Τερατώδεις διαστάσεις λαμβάνει το σκάνδαλο διαφθοράς στην Ουκρανία με κορωνίδα την Energoatom, την ουκρανική κρατική εταιρεία πυρηνικής ενέργειας, που έχει επιπτώσεις ακόμα και στο στενό περιβάλλον του Ουκρανού προέδρου, Βολοντίμιρ Ζελένσκι.
Οι ουκρανικές αρχές απήγγειλαν κατηγορίες σε επτά άτομα την Τρίτη (11/11) για μια υπόθεση διαφθοράς που αφορά μίζες ύψους 100 εκατομμυρίων δολαρίων. Στην υπόθεση εμπλέκονται ανώτεροι αξιωματούχοι στον χώρο της ενέργειας και έχει προκαλέσει οργισμένες αντιδράσεις.
Πολλώ δε μάλλον αν αναλογιστεί κανείς τη συγκυρία κατά την οποία συμβαίνουν όλα αυτά, καθώς η Ουκρανία επιδιώκει από τη μια διακαώς να ενταχθεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση και διεκδικεί κρίσιμη οικονομική υποστήριξη από τους Δυτικούς της εταίρους, ενώ παράλληλα βρίσκεται αντιμέτωπη με μαζικές ρωσικές επιθέσεις στο ενεργειακό της σύστημα.
Οι κατηγορίες για μίζες στον ενεργειακό τομέα είναι προκλητικές για τους Ουκρανούς πολίτες, οι οποίοι βρίσκονται αντιμέτωποι καθημερινά με παρατεταμένες διακοπές ρεύματος σε μεγάλο μέρος της χώρας.
Η NABU ανακοίνωσε την έρευνα τη Δευτέρα, καθώς η Ουκρανία προετοιμάζεται για έναν ακόμη χειμώνα εκτεταμένων διακοπών ρεύματος.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η πυρηνική ενέργεια αποτελεί βασική πηγή παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στην Ουκρανία.
Πώς εμπλέκεται στην υπόθεση στενός συνεργάτης του Ζελένσκι
Ενώ κανείς από τους εμπλεκόμενους δεν κατονομάστηκε αρχικά από την NABU, ουκρανικά και διεθνή ΜΜΕ αποκαλύπτουν πως ο φερόμενος αρχηγός της εγκληματικής οργάνωσης είναι ο Τιμούρ Μίντιτς, πρώην σύμβουλος του προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι στον τομέα των επιχειρήσεων.
Ο Μίντιτς δεν απάντησε σε αίτημα για σχολιασμό από το Reuters που στάλθηκε στην Kvartal 95, εταιρεία παραγωγής της οποίας είναι συνιδιοκτήτης. Η εταιρεία αυτή ιδρύθηκε από τον Ζελένσκι και εκεί έχτισε την καριέρα του ως κωμικός, πριν από την εκλογή του το 2019.
Σύμφωνα με την Kyiv Independent, η NABU διεξήγαγε έρευνες στο Κίεβο σε εγκαταστάσεις που συνδέονται με τον Μίντιτς στις 10 Νοεμβρίου, αλλά εκείνος ενημερώθηκε και έφυγε από την Ουκρανία – λίγες ώρες πριν από την έρευνα της Εθνικής Υπηρεσίας Καταπολέμησης της Διαφθοράς (NABU).
Τον Ιούλιο, η ουκρανική Pravda, επικαλούμενη μια πηγή με γνώση στα θέματα κατά της διαφθοράς, ανέφερε ότι η NABU και η Ειδική Εισαγγελία κατά της Διαφθοράς (SAPO) προετοιμάζονταν να απαγγείλουν κατηγορίες στον Μίντιτς.
Πηγές της σε επιχειρηματικούς κύκλους ανέφεραν ότι υπάλληλοι της NABU και της SAPO «κατάφεραν να καταγράψουν τον Μίντιτς σε ένα διαμέρισμα στην ίδια διεύθυνση όπου γιορτάστηκαν τα γενέθλια του προέδρου πριν από πέντε χρόνια».
Το σχόλιο του Ζελένσκι
Ο Ζελένσκι απάντησε στο σκάνδαλο με ένα συγκαλυμμένο σχόλιο, επαινώντας τις προσπάθειες του Γραφείου Καταπολέμησης της Διαφθοράς, κατά της διαφθοράς.
«Οποιαδήποτε αποτελεσματική δράση κατά της διαφθοράς είναι απολύτως απαραίτητη. Η αναπόφευκτη τιμωρία είναι απαραίτητη», δήλωσε στην βραδινή του ομιλία, χωρίς να κατονομάσει τον Μίντιτς ή άλλους εμπλεκόμενους.
