Ομόφωνη συμφωνία για δάνειο 90 δισ. ευρώ στην Ουκρανία, μέσω δανεισμού της ΕΕ από τις κεφαλαιαγορές, με την υποστήριξη του προϋπολογισμού της Ένωσης, αποφασίστηκε τα ξημερώματα στη Σύνοδο Κορυφή του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.
Επιτεύχθηκε συμφωνία στη σύνοδο κορυφής για τη χρηματοδότηση της Ουκρανίας τη διετία 2026-2027, ανακοίνωσε ο πρόεδρός του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Αντόνιο Κόστα μέσω Χ.
«Η απόφαση για τη χορήγηση ποσού 90 δισεκ. ευρώ ώστε να υποστηριχθεί η Ουκρανία για το 2026-2027 εγκρίθηκε. Τηρήσαμε τη δέσμευση μας», τόνισε ο Αντόνιο Κόστα.
Επίσης, συνέντευξη Τύπου παραχώρησε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης μετά το τέλος της Συνόδου Κορυφής στις Βρυξέλλες όπου αναφέρθηκε στη συμφωνία για το δάνειο – γέφυρα στην Ουκρανία που συμφώνησε το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο
Οι ηγέτες δεν κατάφεραν να καταλήξουν σε συμφωνία για τη χρήση παγωμένων ρωσικών κεφαλαίων σε μορφή δανείου προς την Ουκρανία ωστόσο κατέληξαν σε ομόφωνη συμφωνία για δάνειο 90 δισ. ευρώ στην Ουκρανία.
Νωρίτερα οι 27 ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης προσπαθούσαν να γεφυρώσουν τις διαφορές τους για ένα πακέτο στήριξης που θα καλύψει τις ανάγκες του Κιέβου για το 2026-2027, σε μια στιγμή που η Ουκρανία αντιμετωπίζει σοβαρό δημοσιονομικό έλλειμμα και συνεχείς στρατιωτικές πιέσεις από τη ρωσική εισβολή.
Ωστόσο, τα σενάρια εναλλάσσονταν ώρα με την ώρα. Κάθε φορά που μοιάζει να προκρίνεται μια πρόταση προκύπτουν ενστάσεις από διαφορετικές πλευρές. Έτσι, έχουμε σε εξέλιξη μια σύνοδο ηγετών με συνεχείς ανατροπές. Μόνη κοινή συνισταμένη είναι η πρόθεση όλων να υπάρξει μια απόφαση και να μη δοθεί σήμα αποτυχίας συνεννόησης.
Το Βέλγιο, όπου φιλοξενούνται τα περισσότερα από τα παγωμένα περιουσιακά ρωσικά περιουσιακά στοιχεία μέσω της Euroclear, ζήτησε πλήρεις εγγυήσεις από τα υπόλοιπα κράτη-μέλη για τυχόν νομικές ή οικονομικές συνέπειες από ενδεχόμενη ρωσική αντίδραση. Παρά τις διαβεβαιώσεις από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τις προσπάθειες για κοινή ανάληψη κινδύνων, οι διαπραγματεύσεις κόλλησαν σε μια λέξη αναφορικά με το ύψος των εγγυήσεων, με τους ηγέτες να διακόπτουν προσωρινά χωρίς τελική απόφαση για το σχέδιο αυτό.
Σε αυτό το πλαίσιο, αναδύεται ως εναλλακτική λύση ένα προσωρινό «δάνειο-γέφυρα» μέσω κοινής δανειοδότησης της ΕΕ από τις κεφαλαιαγορές, “backed by the EU budget headroom», δηλαδή από έναν μηχανισμό χρηματοδότησης που χρησιμοποιεί η Ευρωπαϊκή Ένωση για να δανειστεί χρήματα από τις κεφαλαιαγορές με ευνοϊκούς όρους, χωρίς να επιβαρύνει άμεσα τους εθνικούς προϋπολογισμούς των κρατών-μελών.
Τεχνικά, ο προϋπολογισμός της ΕΕ έχει ένα ανώτατο όριο (own resources ceiling), που είναι το μέγιστο ποσό που μπορεί να ζητήσει η ΕΕ από τα κράτη-μέλη ως συνεισφορές (βασισμένο κυρίως στο Ακαθάριστο Εθνικό Εισόδημα κάθε χώρας). Από αυτό το όριο, ένα μέρος χρησιμοποιείται για τις πραγματικές δαπάνες του προϋπολογισμού (π.χ. επιδοτήσεις, προγράμματα). Το υπόλοιπο, η διαφορά μεταξύ του ανώτατου ορίου και των πραγματικών δαπανών, ονομάζεται headroom (αποθεματικό ή margin).
