Της Σοφίας Νεοφύτου
Η γήρανση είναι ένα από τα ελάχιστα στοιχεία που μοιράζονται όλα τα έμβια όντα. Οι άνθρωποι σήμερα ζουν περισσότερο από ό,τι στο παρελθόν, κυρίως χάρη σε κοινωνικές και ιατρικές εξελίξεις όπως τα εμβόλια, τα αντιβιοτικά, οι υποδομές δημόσιας υγείας, η αποχέτευση, η υγιεινή, η έγκαιρη διάγνωση και η αυξημένη ευαισθητοποίηση γύρω από την υγεία και τη μακροζωία.
Ωστόσο, παρά αυτήν τη θεαματική πρόοδο, οι περισσότεροι άνθρωποι δεν πρόκειται να φτάσουν τα 100 χρόνια ζωής. Αυτό επισημαίνει η Briana Mezuk, συνδιευθύντρια του Κέντρου Κοινωνικής Επιδημιολογίας και Υγείας του Πληθυσμού στο University of Michigan.
Η Πτώση του Προσδόκιμου Ζωής μετά την Πανδημία
Πέντε χρόνια μετά την έναρξη της πανδημίας COVID 19, το μέσο προσδόκιμο ζωής στις Ηνωμένες Πολιτείες έχει μειωθεί. Ειδικότερα τους Ιθαγενείς Αμερικανούς και τους Αυτόχθονες της Αλάσκας η μείωση έφτασε τα 6,6 χρόνια, με το προσδόκιμο να διαμορφώνεται στα 65,2 έτη σύμφωνα με ανάλυση του 2023 από το National Center for Health Statistics.
Για τους Μαύρους και τους Ισπανόφωνους Αμερικανούς η μείωση ήταν περίπου τέσσερα χρόνια, με το προσδόκιμο να φτάνει τα 70,8 και 77,7 έτη αντίστοιχα. Οι Ασιάτες και οι Λευκοί Αμερικανοί παρουσίασαν πτώση περίπου δύο ετών, στα 83,5 και 76,4 έτη.
Όπως τονίζεται, όλα στη φύση έχουν ένα όριο και δεν υπάρχει κανένα γνωστό πλάσμα που να μην πεθαίνει κάποια στιγμή. Παράλληλα όμως, υπάρχει μεγάλη διακύμανση όχι μόνο στο πόσα χρόνια ζούμε, αλλά και στο πόσα από αυτά είναι πραγματικά υγιή και λειτουργικά σε ψυχολογικό, κοινωνικό και σωματικό επίπεδο.
Θεωρία
Η έρευνα δείχνει ότι το ανώτατο φυσικό όριο της ανθρώπινης ζωής φτάνει περίπου τα 122 χρόνια, καθώς αυτή ήταν και η μέγιστη επιβεβαιωμένη ηλικία θανάτου ανθρώπου το 1997. Κανείς δεν γνωρίζει αν αυτό το όριο μπορεί να ξεπεραστεί, όμως θεωρείται απίθανο να πλησιάσει κανείς το απόλυτο μέγιστο.
Προσδόκιμο ζωής και ο ρυθμός γήρανσης
Υπάρχει ουσιαστική διαφορά ανάμεσα στο προσδόκιμο ζωής και στον ρυθμό με τον οποίο γερνά το ανθρώπινο σώμα. Αυτό εξηγεί ο William Mair, διευθυντής της Πρωτοβουλίας Γήρανσης στη Harvard Chan School. Το προσδόκιμο ζωής επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες όπως το εισόδημα, η εκπαίδευση, η πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη, αλλά και ευρύτεροι κοινωνικοοικονομικοί και συστημικοί μηχανισμοί. Καθώς μεγαλώνουμε, αυξάνεται η πιθανότητα εμφάνισης καρδιοπαθειών, καρκίνου και διαβήτη. Στις νεότερες ηλικίες, ατυχήματα, βία και υπερδοσολογίες ναρκωτικών παίζουν σημαντικό ρόλο στην πρόωρη θνησιμότητα.
Οι φυλετικές ανισότητες συνεχίζουν να επηρεάζουν αρνητικά τα αποτελέσματα υγείας, ενώ κρίσεις δημόσιας υγείας όπως η επιδημία των οπιοειδών και η πανδημία υπενθυμίζουν τα όρια της ιατρικής προόδου.
