισκέψεων ανά έκταση).
Η μεγαλόνησος αποσπά το 34% του νησιωτικού τουρισμού, με τον κλάδο να αποτελεί το 33% του ΑΕΠ της. Όμως, η Κρήτη κυρίως λόγω του μεγάλου της μεγέθους έχει τη δυνατότητα να αξιοποιήσει τον ώριμο τουρισμό της προς όφελος ολόκληρης της οικονομίας της, γεγονός που διαπιστώνεται επιτυχημένα στις δυνατές συνέργειες μεταξύ τουριστικού και αγροδιατροφικού κλάδου, με το 70% των ξενοδοχείων να προωθούν τοπικά προϊόντα, βάσει έρευνας της ΕΤΕ.
Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα του ομίλου Metaxa Hospitality, που υλοποιεί το πρόγραμμα «Αναγεννητική Γεωργία για το οροπέδιο Λασιθίου και τους ανθρώπους του», συνδέοντας για πρώτη φορά την αναγεννητική παραγωγή τροφίμων με τις υπηρεσίες φιλοξενίας, αναπτύσσοντας ένα διατροφικό σύστημα ανθεκτικό, αναγεννητικό και φιλικό προς το περιβάλλον, με έμφαση στην υγεία του εδάφους.
Στην ίδια λογική, οι δυνατότητες του νησιού (καινοτομική δραστηριότητα, ψηφιακές υποδομές και τεχνολογία, σημαντικά πανεπιστήμια) σε συνδυασμό με το ευνοϊκό κλίμα επιτρέπουν την έλευση τουριστών καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους και για επαγγελματικούς λόγους (digital nomads, συνεδριακός τουρισμός). Με τον τρόπο αυτό, τα οφέλη από τις ενισχυμένες αυτές τουριστικές ροές μπορούν να διαχυθούν σε ολόκληρη την οικονομία του νησιού με πολλαπλασιαστικές επιδράσεις.
Νησιά Ιονίου
Τα νησιά του Ιονίου, που απορροφούν το 20% του νησιωτικού τουρισμού, ξεχωρίζουν εσχάτως στον τομέα φιλοξενίας, καθώς καταγράφουν τη δυναμικότερη στροφή σε πολυτελή ξενοδοχεία κατά την τελευταία δεκαετία (υπερδιπλασιασμός κλινών 4-5 αστέρων). Παράλληλα, η εγγύτητα σε λοιπές ακτές της Αδριατικής με ανεπτυγμένο yachting και κρουαζιέρα (Ιταλία, Κροατία), καθιστά τα νησιά του Ιονίου ιδανικά για ανάπτυξη πολυτελούς ναυτικού τουρισμού.
Ήδη, τα λιμάνια του Ιονίου κατέχουν τις περισσότερες θέσεις ελλιμενισμού σε μαρίνες στην Ελλάδα με 1,677 θέσεις, ενώ η Κέρκυρα είναι το κορυφαίο λιμάνι σε επισκέψεις κρουαζιέρας στην Αδριατική (ξεπερνώντας τη Βενετία και το Μπάρι).
Ενισχυτικά στην ανάπτυξη ναυτικού τουρισμού λειτουργούν στοιχεία όπως οι ήπιοι άνεμοι που πνέουν στη περιοχή (συγκριτικά με τα απρόβλεπτα μελτέμια των Κυκλάδων), οι παγκοσμίως διακεκριμένες παραλίες και τα γαλαζοπράσινα νερά του Ιονίου.
Σύμφωνα με την ΕΤΕ, με τις εκτιμήσεις αλλά και τις τουριστικές τάσεις να συναινούν στο διπλασιασμό του ναυτικού τουρισμού την επόμενη δεκαετία, η αξιοποίησή του μπορεί αν αποφέρει παράλληλα οφέλη σε όρους δαπάνης ανά διανυκτέρευση, η οποία υπολογίζεται 80% υψηλότερη έναντι του μοντέλου «ήλιος και θάλασσα».
Σημειωτέον ότι ο τουρισμός του Ιονίου αντιστοιχεί στο 63% του ΑΕΠ του συμπλέγματος.
Βόρειο Αιγαίο
Τα νησιά του Βορείου Αιγαίου ανταποκρίνονται στις νέες προτιμήσεις των τουριστών που αναζητούν λιγότερο πολυσύχναστα μέρη, με ανεξερεύνητα σημεία. Ενδεικτικά στο Βόρειο Αιγαίο η μέση συγκέντρωση τουριστών ανά έκταση στο δίμηνο Ιουλίου-Αυγούστου είναι λιγότερο από το 1/10 συγκριτικά με λοιπά ελληνικά νησιά.
Στοιχεία προς αξιοποίηση –συμβατά με τις νέες τάσεις για εναλλακτικό και ποιοτικό τουρισμό- αποτελούν: i) ο πλούτος τοπικών προϊόντων (π.χ. ούζο, μαστίχα, τυροκομικά) που αποτυπώνεται σε υψηλή συνεισφορά αγροδιατροφικού τομέα στο ΑΕΠ αλλά και υψηλή εξωστρέφεια ii) η παρθένα φυσική ομορφιά καθώς και iii) ο ιδιαίτερος χαρακτήρας (παραδοσιακοί οικισμοί, επιρροές από Μικρά Ασία).
Σημαντική κρίνεται η αναβάθμιση του ξενοδοχειακού δυναμικού καθώς οι πολυτελείς μονάδες αποτελούν το 27% του συνόλου, σχεδόν το ½ έναντι λοιπών νησιωτικών περιοχών. Αξιοσημείωτο ωστόσο είναι ότι οι τιμές θεωρούνται δίκαιες για την προσφερόμενη ποιότητα, ξεχωρίζοντας μάλιστα ως οριακά πρώτο νησιωτικό σύμπλεγμα σε σχέση με τα υπόλοιπα.
Ο τουρισμός στα νησιά του Βορείου Αιγαίου αποτελεί το 19% του ΑΕΠ, δεδομένου ότι μόλις το 2% του συνόλου των ταξιδιωτών στα νησιωτικά συμπλέγματα συγκεντρώνεται στη συγκεκριμένη περιοχή.