Αυτό το headroom λειτουργεί ως εγγύηση. Επιτρέπει στην ΕΕ να εκδίδει ομόλογα (να δανείζεται) στις αγορές, με την εγγύηση ότι, σε περίπτωση που δεν μπορεί να αποπληρώσει (π.χ. λόγω κρίσης), θα καλυφθεί από μελλοντικές συνεισφορές των κρατών-μελών μέχρι το ανώτατο όριο. Έτσι, η ΕΕ παίρνει χαμηλά επιτόκια λόγω της υψηλής πιστοληπτικής αξιολόγησης, και τα δανεισμένα χρήματα μπορούν να δοθούν ως δάνειο σε τρίτους, όπως στην Ουκρανία.
Το τελευταίο προσχέδιο Συμπερασμάτων που διέρρευσε πριν από λίγο, προτείνει ακριβώς αυτό. Δάνειο 90 δισεκατομμυρίων ευρώ για τα έτη 2026-2027, με ρητή διασφάλιση ότι δεν θα επηρεάσει τις οικονομικές υποχρεώσεις χωρών όπως η Τσεχία, η Ουγγαρία και η Σλοβακία – μια προφανής παραχώρηση για να κατευναστούν οι επιφυλάξεις ορισμένων μελών, καθώς η έγκριση απαιτεί ομοφωνία.
Παρά τη ρευστότητα της κατάστασης, η πολιτική βούληση για λύση παραμένει ισχυρή. Πολλοί ηγέτες, μεταξύ των οποίων ο Πολωνός πρωθυπουργός Ντόναλντ Τουσκ, τόνισαν κατά την άφιξή τους στη Σύνοδο ότι η Ευρώπη έχει μπροστά της μια επιλογή. «Χρήματα σήμερα ή αίμα αύριο».
Η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν δήλωσε αποφασισμένη να μην φύγει από τις Βρυξέλλες χωρίς λύση, ενώ ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Αντόνιο Κόστα υποσχέθηκε ότι οι ηγέτες θα παραμείνουν μέχρι να βρεθεί συμφωνία.
Ανακοινώσεις για Μ. Ανατολή, ευρωπαϊκή άμυνα, Δημοσιονομικό Πλαίσιο, μετανάστευση και μεταρρυθμίσεις
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, στη σύνοδό του στις 18 Δεκεμβρίου, πέρα από τις αποφάσεις για την Ουκρανία υιοθέτησε σημαντικά συμπεράσματα για μια σειρά κρίσιμων θεμάτων που απασχολούν την Ευρωπαϊκή Ένωση και τον κόσμο.
Οι ηγέτες των κρατών μελών εστίασαν ιδιαίτερα στην κατάσταση στη Μέση Ανατολή, στην ενίσχυση της ευρωπαϊκής άμυνας και ασφάλειας, στο επόμενο Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο, στη διεύρυνση και τις μεταρρυθμίσεις, στη μετανάστευση, καθώς και σε άλλα ζητήματα.
Σχετικά με τη Μέση Ανατολή, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο χαιρέτισε την υιοθέτηση της Απόφασης 2803 του Συμβουλίου Ασφαλείας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών για τη σύσταση Συμβουλίου Ειρήνης και προσωρινής Διεθνούς Δύναμης Σταθεροποίησης στο πλαίσιο του Συνολικού Σχεδίου για τον Τερματισμό της Σύγκρουσης στη Γάζα, καλώντας όλα τα μέρη να την εφαρμόσουν πλήρως σύμφωνα με τις αρχές του διεθνούς δικαίου.
Υπογράμμισε την ανάγκη σταθεροποίησης της ασφάλειας στη Γάζα, συμπεριλαμβανομένης της μόνιμης απενεργοποίησης όπλων από τη Χαμάς και άλλες μη κρατικές ένοπλες ομάδες.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση επανέλαβε τη δέσμευσή της στο διεθνές δίκαιο και στη λύση των δύο κρατών, με το Ισραήλ και την Παλαιστίνη να ζουν ειρηνικά εντός ασφαλών συνόρων.
Η Ένωση θα ενισχύσει τις εντολές των αποστολών της στη Ράφα και στην Παλαιστινιακή Αρχή, θα συμμετάσχει στο Κέντρο Συντονισμού Πολιτικο-Στρατιωτικής Συνεργασίας και θα συνεργαστεί για την ανοικοδόμηση της Γάζας, υποστηρίζοντας τις μεταρρυθμίσεις της Παλαιστινιακής Αρχής.
