Σύμφωνα με διάφορους υπολογισμούς, εκτιμάται ότι από την περίοδο της κρίσης και ύστερα ξενιτεύτηκαν στο εξωτερικό αναζητώντας εργασία κάπου μισό εκατομμύριο εργαζόμενοι, στην πλειοψηφία τους νέοι στην ηλικία και υψηλού μορφωτικού επιπέδου. Ένας πολύ μικρός αριθμός απ’ αυτούς έχει επιστρέψει, τουλάχιστον για την ώρα, ενώ δυστυχώς στο ίδιο χρονικό διάστημα ο ίδιος περίπου αριθμός αναζήτησε εργασία επίσης σε άλλη χώρα. Έτσι το ποσοστό των ξενιτεμένων μας συνεχίζει να βρίσκεται σε πολύ ψηλά ποσοστά. Από πολλές όμως ερευνητικές εργασίες, σε αλλότρια εδάφη, βρέθηκε ότι συνολικά μόνο το 10% όλων αυτών θα επιστρέψουν κάποια στιγμή πίσω, μια άκρως λυπηρή για τη χώρα μας διαπίστωση. Για το συγκεκριμένο ζήτημα, γράφτηκαν και θα γραφτούν ακόμα περισσότερα, αφού θίγει ευαίσθητες χορδές που αφορούν όχι μόνο την πορεία του ασφαλιστικού συστήματος αλλά και την ίδια τη χώρα λόγω του συνεχώς μειούμενου πληθυσμού με παράλληλη συνεχή αύξηση των ηλικιωμένων.
Έτσι το μεγάλο στοίχημα για όλους εδώ είναι να κερδίσουμε όλους αυτούς που έφυγαν (brain regain) και να αντιστρέψουμε τη γνωστή διαρροή εγκεφάλων (brain drain). Για να γίνει όμως αυτό πραγματικότητα, είναι απαραίτητο να μελετήσει κάποιος τις αιτίες που ανάγκασαν όλους αυτούς να αναζητήσουν αλλού την τύχη τους όχι μόνο σε οικονομικό επίπεδο, αλλά και σε κοινωνική πρόοδο. Το χειρότερο όμως απ’ όλα αυτά, είναι ότι ένα επίσης σοβαρό ποσοστό νέων μας, σύμφωνα με νεότερες έρευνες, εάν εύρισκε την ευκαιρία για καλύτερες συνθήκες απασχόλησης, δεν θα δίσταζε να ξενιτευτεί. Η σημερινή κατάσταση φυσικά δεν θυμίζει παλιότερες εποχές όπου η μετακίνηση κάπου αλλού ενός νέου έπαιρνε τον τίτλου του ξενιτεμένου. Σήμερα οι εποχές άλλαξαν, και σε επίπεδο ευρωπαϊκής ένωσης, τουλάχιστον, κάτι τέτοιο δεν σηματοδοτεί απαραίτητα και τον ‘ξενιτεμό’, μια λέξη στην οποία η χώρα μας είχε βιώσει με τα γνωστά μεταναστευτικά κύματα, ειδικά τον προηγούμενο αιώνα. Μια άλλη περίεργη παρατήρηση εν προκειμένω, είναι ότι η τελευταία ετούτη μετανάστευση ‘μειώνει’ αναγκαστικά και το ποσοστό της εγχώριας ανεργίας. Βασική αιτία μετανάστευσης αποτελούν, κυρίως, οι χαμηλές απολαβές των νέων μας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα οι μισθοί του ιατρικού δυναμικού της χώρας, τη στιγμή που άλλες χώρες που βρίσκονταν πίσω από εμάς για πολλές δεκαετίες από οικονομικής άποψης, παράδειγμα η Ρουμανία, προσφέρει διπλάσιους και τριπλάσιους των ελληνικών! Έτσι το στοίχημα όλων των ελληνικών κυβερνήσεων από τούδε και στο εξής είναι να καταφέρει να αντιστρέψει το όλο κλίμα με διάφορες άλλες προτάσεις και πέραν της οικονομικής παραμέτρου. Ο τομέας της πληροφορικής είναι μια κλασσική ευκαιρία και η χώρα μας έχει την ανάγκη μεγαλύτερου αριθμού από τους αποφοίτους αυτών των σχολών, με τους περισσότερους μάλιστα να εργάζονται σε διάφορες υπηρεσίες και γραφεία από τα φοιτητικά τους σχεδόν χρόνια, και εκεί οφείλει να επενδύσει. Σύμφωνα με πρόχειρους υπολογισμούς την επόμενη δεκαετία η ελληνική αγορά εργασίας θα χρειασθεί μεγάλο αριθμό ατόμων με τέτοιες δεξιότητες. Το επάγγελμα του ναυτικού δεν έχει τύχει της ανάλογης υποστήριξης και της κρατικής διαφήμισης με δεδομένη την ανάγκη του και με πολύ καλά αμειβόμενη εργασία σε διάφορες ειδικότητες πολλών νέων μας. Ωστόσο το χειρότερο απ’ όλα είναι ότι συνεχίζει να υφίσταται το φαινόμενο της ανεξέλεγκτης, κάποιες φορές, γραφειοκρατίας, αναξιοκρατίας και νεποτισμού, ο οποίος μάλιστα σε πολλαπλές συζητήσεις που γίνονται στα παρασκήνια χαρακτηρίζει και ακαδημαϊκά ιδρύματα της χώρας. Βέβαια ο επαναπατρισμός σε όποιο βαθμό, θα γίνει πραγματικότητα αναγκαστικά με τον ρυθμό ανάπτυξης της χώρας και με όλα τα γνωστά και χιλιοειπωμένα. Στα συν της πιθανής επιστροφής εδώ, βρίσκεται και ο μεσογειακός τρόπος ζωής, αλλά βεβαίως δεν επαρκεί, όπως δεν επαρκεί και το επίδομα σε νέους μας κάποιων λίγων εκατοντάδων ευρώ από την κυβέρνηση, θυμίζοντας εκείνους τους νέους που επιστρέφουν στο σπίτι τους το απόγευμα μετά από ολοήμερα χριστουγεννιάτικα ή πρωτοχρονιάτικα κάλαντα!