«Όλοι όσοι δημιούργησαν σχέδια πρέπει να λάβουν σαφή διαδικαστική απάντηση. Πρέπει να υπάρξουν ετυμηγορίες. Και οι κυβερνητικοί αξιωματούχοι πρέπει να συνεργαστούν με τη NABU, μαζί με τις υπηρεσίες επιβολής του νόμου», δήλωσε ο Ζελένσκι.
Τι γνωρίζουμε για τη δράση του κυκλώματος διαφθοράς
Με απλά λόγια, το σχέδιο ήταν το εξής: οι επιχειρήσεις που ήθελαν να πουλήσουν αγαθά ή υπηρεσίες στην Energoatom έπρεπε να πληρώσουν μίζα 10-15%, διαφορετικά δεν θα έπαιρναν τα λεφτά τους και θα διαγράφονταν από τη λίστα προμηθευτών – ένας μηχανισμός που ονομάστηκε «πύλη διοδίων».
Πέντε άτομα έχουν πλέον συλληφθεί βάσει του άρθρου 208 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας της Ουκρανίας (νόμιμη σύλληψη από αρμόδιο αξιωματούχο) και σε επτά μέλη έχουν απαγγελθεί κατηγορίες.
Σε αυτά τα άτομα περιλαμβάνονται ο επιχειρηματίας που φέρεται να είναι ο αρχηγός της σπείρας, ο εκτελεστικός διευθυντής της Energoatom για τη φυσική προστασία και ασφάλεια και ένας πρώην σύμβουλος του υπουργού Ενέργειας. Τέσσερις άλλοι ύποπτοι περιγράφονται ως υπάλληλοι γραφείων υποστήριξης που ξέπλεναν χρήματα.
Η κύρια δραστηριότητα της ομάδας ήταν η αποκόμιση παράνομων προμηθειών από τους εργολάβους της Energoatom, ύψους 10-15% της αξίας των συμβάσεων, σύμφωνα με αναφορές της NABU.
Οι εργολάβοι φέρονται να αναγκάζονταν να πληρώνουν μίζες για να αποφύγουν την παρεμπόδιση πληρωμών για αγαθά ή υπηρεσίες που τους παρέχονταν ή την απώλεια της ιδιότητας του προμηθευτή – μια πρακτική που οι εμπλεκόμενοι ονόμασαν «πύλη διοδίων», όπως αναφέρει η ουκρανική Pravda.
Τα χρήματα φέρονται να ξεπλένονταν μέσω ενός γραφείου υποστήριξης στο κέντρο του Κιέβου. Περίπου 100 εκατομμύρια δολάρια πέρασαν από αυτό.
Για τις υπηρεσίες που παρείχε σε άτομα εκτός της εγκληματικής οργάνωσης, το γραφείο λάμβανε ένα ποσοστό των ποσών που υποβάλλονταν σε επεξεργασία.
Η NABU δήλωσε ότι η έρευνα για την υπόθεση διήρκεσε 15 μήνες και 1.000 ώρες τηλεφωνικών υποκλοπών οι οποίες οδήγησαν σε 70 εφόδους σε όλη τη χώρα, με αποτέλεσμα να κατασχεθεί σημαντικός όγκος εγγράφων και μετρητών.
Μεταξύ των κατηγορουμένων στην έρευνα περιλαμβάνονται επίσης ένας πρώην σύμβουλος του υπουργού Ενέργειας, ο επικεφαλής ασφαλείας της Energoatom και τέσσερις λεγόμενοι υπάλληλοι σε γραφεία υποστήριξης. Η NABU αργότερα αναγνώρισε έναν πρώην αναπληρωτή πρωθυπουργό ως έναν ακόμη ύποπτο.
Ο υπουργός Δικαιοσύνης Γκέρμαν Γκαλουσένκο, ο οποίος είχε διατελέσει προηγουμένως υπουργός Ενέργειας, ελέγχθηκε κι εκείνος κατά τη διάρκεια των ερευνών, δήλωσε το υπουργείο του την Τρίτη. Δεν διευκρίνισε εάν αυτό σχετίζεται με την έρευνα της NABU.
Η φωνή του Γκαλουσένκο καταγράφηκε σε ηχογραφημένη συνομιλία με ορισμένους από τους υπόπτους στην υπόθεση, την οποία δημοσίευσε η NABU, σύμφωνα με πηγή που γνωρίζει το θέμα. Ο Γκαλουσένκο δεν απάντησε αμέσως σε αίτημα για σχολιασμό.
