Πριν από επτά 10ετίες, ο Robert Schuman παρουσίαζε την πρόταση του για την ένωση της Ευρώπης, την δημιουργίας μιας υπερεθνικής δημοκρατικής οντότητας, μια μοναδική ως προς τις διεθνείς σχέσεις απόφαση διαφορετικών , κυρίαρχων εθνικών κρατών να εκχωρήσουν μέρος της εθνικής τους κυριαρχίας, για να διασφαλίσουν την ειρήνη, για να επιτύχουν την οικονομική και κοινωνική του πρόοδο δια της αλληλεγγύης, μέσω κοινών πολιτικών.
Αυτές οι 10ετίες καθόρισαν και προσδιόρισαν το ενωσιακό πολιτικό και οικονομικό περιβάλλον, η Κοινή Αγροτική Πολιτική, η ενίσχυση των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων και Ελευθεριών των Ευρωπαίων Πολιτών, οι Πόλεις και οι Περιφέρειες, η Αυτοδιοίκηση, γίνονταν συμμέτοχοι του ευρωπαϊκού γίγνεσθαι.
Ο οραματισμός των Ιδρυτών-Πατέρων της Ευρώπης, του Αντενάουερ, του Ντε Γκάσπερι, του Σπάακ, του Μονέ, τα πολιτικά σχέδια για την ομοσπονδιακή Ευρώπη, με κυρίαρχα το Μανιφέστο του Βεντοτένε το 1941 από τον Αλτιέρο Σπινέλι, το Συνέδριο της Χάγης το 1948 και η ομιλία του Ουίνστων Τσώρτσιλ, έδωσαν την αναγκαία ώθηση, αφού είχε προετοιμασθεί το έδαφος.
Εξήντα πέντε χρόνια από την υπογραφή της Συνθήκης της Ρώμης, στις 25.3.1957, φέρνουν ξανά στο επίκεντρο τις μεγάλες και σημαντικές στιγμές του ενοποιητικού σχεδίου. Τα οφέλη και τα πλεονεκτήματα για τους λαούς της Ευρώπης, όποτε επιδείχθηκε και επικράτησε η υπερεθνική αντίληψη, την Διεύρυνση, την Δημοκρατία, τον θεσμό του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και τις πρώτες άμεσες εκλογές του 1979, την Συνθήκη του Μάαστριχτ. Αλλά και τις χαμένες ευκαιρίες, τα ελλείμματα που δεν έχουν οδηγήσει στην πολιτική ενοποίηση, την ασφάλεια και την άμυνα σε ευρωπαϊκό επίπεδο, την ημιτελή Οικονομική και Νομισματική Ένωση, την υποχώρηση της θεσμικής εμβάθυνσης.
Η διακυβερνητικότητα, οι χαμηλές προσδοκίες των Ευρωπαϊκών Συμβουλίων, οι Συνθήκες ως απόρροια εθνικών μικρών ή μεγάλων συμβιβασμών, αντί μιας Συνταγματοποίησης τους με την ενεργή συμμετοχή του ευρωκοινοβουλευτικού σώματος της ΕΕ, οι οικονομικές και κοινωνικές κρίσεις των τελευταίων ετών, έδωσαν το περιθώριο στην ενίσχυση δημαγωγικών και λαϊκιστικών ρευμάτων, αριστερού και δεξιού αντιευρωπαϊσμού, άκρατου εθνικισμού, όλων εκείνων που σταθερά ήταν και είναι απέναντι στην ιδέα της Ευρώπης. Ο κοινός ευρωπαϊκός προσανατολισμός είχε απέναντι του τον εθνικισμό του Γερμανικού κινήματος Εναλλακτική για την Γερμανία, τον τυχοδιωκτικό αριστερισμό του Γάλλου Μελανσόν, τους εκφραστές της επιστροφής σε εθνικό νόμισμα, το ελληνικό καλοκαίρι του 2015 και της επίκκλησης ενός ατυχέστατου δημοψηφίσματος.