Τονίστηκε δε, η ανάγκη άμεσης και ασφαλούς ανθρωπιστικής βοήθειας σε μεγάλη κλίμακα, μέσω του θαλάσσιου διαδρόμου της Κύπρου, ενώ καταδικάστηκε έντονα η βία εποίκων κατά Παλαιστινίων στη Δυτική Όχθη και την Ανατολική Ιερουσαλήμ, καλώντας το Ισραήλ να συμμορφωθεί με το διεθνές δίκαιο.
Για τον Λίβανο, το Συμβούλιο κάλεσε σε αποκλιμάκωση και περιφερειακή σταθερότητα, υποστηρίζοντας την ενίσχυση των ενόπλων δυνάμεων του Λιβάνου και την πλήρη εφαρμογή της Απόφασης 1701 του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, καταδικάζοντας επιθέσεις κατά της ειρηνευτικής δύναμης του Οργανισμού.
Για τη Συρία, σημειώνεται ότι ένα χρόνο μετά την πτώση του Άσαντ, υποστηρίχθηκε μια ειρηνική και συμπεριληπτική μετάβαση, προστατεύοντας τα δικαιώματα όλων των Σύρων χωρίς διακρίσεις και καλώντας σε σεβασμό της εδαφικής ακεραιότητας της χώρας.
Στον τομέα της ευρωπαϊκής άμυνας και ασφάλειας, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καταδίκασε σθεναρά τις πρόσφατες υβριδικές επιθέσεις κατά της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των κρατών μελών, κυρίως από τη Ρωσία και τη Λευκορωσία, καλώντας σε εντατικοποίηση μέτρων ανθεκτικότητας.
Ο πόλεμος της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας χαρακτηρίστηκε υπαρξιακή πρόκληση, με έμφαση στην ενίσχυση της ετοιμότητας άμυνας μέχρι το 2030, τη μείωση εξαρτήσεων και την αντιμετώπιση κενών, συμπεριλαμβανομένου του διαστήματος. Χαιρετίστηκε ο Οδικός Χάρτης Ετοιμότητας Άμυνας 2030, οι συνασπισμοί κρατών μελών και η ενίσχυση της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Άμυνας.
Όσον αφορά το επόμενο Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο, σημειώθηκε η παρουσίαση του σχεδίου διαπραγματεύσεων από τη Δανική προεδρία και καλείται η Κυπριακή προεδρία να συνεχίσει τις εργασίες για έγκαιρη συμφωνία, ιδανικά το 2026, ώστε να εφαρμοστεί από το 2028.
Για τη διεύρυνση και τις μεταρρυθμίσεις, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο υπογράμμισε τη στρατηγική σημασία της διεύρυνσης για την ειρήνη, την ασφάλεια και την ευημερία, τονίζοντας ότι οι υποψήφιες χώρες πρέπει να συνεχίσουν τις μεταρρυθμίσεις βάσει αξιοκρατίας, ενώ η Ευρωπαϊκή Ένωση οφείλει να προετοιμαστεί εσωτερικά. Καλείται η Επιτροπή να προχωρήσει σε εις βάθος εξετάσεις πολιτικών για παράλληλη πρόοδο.
Αναφορικά με τη μετανάστευση, καταγράφηκαν οι προηγούμενες αποφάσεις και ζητείται εντατικοποίηση της εφαρμογής όλων των πτυχών, σύμφωνα με το ευρωπαϊκό και διεθνές δίκαιο.
Μεταξύ άλλων θεμάτων, χαιρετίστηκε το Σύμφωνο για τη Μεσόγειο, τριάντα χρόνια μετά τη Διαδικασία της Βαρκελώνης, καλώντας σε ταχεία εφαρμογή.
Ακόμη, καταδικάστηκε ο αντισημιτισμός μετά την επίθεση στο Σίδνεϊ, εκφράζοντας αλληλεγγύη στις εβραϊκές κοινότητες, ενώ τονίστηκε η ανάγκη καταπολέμησης της παραπληροφόρησης και ξένης παρέμβασης.
Τέλος, καλείται η Κομισιόν να αναπτύξει μακροπεριφερειακή στρατηγική για τον Ατλαντικό μέχρι το 2027.