Ο ρυθμός γήρανσης, από την άλλη, αφορά τη βιολογική ταχύτητα με την οποία φθείρεται το σώμα λόγω κυτταρικών βλαβών, γενετικών προδιαθέσεων και περιβαλλοντικών επιδράσεων.
Η επίδραση του περιβάλλοντος
Την ίδια στιγμή, οι άνθρωποι εκτίθενται διαρκώς σε παράγοντες που συσσωρεύονται στο σώμα και μειώνουν σταδιακά την ανθεκτικότητά του. Ακόμα και σε συνθήκες πλήρους απομόνωσης, το σώμα τελικά καταρρέει λόγω καθαρά βιολογικών διεργασιών. Για τη συντριπτική πλειονότητα των ανθρώπων, η καθημερινή έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία, τη ρύπανση και το στρες επηρεάζει άμεσα το πώς γερνά ο οργανισμός.
Ο τόπος κατοικίας μπορεί να καθορίσει δραματικά τα αποτελέσματα υγείας. Δύο άνθρωποι που ζουν μόλις λίγα χιλιόμετρα μακριά μπορεί να έχουν εντελώς διαφορετική πορεία υγείας και διαφορετικούς ρυθμούς γήρανσης λόγω διαφορών στη διατροφή, το στρες και την πρόσβαση σε ιατρικές υπηρεσίες.
Στην περιοχή της Μεσογείου, για παράδειγμα, παρατηρείται μια κοινωνική δομή που ευνοεί τη μακροζωία, με καλύτερης ποιότητας τρόφιμα, μικρότερες μερίδες, περισσότερο χρόνο για μαγείρεμα στο σπίτι και πιο ισορροπημένη σχέση εργασίας και προσωπικής ζωής.
Αθανασία
Ορισμένοι προσπαθούν να αντισταθμίσουν τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις μέσω τάσεων επιμήκυνσης της ζωής και πρακτικών που λέγονται «βιοχάκινγκ». Αυτές περιλαμβάνουν ενέσεις NAD, αυστηρούς διατροφικούς περιορισμούς, εγχύσεις πλάσματος και τη λήψη εκατοντάδων συμπληρωμάτων.
Το πιο γνωστό παράδειγμα είναι ο Bryan Johnson, ο οποίος έχει γίνει διάσημος για την επιδίωξή του να ανακόψει τη γήρανση. Το ντοκιμαντέρ του Netflix με τίτλο Don’t Die παρουσιάζει αναλυτικά την προσπάθειά του, ενώ σύμφωνα με το Bloomberg δαπανά περίπου δύο εκατομμύρια δολάρια ετησίως σε γιατρούς και θεραπείες.
Παρά την τεχνολογική υπερβολή, ο έλεγχος της ζωής και του θανάτου παραμένει σε μεγάλο βαθμό ψευδαίσθηση. Για τους περισσότερους ανθρώπους, οι συνθήκες γέννησης και η φτώχεια αποτελούν εμπόδια που είναι δύσκολο να ξεπεραστούν.
Ζούμε περισσότερο, αλλά δεν γερνάμε πιο αργά
Τα τελευταία 100 χρόνια έχει προστεθεί εντυπωσιακός χρόνος στο προσδόκιμο ζωής, ιδιαίτερα στις ανεπτυγμένες χώρες. Ωστόσο, αυτή η αύξηση δεν σημαίνει ότι το σώμα γερνά πιο αργά εκ φύσεως. Το πρόβλημα της γήρανσης έχει απλώς μετατεθεί χρονικά.
Η νόσος Αλτσχάιμερ και άλλες χρόνιες παθήσεις που σχετίζονται με την ηλικία αυξάνονται, επειδή περισσότεροι άνθρωποι φτάνουν πλέον σε προχωρημένες ηλικίες.
Τα μυστικά της υγιούς γήρανσης
Τελικά, τα πιο αποτελεσματικά μέσα για μια καλύτερη ποιότητα ζωής στα γηρατειά παραμένουν απλά και διαχρονικά. Η τακτική άσκηση, η αποφυγή του καπνίσματος, ο περιορισμός της κατανάλωσης αλκοόλ και η υιοθέτηση μιας ισορροπημένης διατροφής με φυσικές, μη επεξεργασμένες τροφές εξακολουθούν να είναι οι σημαντικότεροι σύμμαχοι της υγιούς μακροζωίας.
Πηγή: popsci.com
