Το βίντεο που δείχνει τη δραματική κατάσταση
Το αποκαλυπτικό βίντεο του Creta24 δείχνει με τρόπο που δεν χωρά αμφισβήτηση την πραγματικότητα: το Φράγμα Αποσελέμη στεγνώνει.
Η εικόνα του ταμιευτήρα είναι αποκαρδιωτική — εκτάσεις που μέχρι πρότινος βρίσκονταν κάτω από το νερό έχουν αποκαλυφθεί, ο πυθμένας φαίνεται καθαρά, και η στάθμη έχει υποχωρήσει σε ιστορικά χαμηλά.
Στο βίντεο, που μπορείτε να δείτε στο Creta24.gr, αποτυπώνεται ξεκάθαρα ότι το μεγαλύτερο υδροδοτικό έργο της ανατολικής Κρήτης βρίσκεται στα όριά του.
Παράλληλα, όπως τονίζει η ενότητα Ειδήσεις Κρήτης, οι εικόνες αυτές προκαλούν έντονη ανησυχία στους κατοίκους και τους φορείς της περιοχής.
Το φράγμα Αποσελέμη κάτω από το 10% της χωρητικότητας
Σύμφωνα με το σημερινό ρεπορτάζ του Creta24, «στα όρια της… κολύμπας» έχει φτάσει πια ο Αποσελέμης.
Η παρατεταμένη ανομβρία και η απουσία ουσιαστικών βροχοπτώσεων έχουν οδηγήσει τα αποθέματα κάτω από το 10% της συνολικής χωρητικότητας.
Η εικόνα της 19ης Οκτωβρίου είναι εμφανώς χειρότερη σε σχέση με εκείνη της 14ης Σεπτεμβρίου, γεγονός που επιβεβαιώνει τη ραγδαία μείωση του νερού μέσα σε μόλις έναν μήνα.
Το φράγμα συνεχίζει να τροφοδοτεί με νερό τους δήμους Ηρακλείου, Χερσονήσου και Αγίου Νικολάου, ωστόσο, σύμφωνα με πηγές του Οργανισμού Ανάπτυξης Κρήτης (ΟΑΚ), αυτή η παροχή «λογικά θα σταματήσει σύντομα».
Η κατάσταση θυμίζει ντόμινο: όσο συνεχίζεται η άντληση νερού χωρίς αντίστοιχη αναπλήρωση, τόσο πλησιάζει η στιγμή που ο ταμιευτήρας δεν θα μπορεί πλέον να αποδώσει τίποτα.
Μια ανομβρία χωρίς τέλος
Το φαινόμενο δεν είναι φετινό· τα τελευταία δύο χρόνια η Κρήτη βιώνει μια παρατεταμένη περίοδο ξηρασίας.
Οι μετρήσεις της ΕΜΥ δείχνουν μείωση βροχοπτώσεων κατά 35–40% σε σύγκριση με τον μέσο όρο της τελευταίας δεκαετίας, ενώ πολλοί μήνες πέρασαν σχεδόν χωρίς σταγόνα βροχής.
Ο Αποσελέμης, που σχεδιάστηκε να συγκρατεί περισσότερα από 27 εκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού, έχει πλέον μετατραπεί σε ένα μικρό, κατακερματισμένο αποθεματικό.
Το νερό που απομένει χρησιμοποιείται για τις βασικές ανάγκες ύδρευσης, όμως οι ανάγκες του καλοκαιριού (τουρισμός, κατανάλωση, άρδευση) απορρόφησαν μεγάλο μέρος του.
«Κοινώς, μια βροχή θα μας σώσει», όπως χαρακτηριστικά αναφέρει το άρθρο, «μόνο που εν προκειμένω δεν αρκεί μία — χρειάζονται πολλές και σύντομα».
Ορατός ο κίνδυνος λειψυδρίας στην ανατολική Κρήτη
Η πτώση της στάθμης δεν είναι απλώς αισθητική ή οικολογική υπόθεση· συνιστά πραγματική απειλή για την ύδρευση.
Οι βλάβες στο διυλιστήριο του φράγματος, που σημειώνονται συχνά τους τελευταίους μήνες, δυσχεραίνουν ακόμη περισσότερο την κατάσταση, ενώ η εξάρτηση από γεωτρήσεις αυξάνει το κόστος και την πίεση στον υδροφόρο ορίζοντα.