Συνέντευξη Τύπου παραχώρησε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης μετά το τέλος της Συνόδου Κορυφής στις Βρυξέλλες όπου αναφέρθηκε στη συμφωνία για το δάνειο – γέφυρα στην Ουκρανία που συμφώνησε το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο τονίζοντας ότι:
«Έγινε μια εκτενέστατη συζήτηση όπου εξετάστηκαν και οι δύο επιλογές χρηματοδότησης της Ουκρανίας που είχε προτείνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Θεωρώ ότι η λύση η οποία προκρίθηκε, ένα δάνειο δηλαδή από το περιθώριο του ευρωπαϊκού προϋπολογισμού που δεν έχει δημοσιονομικές συνέπειες για καμία ευρωπαϊκή χώρα, είναι η ενδεδειγμένη λύση».
Τι είπε Πρωθυπουργός για Ουκρανία
Παράλληλα o Πρωθυπουργός τόνισε ότι αυτή η απόφαση πάρθηκε «λαμβάνοντας υπόψιν την συνθετότητα και τις νομικές δυσκολίες του εγχειρήματος να αξιοποιηθούν αυτή τη στιγμή οι παγωμένοι ρωσικοί πόροι, ένα ενδεχόμενο το οποίο δεν αποκλείστηκε, στα συμπεράσματα στα οποία συμφωνήσαμε, αλλά το οποίο χρειάζεται ακόμη περισσότερο χρόνο επεξεργασίας σε περίπτωση που καταλήξουμε σε αυτή τη λύση. Σε κάθε περίπτωση το μήνυμα που εκπέμπεται από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο είναι ότι η Ουκρανία μπορεί να καλύψει για το άμεσο μέλλον τις χρηματοδοτικές της ανάγκες και ότι η Ευρώπη στέκεται έμπρακτα στο πλευρό της».
Ερωτηθείς ο κ. Μητσοτάκης για το Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο και το αν βλέπει κίνδυνο οι πόροι για την άμυνα και την Ουκρανία να «θυσιάσουν» άλλους, ο πρωθυπουργός απάντησε: «Οι συζητήσεις για το Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο ξεκινούν μόλις τώρα. Δεν έχει γίνει καμία πρόταση συγκεκριμένη πρόταση πέρα της αρχικής τοποθέτησης της Επιτροπής σχετικά με τα ποσά και το πως αυτά κατανέμονται στις διάφορες κατηγορίες του ευρωπαϊκού προϋπολογισμού. Ένα είναι βέβαιο, και αυτό διαφάνηκε στη σημερινή συζήτηση, ότι υπάρχει μία κρίσιμη “μάζα” χωρών, που θα τους χαρακτήριζα φίλους συνοχής και της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής που δεν πρόκειται ουσιαστικά να δεχτούν περικοπές στα δυο αυτά προγράμματα, τα οποία αποτελούν και τους βασικούς δύο πυλώνες πάνω στους οποίους χτίστηκε τις τελευταίες δεκαετίες όλο το πλαίσιο της ευρωπαϊκής χρηματοδότησης. Όμως, εκτιμώ ότι οι διαπραγματεύσεις αυτές θα είναι σύνθετες και δύσκολες, η Κυπριακή Προεδρία, η οποία αναλαμβάνει σε 12 μέρες από τώρα, θα παρουσιάσει, εικάζω, τις πρώτες προτάσεις της για τις συγκεκριμένες κατανομές των πόρων και ελπίζουμε και ευχόμαστε ότι σε ένα χρόνο από τώρα θα μπορούμε να συμφωνήσουμε στο επόμενο Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο».
Αναφερόμενος στο ρόλο τη Ελλάδας ως «γέφυρας» στην ανατολική Μεσόγειο και τον πιθανό πιο ενεργό ρόλο στη διαμόρφωση της ευρωπαϊκής στάσης για τη Μέση Ανατολή, ενόψει της επίσκεψής του τη Δευτέρα στην Ιερουσαλήμ και τη Ραμάλα, ο κ. Μητσοτάκης σημείωσε:
«Καταρχάς, σημαντικό είναι ότι θα επισκεφθώ τη Δευτέρα στο πλαίσιο της τριμερούς συνάντησης Ελλάδος- Κύπρου- Ισραήλ και την Ραμάλα, αλλά προφανώς και την Ιερουσαλήμ. Η Ελλάδα είναι μία χώρα που παραδοσιακά διατηρεί στρατηγική σχέση με το Ισραήλ, αλλά και εξαιρετικές σχέσεις με την Παλαιστινιακή Αρχή, οπότε θα μας δοθεί η ευκαιρία να συζητήσουμε τον τρόπο τον οποίο θα περάσουμε από την φάση της πρώτης πολυπόθητης ανακωχής στα επόμενα στάδια του σχεδίου, όπως αυτό τουλάχιστον έχει συμφωνηθεί από όλους τους εμπλεκόμενους και να διερευνήσουμε και το ρόλο τον οποίο μπορεί η Ελλάδα να παίξει σε αυτήν την κατεύθυνση.
