“Kανενα αυταρχικό καθεστώς δεν παραμένει στην εξουσία,αν δεν επεκτείνεται.
Eίτε εσωτερικά,(σσ. ρίχνοντας το βιοτικό επίπεδο του λαού του),είτε εξωτερικά καταλαμβάνοντας νέα εδάφη…”
Άκουσα σε τηλεοπτικό πάνελ έναν καθηγητή Κοινωνιολογίας να το λέει με την ευκαιρία των γεγονότων στην Ουκρανία και φυσικά ποιος είμαι εγώ που θα μπορούσα να το αμφισβητήσω.
Λογικό είναι ότι όλα τα “αυταρχικά” (εντός ή εκτός εισαγωγικών) καθεστώτα,όλα δηλαδή εκείνα τα συστήματα που δεν έχουν εναλλαγή προσώπων στις θέσεις εξουσίας μέσω εκλογών,παρουσιάζουν αυτή την τάση.
Την τάση να προσπαθούν να επεκταθούν προς το εξωτερικό.
Είναι όμως μόνο αυτά;
Είναι σωστό να λέμε για παράδειγμα ότι οι Εθνικοσοσιαλισμοί πρώτα ανεβάζουν το βιοτικό επίπεδο του λαού και μετά τον πηγαίνουν σε (επεκτατικό) πόλεμο.
Έχει συμβεί στο παρελθόν.
Όχι πάντα βέβαια.Ο Φράνκο στην Ισπανία δεν έκανε κανέναν πόλεμο μετά που πήρε την εξουσία.Έκανε εσωτερική επέκταση όμως,με 100 χιλιάδες αγνοούμενους (desaparecidos),των οποίων χάθηκε και η περιουσία εκτός από τους ίδιους.
Αυτή είναι και η μεγάλη διαφορά από την εσωτερική επέκταση δημοκρατικού τύπου.
Στην τελευταία,όταν πάμε σε κρίση,απλά αγνοούνται τα εισοδήματα (συνήθως των χαμηλότερων στρωμάτων) και όχι τα πρόσωπα.Κάτι είναι και αυτό.
Σε κάθε περίπτωση για να είμαστε ειλικρινείς οι Δημοκρατίες συνήθως δεν κάνουν πολέμους.
Αν εξαιρέσουμε βέβαια τις ΗΠΑ ή κάποιες άλλες ιμπεριαλιστικές …δημοκρατίες,που αποτελούν την εξαίρεση,τα περισσότερα δημοκρατικά κράτη δεν μπαίνουν στη διαδικασία αυτού του είδους της επέκτασης.
Για πολλούς και διάφορους λόγους.
Αφενός γιατί δυσκολεύονται να στρατιωτικοποιήσουν την κοινωνία.
Αφετέρου γιατί έχουν άλλους τρόπους να κάνουν την ίδια δουλειά.
Το είπαμε και πιο πάνω ότι όταν βρεθούν σε περιόδους οικονομικής κρίσης,όπως αυτή που ζούμε σήμερα,μπορούν πιο εύκολα να κάνουν εσωτερική επέκταση,από αυτές που εννοούσε και ο κύριος Καθηγητής.
Θα μπορούσε μια δικτατορία να κόψει στο μισό τις συντάξεις των ανθρώπων,όπως έκανε η δημοκρατικότατα εκλεγμένη κυβέρνηση του Γιώργου Παπανδρέου;
Ή να περάσει όλα αυτά τα ακραία δημοσιονομικά μέτρα που πέρασαν δημοκρατικότητα εκλεγμένες κυβερνήσεις την προηγούμενη δεκαετία στη χώρα μας;
Δύσκολα.Θα υπήρχε σοβαρός κίνδυνος αποσταθεροποίησης.
Οι Δημοκρατίες όμως μπορούν.
Θυσιάζοντας βέβαια μερικούς πρωθυπουργούς,μερικές ντουζίνες πολιτικά πρόσωπα των οποίων η πολιτική καριέρα θα τελειώσει άδοξα,ίσως και κάποια κόμματα ακόμα αλλά αυτό είναι το ελάχιστο.
Προκειμένου να πάρεις μια παρτίδα σκάκι θυσιάζεις και έναν αξιωματικό,κάποιο πύργο ή ένα άλογο.
Τα καθεστώτα από την άλλη τύπου Πούτιν,Ερντογάν κτλ δεν μπορούν να κάνουν κάτι ανάλογο,όχι εύκολα τουλάχιστον,γι’αυτό αργά ή γρήγορα πάνε σε επεκτατικούς πολέμους.
Γιατί η κυβέρνηση,το σύστημα και η οικονομία είναι ταυτισμένα με τον Ηγέτη,οπότε αν είναι να πέσει το επίπεδο του λαού ραγδαία για να πάει παρακάτω το πράγμα -όπως γίνεται στις κρίσεις των φιλελεύθερων κοινωνιών- δεν υπάρχει κάποιος για να θυσιαστεί.
