Η εκλογή του Πάπα γίνεται από το 1878 μόνιμα στην Καπέλα Σιστίνα με τους καρδινάλιους να απομονώνονται από τον έξω κόσμο προκειμένου απερίσπαστοι και χωρίς έξωθεν παρεμβολές να επιλέξουν τον επόμενο ποντίφικα.
Παραδίδουν τα τηλέφωνά τους και δεν επιτρέπονται εφημερίδες, τηλεόραση, γράμματα ή μηνύματα.
Το παρεκκλήσι ελέγχεται επίσης για συσκευές ακρόασης πριν και κατά τη διάρκεια του Kονκλαβίου.
Οι καρδινάλιοι κοιμούνται και τρώνε σε έναν ειδικά κατασκευασμένο ξενώνα, το σπίτι της Αγίας Μάρθας, κοντά στην Καπέλα Σιστίνα.
Πρόκειται για μία σαφή βελτίωση των συνθηκών καθώς στο παρελθόν οι καρδινάλιοι διέμεναν σε κελιά δίπλα στην Καπέλα Σιστίνα με κάποιους να χάνουν ακόμα και τη ζωή τους κατά τη διάρκεια των διεργασιών.
Οι κανόνες για την εκλογή ενός Πάπα αναθεωρήθηκαν τελευταία φορά το 1996 υπό τον Πάπα Ιωάννη Παύλο Β’ και η διαδικασία έχει παραμείνει σε μεγάλο βαθμό αμετάβλητη από τότε.
Ακολουθούν μερικές αξιοσημείωτες παπικές εκλογές ανά τους αιώνες.
Το περιστέρι αποφάσισε
Το 236, η χριστιανική κοινότητα της Ρώμης συζητούσε πιθανούς παπικούς υποψηφίους όταν ένα λευκό περιστέρι προσγειώθηκε στο κεφάλι ενός περαστικού, του Φαβιανού.
«Oλοι, σαν να συγκινήθηκαν από μια μοναδική θεϊκή έμπνευση, αναφώνησαν με ενθουσιασμό και ολόψυχα ότι ο Φαβιανός ήταν άξιος», σύμφωνα με τον Ευσέβιο, έναν ιστορικό της Εκκλησίας της εποχής.
Η ευλογία ήταν ανάμεικτη για τον Φαβιανό, ο οποίος πέθανε 14 χρόνια αργότερα ως μάρτυρας, διωκόμενος από τον αυτοκράτορα Δέκιο.
Μεγάλης κλίμακας δωροδοκία
Στην πρώιμη Εκκλησία, οι Πάπες εκλέγονταν από μέλη του κλήρου και της ρωμαϊκής αριστοκρατίας.
Μία από τις πιο διαβόητες εκλογές ήταν το 532, μετά τον θάνατο του Βονιφάτιου Β’, η οποία περιελάμβανε «μεγάλης κλίμακας δωροδοκία βασιλικών αξιωματούχων και ισχυρών γερουσιαστών».
Τελικά, εξελέγη ένας απλός ιερέας, ο Μερκούριος. Έγινε ο πρώτος Πάπας που άλλαξε το όνομά του σε Ιωάννης.
Το 1059, ο Νικόλαος Β’ έδωσε στους καρδινάλιους την αποκλειστική εξουσία να επιλέγουν Ποντίφικες.
Κλειδώστε τους καρδινάλιους
Η ιδέα της «φυλάκισης» των καρδιναλίων για να ενθαρρυνθεί μια γρήγορη απόφαση ξεκίνησε τον 13ο αιώνα.
Εξάλλου η λέξη Κονκλάβιο προέρχεται από τη λατινική φράση που σημαίνει «με κλειδί».