Σε κάθε περίπτωση, θέλω να αναλάβω ότι το τριμερές σχήμα Ελλάδος – Κύπρου – Ισραήλ φέρνει κοντά χώρες που αποτελούν έναν παράγοντες και πυλώνες σταθερότητας στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και εκτιμώ ότι οι συζητήσεις οι οποίες θα γίνουν σε αυτήν την συγκυρία, λαμβάνοντας υπόψη και το τι έχει διαμειφθεί στη Γάζα τα τελευταία χρόνια, θα είναι εξαιρετικά σημαντικές».
Τι είπε για τις αγροτικές κινητοποιήσεις
Ερωτηθείς για τις κινητοποιήσεις των αγροτών στην Ελλάδα ο Πρωθυπουργός δήλωσε: «Κάποιοι αγρότες δεν αισθάνονται την ανάγκη να διαφωνήσουν με τις προτάσεις που έχουν γίνει από την κυβέρνηση. Η κυβέρνηση παραμένει ανοιχτή σε διάλογο με “ναι” στον διάλογο, λέμε όμως “όχι” και το λέμε με κάθε τρόπο και τόνο, στην αχρείαστη ταλαιπωρία της κοινωνίας και στις επιπτώσεις που ένα ενδεχόμενο παρατεταμένο μπλόκο θα έχει στη λειτουργία της οικονομίας. Έρχονται Χριστούγεννα, νομίζω ότι όλοι αντιλαμβάνονται ότι ο κόσμος θέλει να μετακινηθεί, άνθρωποι θέλουν να γυρίσουν στα χωριά τους, οι χειμερινοί προορισμοί πρέπει να λειτουργήσουν. Και νομίζω, αυτό είναι κάτι το οποίο θα λάβουν όλοι πάρα πολύ σοβαρά υπόψη τους. Από εκεί και πέρα η κυβέρνηση έχει σκύψει με προσοχή πάνω στα προβλήματα των αγροτών. Θεωρεί ότι έχει αντιμετωπίσει πολλά από τα δικαιολογημένα αιτήματα. Αλλά προφανώς δεν πρόκειται να ενδώσουμε σε κανέναν, θα έλεγα, μαξιμαλισμό ο οποίος να μας βγάζει από το ευρωπαϊκό πλαίσιο το οποίο είναι πάρα πολύ καθορισμένο και να μας οδηγεί τελικά σε λύσεις οι οποίες δεν μπορούν να γίνουν αποδεκτές ούτε από την κυβέρνηση αλλά ούτε και από την Ευρώπη. Από που θέλω να τονίσω, και να επαναλάβω με κάθε τρόπο, είναι ότι η ενσωμάτωση του ΟΠΕΚΕΠΕ στην ΑΑΔΕ, για την οποία θα υπάρχει ονομαστική ψηφοφορία σήμερα, αποτελεί μια δοκιμασία και μια πρόκληση για όλα τα κόμματα αν πραγματικά εννοούν αυτό το οποίο λένε ότι θέλουν να πάμε σε ένα σύστημα αδιάβλητων επιδοτήσεων και να παίρνουν τις επιδοτήσεις αυτοί οι οποίοι πραγματικά τις δικαιούνται. Οφείλουν να στηρίξουν αυτή τη μεταρρύθμιση και να μη στρουθοκαμηλίζουν και να κρύβουν το κεφάλι τους στην άμμο. Ήδη αυτή η μεταρρύθμιση έχει οδηγήσει σε εξοικονομήσεις πόρων. Πόροι οι οποίοι θα ανακατανεμηθούν όπως έχουμε πει στους κτηνοτρόφους μας, οι οποίοι έχουν πραγματική ανάγκη, στους σιτοπαραγωγούς, στους βαμβακοπαραγωγούς. Και με αυτό τον τρόπο αποδεικνύουμε τελικά στην πράξη αυτό το οποίο λέμε, ότι όχι απλά δεν χάνονται ευρωπαϊκοί πόροι, αλλά τελικά τα χρήματα τα οποία θα περισσέψουν από την εξυγίανση του συστήματος θα τα καρπωθούν αυτοί που τα έχουν πραγματικά ανάγκη».
