Με πλείστες προσφυγές αντιμέτωπα τα περισσότερα νέα μεγάλα έργα που τρέχουν σε διάφορες περιοχές της χώρας. Η γραμμή 4 του Μετρό, ο ΒΟΑΚ, το flyover, την Λ.Κύμης αλλά και άλλα έργα έχουν να αντιμετωπίσουν μεγάλες προκλήσεις κατά τη διάρκεια της κατασκευής του ή ακόμα και πριν από την έναρξη τους. Οι προσφυγές αφορούν σχεδόν στο σύνολό τους τοπικές διεκδικήσεις από ομάδες πολιτών ή συλλόγους και κατά βάση ζητείται η ακύρωση και αλλαγή των περιβαλλοντικών όρων με το οποίο υλοποιείται ένα έργο ή να μην προχωρήσει το έργο.
Στην γραμμή 4 του Μετρό έχουμε την προσφυγή που έχει γίνει για την κατασκευή του σταθμού Μετρό “Ευαγγελισμός” στην πλατεία Ριζάρη και επιδιώκεται η αλλαγή της εξόδου. Ο συγκεκριμένος σταθμός είναι ο πιο σημαντικός στην κατασκευή της γραμμής μιας και πρόκειται για σταθμό ανταπόκρισης μεταξύ των γραμμών 3 και 4. Η εκδίκαση έχει πραγματοποιηθεί και αναμενεται να δημοσιευθεί η απόφαση του ΣτΕ και εν πολλοίς θα κρίνει και το μέλλον του έργου (δηλαδή έαν και πόσο θα καθυστερήσει).
Επίσης προσφυγές κατατίθενται και για την μη κατασκευή σταθμού στα Εξάρχεια. Μέρος κατοίκων της περιοχή αντιτίθεται στη δημιουργία σταθμού Μετρό στην πλατεία Εξαρχείων και προσπαθεί με ένδικα μέσα να σταματήσει την διαδικασία κατασκευής του. Εδώ οι προσφυγές έχουν ξεκινήσει από την εκκίνηση του έργου από την έναρξη του εργοταξίου. Τα ασφαλιστικά μέτρα απορρίφθηκαν και αύριο Τετάρτη θα συζητηθεί στο ΣτΕ η αίτηση ακύρωσης που έχει τεθεί και που αφορά την ΤΕΠΕΜ αλλά και την εγκατάσταση του εργοταξίου.
Στο ΣτΕ όμως έχουμε και τις προσφυγές των Δήμων Ηρακλείου και Μαλεβιζίου που θέλουν να αλλάξουν οι περιβαλλοντικοί όροι για την παράκαμψη Ηρακλείου ζητώντας την μερική υπογειοποίηση για να μειωθεί η όχληση που θα υφίστανται τα κτίσματα πέριξ του αυτοκινητόδρομου. Συνολικά έχουν κατατεθεί πέντε προσφυγές που έχει προγραμματιστεί να συζητηθούν τον Ιανουάριο.
Εδώ έχουμε διαφορετικό περιβάλλον καθώς βρισκόμαστε σε φάση διαγωνισμού για το βασικό τμήμα Χανιά-Ηράκλειο και μάλιστα ενόψει της κατάθεσης των δεσμευτικών προσφορών με βάση τους υφιστάμενους περιβαλλοντικούς όρους. Μάλιστα η κατάθεση τους θεωρείται θέμα χρόνου, άρα προ της εκδίκασης των προσφυγών. Ανάλογα με την έκβαση της υπόθεσης θα δούμε αν θα χρειαστεί να αλλάξει μερικώς το αντικείμενο έργου ή όχι.
Οι προσφυγές και τα αποτελέσματα που έχουν
Οι προσφυγές στα μεγάλα έργα στη χώρα μας είναι ένα πολύ σύνηθες φαινόμενο. Πέρα από τις καθυστερήσεις που μπορεί να προκαλέσουν λόγω της φύσης τους, το ερώτημα αν είναι χρήσιμες ή όχι είναι υποκειμενικό. Στο παρελθόν έχουμε περιπτώσεις που λόγω προσφυγών ένα έργο έχει αποκτήσει αναβαθμισμένο περιβαλλοντικό προφίλ, όπως στην περίπτωση της Αττικής Οδού. Τότε με τις προσφυγές που έγιναν δεκτές μεγάλο μέρος της Δυτικής Περιφερειακής Υμηττού έγινε σκεπαστό ή σε σήραγγες για περιβαλλοντικούς λόγους.
Άλλες φορές έχουν αποτέλεσμα την μη υλοποίηση ενός έργου, όπως στην περίπτωση της περίφημης Υποθαλάσσιας Αρτηρίας Θεσσαλονίκης όπου λόγω προσφυγών το κόστος του έργου ανέβηκε σε τέτοιο βαθμό που τελικά ένα υπογεγραμμένο project δεν υλοποιήθηκε ποτέ. Το χειρότερο όμως είναι πως το Δημόσιο αναγκάστηκε να πληρώσει περίπου 85 εκατ. ευρώ για ένα έργο που δεν έγινε ποτέ.
Στην περίπτωση της Ιόνιας Οδού, οι προσφυγές που έγιναν για να μην υπάρξει περιμετρική χάραξη στην Παλιοβούνα, οδήγησαν στην κατασκευή της σημαντικότερης σήραγγας του αυτοκινητόδρομου, της Σήραγγας Κλόκοβας η οποία με 3χλμ είναι μέσα στις 10 μεγαλύτερες σε πανελλαδικό επίπεδο. Παράλληλα διατηρήθηκε το ανάγλυφο του βουνού χωρίς περαιτέρω παρεμβάσεις ενώ και ο ίδιος ο άξονας αναβαθμίστηκε.
Αυτό βέβαια που κάποιες φορές βγαίνει ως συμπέρασμα είναι πως έργα μεγάλου μεγέθους, ίσως χρειάζονται πιο προσεκτική ωρίμανση, να λαμβάνονται περισσότερες παράμετροι υπόψη ενώ και η διαβούλευση με τις τοπικές κοινωνίες είναι εξίσου κρίσιμη ώστε κάθε έργο να έχει την μέγιστη αποδοχή, τόσο κοινωνική όσο και σε επίπεδο υλοποίησης και μην έχουμε μαζικές προσφυγές στα μεγάλα έργα.