Η καθιερωμένη ετήσια επέτειος μνήμης για τους 27 εκτελεσθέντες κατοίκους του Σοκαρά από τα γερμανικά στρατεύματα κατοχής στις 17 Αυγούστου του 1944, πραγματοποιήθηκε το πρωί της Κυριακής.
81 χρόνια μετά την μαύρη για το χωριό ημέρα, οι σημερινές εκδηλώσεις έγιναν σε κλίμα μεγάλης συγκίνησης, αφού πριν από λίγες ημέρες η δικαίωση για τους 27 εκτελεσθέντες ήρθε μέσα από την ανακήρυξη του Σοκαρά ως μαρτυρικό χωριό.
Οι εκδηλώσεις μνήμης και τιμής ξεκίνησαν νωρίς το πρωί, με την τέλεση του Όρθρου και της Θείας Λειτουργίας στον Ιερό Ναό Αγίων Δέκα και μνημοσύνου στον χώρο του Οστεοφυλακίου. Ακολούθησε έπαρση σημαίας, επιμνημόσυνη δέηση στον χώρο εκτελέσεων, χαιρετισμοί, επιμνημόσυνος λόγος από τον Ειδικό Σύμβουλο Περιφερειάρχη Κρήτης σε θέματα Ιστορίας & Μνήμης Θυμάτων Ολοκαυτωμάτων, Πρόεδρο της Ένωσης Θυμάτων Ολοκαυτώματος Σοκαρά, κ. Νικόλαο Μπιμπάκη, προσκλητήριο μαρτύρων, κατάθεση στεφάνων, τήρηση ενός λεπτού σιγής, ανάκρουση του Εθνικού Ύμνου και δεξίωση στην αίθουσα της Δημοτικής Κοινότητας Σοκαρά.
Τις εκδηλώσεις τιμής και μνήμης διοργάνωσαν για μία ακόμη χρονιά ο Δήμoς Γόρτυνας, το Τοπικό Συμβούλιο Σοκαρά, η Ενορία Σοκαρά, η Ένωση Θυμάτων Ολοκαυτώματος Σοκαρά, ο Πολιτιστικός Σύλλογος Σοκαρά, ο Σύλλογος Περιβάλλοντος Φαραγγιανών και οι οικογένειες των Μαρτύρων, με την στήριξη της Περιφέρειας Κρήτης.
«Είδα τον ΄γω τον Σοκαρά με διάταγμα ενταγμένο, μες στα μαρτυρικά χωριά δαφνοστεφανωμένο… Θα σας θυμάμαι ταπεινά του Σοκαρά λεβέντες, γιατί δεν προσκυνήσατε δωσίλογους και αφέντες…». Στα λόγια (μαντινάδες γραμμένες από τον παππού της, Αριστείδη, όπως ανέφερε) της τρισέγγονης του εκτελεσθέντος Γεωργίου Χαλκιαδάκη, Μαρίας Μαράκη, αλλά και στην ομιλία της Ιωάννας Χαλκιαδάκη, που ανέβηκε στο βήμα εκ μέρους των οικογενειών των ηρώων του Σοκαρά και τόνισε ότι η επίσημη αναγνώριση του Σοκαρά ως μαρτυρικό χωριό αποτελεί ηθική δικαίωση, αποτυπώθηκε η συγκίνηση για την 81η επέτειο από την εκτέλεση των μαρτύρων του Σοκαρά, στην Σπηλιάρα.
Ο Δήμαρχος Γόρτυνας, Μιχάλης Κοκολάκης, τόνισε ότι η ένταξη του Σοκαρά στα μαρτυρικά χωριά της πατρίδας μας ήρθε «μετά από έναν μακροχρόνιο αγώνα των οικογενειών, των απογόνων και συγγενών των ηρώων του Σοκαρά, όλων των κατοίκων, των φορέων και συλλόγων της περιοχής, παλαιών προέδρων, αυτοδιοικητικών και, συνολικά, του Δήμου Γόρτυνας». Στάθηκε, ιδιαιτέρως στην συμβολή του αείμνηστου Σήφη Κοσόγλου, του Γιώργου Καρτσωνάκη και του Νίκου Μπιμπάκη και επισήμανε ότι «η επίσημη αναγνώριση του Σοκαρά ως μαρτυρικό χωριό δεν είναι απλώς ένας τίτλος, ένας χαρακτηρισμός. Είναι ένα σημαντικό και ουσιαστικό βήμα ώστε τα διαχρονικά μηνύματα της θυσίας των ηρώων του Σοκαρά να ακουστούν ακόμα πιο δυνατά, να υπερβούν τα όρια του τόπου μας και της Κρήτης, να αγγίξουν ευρύτερα ακροατήρια, εντός, αλλά και εκτός συνόρων…»
«Ο αγώνας για δικαίωση ξεκινάει τώρα» τόνισε και ο Συγγραμματέας του Εθνικού Συμβουλίου Διεκδίκησης των Γερμανικών Οφειλών, Δρ. Αριστομένης Ι. Συγγελάκης, ενώ ο Ιωάννης Βιλανάκης, πρώην πρόεδρος της κοινότητας αναφέρθηκε στα ιστορικά γεγονότα και την γενναιότητα των μαρτύρων του Σοκαρά.