Σύμφωνα με τον ΟΑΚ, τα διαθέσιμα αποθέματα επαρκούν λιγότερο από τρεις μήνες αν δεν υπάρξουν ουσιαστικές βροχοπτώσεις μέσα στο φθινόπωρο.
Διαβάστε επίσης:
Η ανομβρία «γονατίζει» την Κρήτη – Στο κόκκινο τα υδάτινα αποθέματα
Ανησυχία στον ΟΑΚ για τη μείωση των αποθεμάτων στο Φράγμα Αποσελέμη
Η Κρήτη βρίσκεται αντιμέτωπη με μια διπλή πρόκληση: περιβαλλοντική και κοινωνική.
Χωρίς σταθερή παροχή νερού, κινδυνεύει όχι μόνο η ύδρευση των πόλεων αλλά και η αγροτική παραγωγή, η οποία εξαρτάται από γεωτρήσεις που ήδη «τραβούν» από εξαντλημένα στρώματα.
Φράγμα Αποσελέμη. Από το «έργο-σύμβολο» στο έργο που διψά
Το φράγμα εγκαινιάστηκε το 2012 και θεωρήθηκε ένα έργο-ορόσημο για την υδροδότηση της ανατολικής Κρήτης.
Κατασκευάστηκε σε μια χαράδρα κοντά στο χωριό Ποταμιές, με υψόμετρο περίπου 170 μέτρων, και λειτουργεί ως ταμιευτήρας των υδάτων του ομώνυμου ποταμού.
Για χρόνια κάλυπτε με επάρκεια το Ηράκλειο, τον Χερσόνησο και τον Άγιο Νικόλαο, εξασφαλίζοντας πόσιμο νερό σε πάνω από 300.000 κατοίκους.
Σήμερα, όμως, ο «αναπνευστήρας» της περιοχής μοιάζει να ασφυκτιά.
Η απουσία συστηματικής διαχείρισης και η κλιματική κρίση δημιουργούν έναν φαύλο κύκλο: λιγότερες βροχές, χαμηλότερα αποθέματα, μεγαλύτερη εξάρτηση από γεωτρήσεις, άρα ακόμη λιγότερο νερό στο μέλλον.
«Μια βροχή δεν φτάνει» – το καμπανάκι της εποχής
Η φράση του Κώστα Τουρνά, «μια βροχή θα μας σώσει», αποκτά ξανά επικαιρότητα, αλλά αυτή τη φορά με πικρή ειρωνεία. Ακόμα και αν βρέξει, μια βροχή δεν φτάνει.
Απαιτούνται πολλαπλές, έντονες και συνεχόμενες βροχοπτώσεις ώστε να αρχίσει να γεμίζει ο ταμιευτήρας — κάτι που, σύμφωνα με τους ειδικούς, δύσκολα θα γίνει μέσα στον φετινό χειμώνα.
Το βίντεο του Creta24 είναι η πιο ηχηρή προειδοποίηση μέχρι σήμερα:
Το Φράγμα Αποσελέμη, ένα σύμβολο της σύγχρονης ανάπτυξης της Κρήτης, κινδυνεύει να μετατραπεί σε «νεκρή λεκάνη».
Η ώρα για δράση είναι τώρα — πριν η Κρήτη βρεθεί αντιμέτωπη με μια κρίση νερού που θα επηρεάσει νοικοκυριά, επιχειρήσεις και το ίδιο το περιβάλλον.
Τι πρέπει να γίνει τώρα – οι προτάσεις των ειδικών
Οι ειδικοί προειδοποιούν πως η κρίση του Φράγματος Αποσελέμη δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί μόνο με ευχές και την ελπίδα της βροχής.
Απαιτείται ένα συντονισμένο σχέδιο δράσης που θα περιλαμβάνει την ορθολογική διαχείριση των υδάτων, τον εκσυγχρονισμό των δικτύων ύδρευσης και τη δημιουργία νέων υποδομών συλλογής νερού.
Το φράγμα, τονίζουν, δεν είναι απομονωμένο έργο — είναι κρίκος μιας αλυσίδας που συνδέει πόλεις, χωριά και χιλιάδες κατοίκους στην ανατολική Κρήτη.