Η ευρωπαϊκή ενοποίηση όμως, εν μέσω της πρωτοφανούς παγκόσμιας κρίσης υγείας, της πολεμικής αναμέτρησης με την στρατιωτική εισβολή στην ανεξάρτητη Ουκρανία, περισσότερο από ποτέ χρειάζεται νέα εργαλεία που θα διασφαλίζουν την ανταγωνιστικότητα, την απασχόληση, την κοινωνική συνοχή, την πειθαρχία. Και σε αυτή την πορεία δεν χωρούν εθνικοί εγωισμοί, μοναχικοί εθνοκεντρικοί περιορισμοί, να βρούμε ξανά τον ευρωπαϊκό προσανατολισμό.
Και αυτό αφορά το Βερολίνο, που πρέπει να επιστρέψει σε ένα πολιτικό σχέδιο επανάκαμψης της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, όμοιο με αυτό του εγγράφου Λάμερς-Σόϊμπλε το 1994. Έπειτα από αυτό η Γερμανική πολιτική δεν κινήθηκε προς την κατεύθυνση του ενισχυμένου ευρωπαϊσμού. Το έγγραφο Λάμερς-Σόϊμπλε, τον Σεπτέμβριο του 1994, πρότεινε την ομοσπονδιακού χαρακτήρα πολιτική ενοποίηση, το Άμστερνταμ όμως δυστυχώς επιβεβαίωσε την στασιμότητα στην πολιτική ένωση, οι εθνικοί συμβιβασμοί οδήγησαν στην αποτυχία της Νίκαιας τον Δεκέμβριο του 2000. Την πρόταση Γιόσκα Φίσερ εκείνης της περιόδου για την αναγκαιότητα του Ευρωπαϊκού Συντάγματος, για την προετοιμασία του μίγματος Διακυβερνητισμού-Κοινοτισμού να οδηγήσει στην ομοσπονδιακή/φεντεραλιστική μετεξέλιξη, την Συνταγματική Συνθήκη του 2003, είχαμε την ατυχή εξέλιξη της, από το Γαλλικό και το Ολλανδικό δημοψήφισμα του 2005.
Σήμερα στην Ευρώπη, χρειάζεται να επιστρέψουμε ξανά στην πολιτική πρόσθεση του εθνικού συμφέροντος με την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση. Απέναντι στην εθνική πορεία, να προσδιορισθεί η ενιαία ισχύς, που μπορεί να προέλθει μόνον από την θεσμική εμβάθυνση, μιας ευρωπαϊκής, δημοκρατικής ομοσπονδίας,
Ειδικά σήμερα που ενέχουν κίνδυνοι να ενδυναμωθούν οι παραδοξότητες της επιστροφής στις εθνικές ορολογίες, όταν ο θετικός προβληματισμός πρέπει να οδηγήσει σε μια νέα ευρωπαϊκή προοπτική, με συνολική επιτάχυνση της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης.
Ως οργανισμός που κινείται, η ΕΕ έχει γνωρίσει και περιόδους ακινησίας, χαμηλής προώθησης του αρχικού σχεδίου. Η επιστροφή στον φιλόδοξο πραγματισμό του ευρωπαϊκού εγχειρήματος, που είναι το μόνο που προστατεύει και εγγυάται το εθνικό συμφέρον, η επιβίωση του ενοποιητικού σχεδίου το οποίο στερείται πολιτικού βραχίονα, χρειάζεται μια μεγάλη αλλαγή. Αλλαγή που μπορεί να προέλθει από καθοριστικές πρωτοβουλίες, αντίστοιχες του Σχεδίου Γκένσερ-Κολόμπο, του Σχεδίου Συνθήκης του Αλτιέρο Σπινέλι, των πολιτικών της Επιτροπής Ντελόρ. Πρωτοβουλίες που προέταξαν το κοινό ευρωπαϊκό συμφέρον, αυτό δηλαδή πάνω στο οποίο δημιουργήθηκε η ΕΟΚ των έξι.
* Το άρθρο έχει γραφεί για τον ιστότοπο Creta24.gr