Όλη η εξουσία είναι ταυτισμένη με τον Ηγέτη και συνήθως δεν υπάρχει μηχανισμός αντικατάστασης του.
Μπορεί βέβαια για ένα διάστημα να ρίξει τις ευθύνες στους ξένους,όπως έκανε ο Μουσολίνι κάποτε μετά τις περίφημες “Sanzioni”(βλ.φωτό),τις “Κυρώσεις” δηλαδή που του επέβαλε η Κοινωνία των Εθνών σαν τιμωρία για τον πόλεμο στην Αιθιοπία.
Όταν έγινε,αυτό που γίνεται σήμερα με τη Ρωσία.
Πέταξαν εκτός παγκόσμιου εμπορίου την Ιταλία και την ανάγκασαν να πέσει στην αγκαλιά της (επίσης αποκλεισμένης) Γερμανίας και της (όσο κι αν φαίνεται παράδοξο) επίσης αποκλεισμένης Σοβιετικής Ένωσης.
Τότε ο Ντούτσε κήρυξε την “Αυτάρκεια”,μάζεψε όσο χρυσό μπορούσε από το λαό,κατέβασε το επίπεδο διαβίωσης των Ιταλών για να επιβιώσει το σύστημα του.
Υπήρχε όμως ένας εξωτερικός εχθρός για να ρίξει τις ευθύνες: Την Κοινωνία των Εθνών με τις Κυρώσεις της και τους Άγγλους.
[Βίντεο: “Χρυσός για την Πατρίδα”.Δεκαετία ’30-Ιταλία.O λαός πρόσφερε στο Καθεστώς χρυσά,ασημένια και σιδερένια αντικείμενα (σσ εσωτερική επέκταση) για να αντιμετωπίσει τις διεθνείς Κυρώσεις και τον εμπορικό αποκλεισμό λόγω του πολέμου στην Αιθιοπία.]
Για τις Δημοκρατίες δεν είναι απλό κάτι τέτοιο.
Αν μαζέψουν απότομα πλούτο από τους πολλούς και ρίξουν το επίπεδο διαβίωσης του λαού,πρέπει να θυσιάσουν και ένα κομμάτι του ίδιου του συστήματος.
Στην Ελλάδα της κρίσης,ας πούμε,θυσίασαν το ΠΑΣΟΚ.
Στην Ιταλία της μεγάλης κρίσης των 90’s θυσίασαν Χριστιανοδημοκράτες και Σοσιαλιστές μαζί, Αντρεότι και Κράξι…
Στη Γερμανία της “Ατζέντας 2010”,που φτωχοποίησε ένα μεγάλο μέρος της γερμανικής μεσαίας τάξης, θυσίασαν το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα ,που έκανε 16 χρόνια για να βρεθεί ξανά στην κυβέρνηση.
Τα φτηνά ξένα χέρια
Η πολιτική των ανοιχτών συνόρων στις φιλελεύθερες δημοκρατίες δεν υπάρχει προφανώς από φιλευσπλαχνία προς εκείνους που έρχονται από φτωχότερες χώρες.
Η (μαζική) παρουσία ξένων από φτωχότερες χώρες (και όχι ξένων που ήρθαν για τουρισμό ή για το… Erasmus) δίνει κάποια συγκεκριμένα πλεονεκτήματα στο σύστημα:
Προσφέρει πολλά φτηνά εργατικά χέρια για εργασίες που δε θέλουν να κάνουν οι ντόπιοι αλλά συνήθως ούτε και τα παιδιά των μεταναστών,όσο αφομοιώνονται στην κοινωνία υποδοχής.Οπότε η ανάγκη για νέα ξένα χέρια σε αυτό το σύστημα είναι αέναη.
Επίσης η παρουσία ξένων δίνει την αίσθηση στους ντόπιους ότι το επίπεδο διαβίωσης τους καλυτερεύει γιατί έχουν να συγκριθούν με κάποιους πιο εξαθλιωμένους από τους ίδιους.
Ενώ σε δεύτερο βαθμό σπάει και την όποια ενότητα θα μπορούσε να έχει η κοινωνία σε επίπεδο διεκδικήσεων, βάζοντας σε αντιπαράθεση τις διάφορες κοινότητες μεταξύ τους.
Τρεις εβδομάδες πολέμου στην Ουκρανία και μιλάμε ήδη για 3-4 εκατομμύρια πρόσφυγες από τη συγκεκριμένη χώρα.
Ήδη κάποιοι τρίβουν τα χέρια τους.
Εκεί που δεν ήθελαν άλλους “φτηνούς” ξένους από Ασία και Αφρική γιατί δεν αφομοιώνονται εύκολα,ήρθε ο πόλεμος και καταφθάνουν μαζικά άνθρωποι από την Ουκρανία.
Εξαθλιωμένοι, μορφωμένοι, πειθαρχημένοι και κυρίως…λευκοί.
Είμαστε σίγουροι πως κανείς δεν ήθελε αυτό τον πόλεμο στην Ευρώπη;
Links:
Ουκρανές