Το 1241, εν μέσω της εκλογής, ο τότε επικεφαλής της κυβέρνησης της Ρώμης κλείδωσε τους καρδινάλιους σε ένα ετοιμόρροπο κτήριο και αρνήθηκε να καθαρίσει τις τουαλέτες ή να παράσχει γιατρούς σε όσους αρρώσταιναν. Οι καρδινάλιοι κατέληξαν σε απόφαση μόνο αφού πέθανε ένας από αυτούς και οι Ρωμαίοι απείλησαν να ξεθάψουν το πτώμα του και να του αναθέσουν τη λήψη αποφάσεων. Μετά από 70 ημέρες, συμφώνησαν για τον Γκοφρέδο Καστιλιόνι, ο οποίος έγινε ο Κελεστίνος ο Δ΄.
Τρία χρόνια για την εκλογή Πάπα
Το μεγαλύτερο σε διάρκεια κονκλάβιο στην ιστορία διήρκεσε σχεδόν τρία χρόνια μετά τον θάνατο του Κλήμη Δ΄ τον Νοέμβριο του 1268. Πραγματοποιήθηκε στο παπικό παλάτι στο Βιτέρμπο, κοντά στη Ρώμη. Από τα τέλη του 1269, οι καρδινάλιοι δέχθηκαν να κλειδωθούν για να προσπαθήσουν να καταλήξουν σε μια απόφαση. Τον Ιούνιο του 1270, οι απογοητευμένοι ντόπιοι αφαίρεσαν την οροφή σε μια προσπάθεια να επιταχύνουν τις εξελίξεις. Προφανώς εμπνεύστηκαν από ένα αστείο ενός Άγγλου καρδιναλίου ότι χωρίς τη στέγη, το Άγιο Πνεύμα μπορούσε να κατέλθει ανεμπόδιστα.
Ο Τεομπάλντο Βισκόντι έγινε Πάπας Γρηγόριος Ι΄ τον Σεπτέμβριο του 1271.
Φαγητό με δελτίο
Σε απάντηση στο χάος που οδήγησε στην εκλογή του, ο Γρηγόριος Ι΄ άλλαξε τους κανόνες, απαιτώντας από τους Καρδινάλιους να συναντηθούν εντός 10 ημερών από τον θάνατο του Πάπα και διατάσσοντας τη μείωση του φαγητού τους με την πάροδο του χρόνου. Εάν δεν υπήρχε απόφαση σε τρεις ημέρες, τα γεύματα έπρεπε να μειωθούν μόνο σε ένα από τα δύο παραδοσιακά ιταλικά κυρίως πιάτα. Μετά από πέντε ημέρες, θα περιορίζονταν μόνο σε ψωμί, νερό και κρασί.
Τα σφραγισμένα παράθυρα και η απόφαση του Πάπα Ιωάννη Παύλου του Β΄
Τα παράθυρα ήταν πάντα κλειστά, αλλά το 1978, όταν το Κονκλάβιο έλαβε χώρα κατά τη διάρκεια ενός ασφυκτικού Αυγούστου, υπήρξε σχεδόν εξέγερση από καρδινάλιους που απαίτησαν να ανοίξουν.
Τότε ο Ιωάννης Παύλος Β’ – που εξελέγη σε ένα δεύτερο κονκλάβιο εκείνο το έτος, τον Οκτώβριο – διέταξε την κατασκευή του ξενώνα Σάντα Μάρτα αξίας 20 εκατομμυρίων δολαρίων στους χώρους του Βατικανού, όπου έζησε ο ίδιος ο Φραγκίσκος και όπου διαμένουν τώρα οι καρδινάλιοι.
Διαθέτει περισσότερες από 100 σουίτες επισκεπτών και περίπου δύο δωδεκάδες μονόκλινα δωμάτια. Αλλά και κατά τη διάρκεια του κονκλαβίου εκεί, τα παράθυρα σφραγίζονται.
Ποιοι μπορούν να βάλουν υποψηφιότητα
Τεχνικά, οποιοσδήποτε βαπτισμένος άνδρας μπορεί να γίνει Πάπας, αλλά ο τελευταίος μη καρδινάλιος που εξελέγη ήταν ο αρχιεπίσκοπος του Μπάρι, Μπαρτολομέο Πρινιάνο, ο οποίος έγινε ο Πάπας Ουρβανός ΣΤ’ το 1378.