Στις εκδηλώσεις μνήμης και τιμής παραβρέθηκαν, μεταξύ άλλων, οι βουλευτές Λευτέρης Αυγενάκης, Κωνσταντίνος Κεφαλογιάννης, Φραγκίσκος Παρασύρης, εκπρόσωποι του ευρωβουλευτή Μανώλη Κεφαλογιάννη και των βουλευτών Μάξιμου Σενετάκη, Χάρη Μαμουλάκη, ο αντιπεριφερειάρχης Τεχνικών Έργων Νίκος Σκουλάς, οι Δήμαρχοι Βιάννου Παύλος Μπαριτάκης, Μινώα Πεδιάδας Βασίλης Κεγκέρογλου και εκπρόσωποι των Δημάρχων Αρχανών – Αστερουσίων Μανόλη Κοκοσάλη και Χερσονήσου Ζαχαρία Δοξαστάκη, οι αντιδήμαρχοι του Δήμου Γόρτυνας Κωνσταντίνος Κοκκινάκης, Στέλιος Σηφάκης και οι δημοτικοί σύμβουλοι Μαρία Σέγκου, Μανόλης Λαγουδάκης, Σταύρος Ξυλούρης, ο διευθυντής του Κέντρου Υγείας Χάρακα Μανώλης Δουλγεράκης, ο πρόεδρος της κοινότητας Σοκαρά Γιώργος Δημητράκης, εκπρόσωποι πολιτικών κομμάτων, των σωμάτων ασφαλείας, συλλόγων, φορέων, οργανώσεων και πλήθος κόσμου. Τις εκδηλώσεις τίμησε, με την παρουσία του, άγημα της 5ης Α/Μ ΤΑΞ – Μεραρχίας Κρητών, με επικεφαλής τον Διοικητή, Ταξίαρχο Νικόλαο Κωστάκη.
Σοκαράς – Το χρονικό της «Σπηλιάρας»
Το πρωί της 17ης Αυγούστου 1944 οι Γερμανοί κατακτητές συγκέντρωσαν όλους τους κατοίκους του Σοκαρά στο σχολείο.
Λίγο πριν το μεσημέρι οι Γερμανοί διαχώρισαν τους άνδρες από τα γυναικόπαιδα. Όλοι οι άντρες του χωριού, από 18 έως 60 χρόνων βρέθηκαν ενώπιον των δοσίλογων οι οποίοι φορώντας μαύρες κουκούλες πρόδωσαν εκείνους που είχαν αναπτύξει αντιστασιακή δράση.
Οι προδότες ξεχώρισαν 26 Σοκαριανούς τους οποίους οι Γερμανοί έδεσαν πισθάγκωνα και τους οδήγησαν έξω από το χωριό, προς τη θέση «Σπηλιάρα».
Το μεσημέρι το απόσπασμα έχει στηθεί στην «Σπηλιάρα» κι ένα-ένα τα 26 παλικάρια του Σοκαρά σωριάστηκαν στο έδαφος έπειτα από τις γερμανικές ομοβροντίες των όπλων.
Ο 27ος Σοκαριανός που εκτελέστηκε ήταν ο Γιώργος Κυριακάκης που δολοφονήθηκε με μαρτυρικό και απάνθρωπο τρόπο από τους ναζί, επειδή στο σπίτι του βρέθηκαν κρυμμένα όπλα.
Οι Γερμανοί στην συνέχεια άνοιξαν έναν ομαδικό τάφο και πέταξαν μέσα και τους 27 εκτελεσθέντες, μαζί με ένα σκύλο.
Αναλυτικά οι 27 Σοκαριανοί που δολοφονήθηκαν από τους Γερμανούς ήταν οι:
- Γιώργος Χαλκιαδάκης με τους 5 γιούς του, Μανώλη, Αστρινό, Δημήτρη, Γιάννη και Λευτέρη.
- Γυπαράκης Στυλιανός και οι 2 γιοί του, Νίκος και Μανώλης
- Παντελής Ορφανός του Νικολάου,
- Γιώργης Ορφανός του Νικολάου
- Λευτέρης Ορφανός του Νικολάου,
- Αντώνης Ορφανός του Νικολάου
- Γιαννουλάκης Βασίλης του Μιχαήλ,
- Γιαννουλάκης Ευθύνης του Μιχαήλ,
- Γιαννουλάκης Γιώργης του Μιχαήλ,
- Γιαννουλάκης Βασίλης του Γεωργίου
- Γυπαράκης Γιάννης του Αριστείδη
- Κυριακάκης Γιώργης του Μιχαήλ
- Κυριακάκης Νίκος του Μιχαήλ
- Κωστακής Γιώργης του Ιωσήφ
- Κωστάκης Νίκος του Ιωσήφ
- Μπιμπάκης Νίκος
- Σαρρής Δημήτρης
- Κουτεντάκης Γιάννης
- Παχιαδάκης Χαράλαμπος
- Σταματάκης Γιάννης.