Σύμφωνα με πληροφορίες, ο Οργανισμός Ανάπτυξης Κρήτης (ΟΑΚ) έχει ήδη καταθέσει προτάσεις για τη βελτίωση της ενεργειακής αποδοτικότητας των αντλιοστασίων, την αξιοποίηση των χειμερινών βροχοπτώσεων μέσω μικρών ταμιευτήρων και τη συντήρηση του δικτύου που μεταφέρει το νερό από τον Αποσελέμη προς τα αστικά κέντρα.
Η απώλεια νερού λόγω διαρροών φτάνει, σε ορισμένες περιπτώσεις, έως και το 35% της ποσότητας που αντλείται, κάτι που σημαίνει ότι σχεδόν το ένα τρίτο του πολύτιμου πόρου «χάνεται στον δρόμο».
Παράλληλα, οι επιστήμονες ζητούν την ενεργοποίηση ενός περιφερειακού σχεδίου για τη διαχείριση της ξηρασίας, που θα περιλαμβάνει μετρήσεις, προβλέψεις και άμεσες παρεμβάσεις.
Όπως εξηγεί στο Creta24 γεωλόγος που παρακολουθεί το φαινόμενο, «το πρόβλημα δεν είναι μόνο η ανομβρία· είναι ο τρόπος που αξιοποιούμε το νερό όταν το έχουμε. Χρειάζεται αλλαγή νοοτροπίας και προληπτική δράση, όχι πανικός την τελευταία στιγμή».
Η κλιματική αλλαγή έχει κάνει πλέον ορατό το αποτύπωμά της.
Οι βροχές στην Κρήτη μειώνονται σε διάρκεια, αλλά αυξάνονται σε ένταση, με αποτέλεσμα μεγάλο μέρος του νερού να χάνεται σε λίγες ώρες, χωρίς να προλαβαίνει να απορροφηθεί ή να αποθηκευτεί.
Η έλλειψη έργων συλλογής και εμπλουτισμού του υπόγειου υδροφόρου ορίζοντα αφήνει ανεκμετάλλευτα εκατομμύρια κυβικά νερού κάθε χρόνο.
Επιπλέον, τίθεται στο τραπέζι και η προοπτική αφαλάτωσης ως εναλλακτική πηγή πόσιμου νερού για τις παράκτιες περιοχές της ανατολικής Κρήτης.
Αρκετοί δήμοι έχουν προχωρήσει σε προκαταρκτικές μελέτες για μικρές, αυτόνομες μονάδες αφαλάτωσης που θα λειτουργούν με ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, μειώνοντας την εξάρτηση από τα φράγματα.
Αν και η λύση αυτή έχει κόστος, θεωρείται πλέον ρεαλιστική μπροστά στον κίνδυνο λειψυδρίας που διαφαίνεται για το 2026, αν δεν υπάρξει θεαματική μεταβολή του καιρού.
Την ίδια στιγμή, οι κάτοικοι και οι τοπικές αρχές καλούνται να γίνουν μέρος της λύσης.
Η εξοικονόμηση νερού σε νοικοκυριά, τουριστικά καταλύματα και αγροτικές καλλιέργειες, η επαναχρησιμοποίηση νερού από μονάδες επεξεργασίας και η συντήρηση των παλιών δεξαμενών μπορούν να κάνουν τη διαφορά.
Ήδη, ορισμένοι αγρότες στη Χερσόνησο και στον Άγιο Νικόλαο εφαρμόζουν πιλοτικά συστήματα «έξυπνης άρδευσης» που μειώνουν την κατανάλωση κατά 30%.
«Αν δεν δράσουμε τώρα, θα μιλάμε για ένα φράγμα που υπήρχε – όχι που λειτουργεί», επισημαίνουν μηχανικοί που εργάστηκαν στο έργο από την κατασκευή του.
Η ελπίδα, λένε, δεν βρίσκεται σε μια τυχαία νεροποντή, αλλά στη συλλογική αλλαγή νοοτροπίας: στη συνεργασία πολιτών, αυτοδιοίκησης και επιστημόνων.
Γιατί το Φράγμα Αποσελέμη δεν είναι απλώς μια υποδομή — είναι καθρέφτης του πώς διαχειριζόμαστε το πιο πολύτιμο αγαθό της Κρήτης: το νερό.