Ο απρόθυμος Ποντίφικας
Δεν είναι όλοι πρόθυμοι να γίνουν Πάπες. Τα πρώτα λόγια του Αλμπίνο Λουτσιάνι, όταν έγινε Ιωάννης Παύλος Α΄ το 1978, ήταν: «Είθε ο Θεός να σας συγχωρέσει για ό,τι έχετε κάνει!». Πέθανε 33 ημέρες αργότερα.
Σαμπάνια για τους καρδινάλιους
Το 1978, αφού εμφανίστηκε στα πλήθη στην πλατεία του Αγίου Πέτρου, ο Ιωάννης Παύλος Β΄φέρεται να περπάτησε τριγύρω σερβίροντας σαμπάνια στους καρδινάλιους και τραγούδησε πολωνικά λαϊκά τραγούδια.
Το 2005, ο Βενέδικτος ΙΣΤ΄κάλεσε όλους τους καρδινάλιους να μείνουν για δείπνο με σαμπάνια και υπήρχαν επίσης τραγούδια, θυμήθηκε αργότερα ο αείμνηστος καρδινάλιος Κόρμακ Μέρφι-Ο’Κόνορ.
Η διάρκεια του Κονκλαβίου
Το μεγαλύτερο σε διάρκεια Κονκλάβιο στα νεότερα χρόνια ήταν αυτό του 1831, το οποίο εξέλεξε τον Γρηγόριο ΙΣΤ΄ μετά από περισσότερες από 50 ημέρες. Το μεγαλύτερο σε διάρκεια του 20ού αιώνα, διήρκεσε μόνο πέντε ημέρες (14 ψηφοφορίες) όταν εξελέγη ο Πίος ΙΑ΄ το 1922. Το 2005, ο Βενέδικτος ΙΣΤ΄ εξελέγη σε μόλις δύο ημέρες (τέσσερις ψηφοφορίες) και ο Φραγκίσκος το 2013 επίσης σε δύο ημέρες (πέντε ψηφοφορίες).
Η πρωτιά του Πάπα Φραγκίσκου
Ο Πάπας Φραγκίσκος έγραψε ιστορία με την εκλογή του το 2013 ως ο πρώτος Λατινοαμερικανός, καθώς και ο πρώτος Ιησουίτης που εκλέχθηκε ποτέ. Εξελέγη σε ηλικία 76 ετών, κάτι που φάνηκε αντιφατικό μετά από όσα είχε πει ο Πάπας Βενέδικτος ΙΣΤ΄ όταν ανακοίνωσε την παραίτησή του μόλις 30 ημέρες νωρίτερα.
Ο 85χρονος Γερμανός Πάπας είχε πει ότι «τόσο η δύναμη του μυαλού όσο και του σώματος είναι απαραίτητες» για την εκτέλεση της παπικής διακονίας στον σύγχρονο κόσμο. Ο Πάπας Βενέδικτος εξελέγη το 2005, αμέσως μετά τα 78α γενέθλιά του.
Από τους 103 Πάπες των οποίων η ακριβής ηλικία κατά την εκλογή είναι γνωστή, ο Πάπας Βενέδικτος και ο Πάπας Φραγκίσκος ήταν δύο από τους 18 κληρικούς που εξελέγησαν επίσκοποι Ρώμης ενώ ήταν μεταξύ 71 και 80 ετών.
Οι «ξένοι» Πάπες
Αν και συνήθως οι Πάπες είναι προχωρημένης ηλικίας υπήρξαν περιπτώσεις όπου επιλέχθησαν νεότεροι για το ρόλο.
Και παρότι πολλοί ήταν ιταλικής καταγωγής, αρκετοί ήταν και αυτοί προέρχονταν που προέρχονταν από άλλες χώρες ενώ υπήρξαν και Έλληνες Πάπες.
