Της Σοφίας Νεοφύτου
Ο θάνατος ενός νέου ανθρώπου, του Στέλιου Παπαδογιαννάκη, στο φαράγγι του Αμπά δεν είναι απλώς ακόμη ένα τραγικό περιστατικό στη λίστα των ατυχημάτων σε ορεινές και απομακρυσμένες περιοχές της χώρας.
Είναι ένα καμπανάκι που χτυπά ξανά και ξανά αναδεικνύοντας ένα χρόνιο και επικίνδυνο κενό, αυτό της απουσίας ενός ενιαίου, οργανωμένου και άμεσα ενεργοποιούμενου μηχανισμού εναέριας ορεινής διάσωσης στην Ελλάδα. Ένα κενό που, όπως καταγγέλλουν φορείς και διασώστες, μεταφράζεται όχι μόνο σε χαμένο χρόνο, αλλά και σε χαμένες ζωές.
Δεν υπάρχει ενιαίο σχέδιο εναέριας διάσωσης στην Ελλάδα
Μιλώντας στο Creta24.gr, ο πρόεδρος του Σωματείου Συνοδών Βουνού Κρήτης, Χριστόφορος Μπαλαδήμας, επισημαίνει ότι το ζήτημα δεν αφορά ένα μεμονωμένο συμβάν, αλλά μια δομική ανεπάρκεια του συστήματος. «Αυτό που πρέπει να μας απασχολήσει ιδιαίτερα είναι πως δεν υπάρχει ενιαίο σχέδιο εναέριας διάσωσης στην Ελλάδα, όπως γίνεται στο εξωτερικό», τονίζει, εξηγώντας ότι σε μια χώρα με τόσες απομακρυσμένες, ορεινές και δυσπρόσιτες περιοχές, η έγκαιρη άφιξη εναέριας βοήθειας και η άμεση παροχή προνοσοκομειακής φροντίδας θα έπρεπε να θεωρούνται αυτονόητες. Όπως σημειώνει, σήμερα αυτό δεν συμβαίνει, καθώς τα διαθέσιμα πτητικά μέσα δεν είναι ειδικά σχεδιασμένα (μικρότερο μέγεθος, μεγαλύτερη ευελιξία) για τέτοιες επιχειρήσεις και δυσκολεύονται να προσεγγίσουν δασώδεις ή βραχώδεις περιοχές.
Η εναέρια διάσωση πρέπει να είναι αυτονόητη και όχι εξαίρεση
Στην ανακοίνωσή του, το Σωματείο Συνοδών Βουνού Κρήτης κάνει λόγο για ακόμη μία τραγική απόδειξη της απουσίας μηχανισμού εναέριας διάσωσης και προνοσοκομειακής φροντίδας στο πεδίο, παρά την ψήφιση του νόμου 4989/2022.
Καταγράφει δυσλειτουργίες, κενά, ελλιπή συντονισμό μεταξύ υπηρεσιών και γραφειοκρατικές καθυστερήσεις που κοστίζουν πολύτιμο χρόνο. Τονίζει ότι σε μια σύγχρονη χώρα το «σηκώθηκε ελικόπτερο» δεν θα έπρεπε να αποτελεί είδηση· είδηση θα έπρεπε να είναι το γιατί δεν σηκώθηκε ή γιατί δεν μπόρεσε να προσεγγίσει. Το Σωματείο ζητά την άμεση υλοποίηση του νόμου για ενιαίο μηχανισμό εναέριας διάσωσης, μόνιμη στάθμευση ελικοπτέρου διάσωσης στην Κρήτη, απλοποίηση των πρωτοκόλλων εμπλοκής στρατιωτικών ελικοπτέρων, καθώς και εκπαίδευση και στελέχωση μονάδων ορεινής διάσωσης και νοσηλευτικού προσωπικού στο πεδίο.
Την ώρα που στην Ελλάδα η έμφαση παραμένει κυρίως στη χερσαία διάσωση και άρα πιο αργή, σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες η εναέρια ορεινή διάσωση αποτελεί αναπόσπαστο και οργανωμένο κομμάτι του συστήματος πολιτικής προστασίας. Μικρότερα, ευέλικτα ελικόπτερα, ειδικά εκπαιδευμένοι διασώστες και ιατροί, δυνατότητα κατάβασης με συρματόσχοινο και άμεση προνοσοκομειακή φροντίδα στο σημείο του ατυχήματος δεν θεωρούνται πολυτέλεια, αλλά βασική υποχρέωση του κράτους. Ένα μοντέλο που, όπως επισημαίνουν οι άνθρωποι του βουνού, θα μπορούσε και θα έπρεπε να εφαρμοστεί και στην Ελλάδα.
Τα ελικόπτερα της γαλλικής πολιτικής προστασίας
Ειδικότερα στη Γαλλία η ορεινή διάσωση αποτελεί κρατική υπηρεσία και αναλαμβάνεται από εξειδικευμένες μονάδες όπως η Peloton de Gendarmerie de Haute Montagne (PGHM) και η CRS Montagne της Εθνικής Αστυνομίας.
Το σύστημα είναι πλήρως ενταγμένο στις υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης: μια κλήση στο 112 αρκεί για να κινητοποιηθεί ο αρμόδιος φορέας. Κομβικό ρόλο παίζουν τα ελικόπτερα της γαλλικής πολιτικής προστασίας, Sécurité Civile, τα οποία είναι εξοπλισμένα για επιχειρήσεις σε ορεινό περιβάλλον, με δυνατότητα ανέλκυσης τραυματιών και άμεσης αερομεταφοράς. Η εναέρια διάσωση λειτουργεί συμπληρωματικά με τις επίγειες ομάδες, μειώνοντας δραστικά τον χρόνο προσέγγισης και αυξάνοντας τις πιθανότητες επιβίωσης.
Οργανωμένη διάσωση στη Γερμανία
Αντίστοιχα, στη Γερμανία την ορεινή διάσωση αναλαμβάνει κατά κύριο λόγο η Bergwacht, μια εθελοντική αλλά εξαιρετικά οργανωμένη υπηρεσία που λειτουργεί στο πλαίσιο του Γερμανικού Ερυθρού Σταυρού σε συνεργασία με την Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Πολιτικής Προστασίας και Βοήθειας σε Καταστροφές.
Για την αεροδιάσωση συνεργάζεται με οργανισμούς όπως η ADAC Luftrettung και η DRF Luftrettung, οι οποίοι διαθέτουν ελικόπτερα διάσωσης και αερομεταφοράς με εξοπλισμό winch για επιχειρήσεις σε δύσβατα σημεία.
Και εδώ, η ενεργοποίηση γίνεται μέσω του 112, με τα κέντρα επιχειρήσεων να συντονίζουν άμεσα επίγειες και εναέριες δυνάμεις. Το αποτέλεσμα είναι ένα σύστημα που λειτουργεί με ταχύτητα, σαφή ρόλο και ξεκάθαρες διαδικασίες.