- Τρεις Πάπες ήταν κάτω των 25 ετών. Ο τελευταίος ήταν ο Πάπας Γρηγόριος Ε΄, ο οποίος ήταν 24 ετών όταν εξελέγη το 996.
- Επτά ήταν μεταξύ 25 και 40 ετών. Ο τελευταίος ήταν ο Πάπας Λέων Ι΄, ο οποίος ήταν 37 ετών το 1513.
- Έντεκα ήταν μεταξύ 41 και 50 ετών. Ο τελευταίος ήταν ο Πάπας Κλήμης Ζ΄, ο οποίος εξελέγη το 1523 σε ηλικία 44 ετών.
- Είκοσι τέσσερις Πάπες ήταν στα 50 τους. Ο τελευταίος ήταν ο Ιωάννης Παύλος Β΄, ο οποίος ήταν 58 ετών όταν ξεκίνησε την παπική του διακονία το 1978.
- Τριάντα επτά ήταν μεταξύ 61 και 70 ετών. Ο τελευταίος ήταν ο Πάπας Ιωάννης Παύλος Α΄, ο οποίος ήταν 65 ετών όταν ξεκίνησε την 33ήμερη παπική του θητεία το 1978.
- Μόνο τρεις Πάπες ήταν άνω των 80 ετών όταν εξελέγησαν. Ο τελευταίος, που επιλέχθηκε από τους καρδινάλιους το 1406, ήταν ο Πάπας Γρηγόριος ΙΒ΄. Ήταν 81 ετών.
- Ο τελευταίος Πάπας που δεν ήταν ακόμη καρδινάλιος όταν εξελέγη ήταν ο Πάπας Ουρβανός ΣΤ΄ το 1378.
- Ο τελευταίος που δεν ήταν καν ιερέας ήταν ο Πάπας Λέων Ι΄.
- Ο τελευταίος που γεννήθηκε στη Ρώμη ήταν ο Πάπας Πίος ΙΒ΄, ο οποίος εξελέγη το 1939. Ήταν επίσης ο τελευταίος εν ενεργεία γραμματέας του Βατικανού που εξελέγη.
- Ο τελευταίος Αφρικανός ήταν ο Πάπας Γελάσιος, ο οποίος εξελέγη το 492.
- Ο τελευταίος Πάπας από τη Δαλματία, μιας αρχαία ρωμαϊκή επαρχία, ήταν ο Ιωάννης Δ΄ το 640.
- Ο τελευταίος Γάλλος που εξελέγη ήταν ο Πάπας Γρηγόριος ΙΑ΄, το 1370.
- Ο τελευταίος Έλληνας ήταν ο Πάπας Ζαχαρίας το 741.
- Ο τελευταίος Άγγλος ήταν ο Πάπας Αδριανός Δ΄ το 1154.
- Ο τελευταίος Ιταλός ήταν ο Πάπας Ιωάννης Παύλος Α΄.
- Ο τελευταίος Ολλανδός ήταν ο Πάπας Αδριανός ΣΤ΄ το 1522.
- Ο τελευταίος Παλαιστίνιος ήταν ο Πάπας Θεόδωρος το 642.
- Ο τελευταίος Πολωνός ήταν ο Πάπας Ιωάννης Παύλος Β΄ το 1978.
- Ο τελευταίος Πορτογάλος ήταν ο Πάπας Ιωάννης ΚΓ΄ το 1276.
- Ο τελευταίος Σύρος ήταν ο Πάπας Γρηγόριος Γ΄ το 731.
- Ο τελευταίος Ισπανός ήταν ο Πάπας Αλέξανδρος ΣΤ΄ το 1492.
- Ο τελευταίος Γερμανός ήταν ο Πάπας Βενέδικτος ΙΣΤ΄. Όταν εξελέγη το 2005, είχαν περάσει 950 χρόνια από τότε που είχε εκλεγεί ένας Γερμανός, ο Πάπας Βίκτωρ Β΄.
