Κύμα… ρύπανσης έχει σηκώσει ο SARS-CoV-2, με τα απόβλητά του να μολύνουν τις θάλασσες και να απειλούν τις θαλάσσιες χελώνες και όχι μόνον. Οι μάσκες προσώπου, τα γάντια μιας χρήσης αλλά και τα υγρά μαντιλάκια για τον καθαρισμό των χεριών είναι μόνο μερικά από τα σκουπίδια που συσσωρεύονται στις ακτές και στον βυθό, πυροδοτώντας μια «βόμβα» για το περιβάλλον.
Τα συμπεράσματα αυτά προκύπτουν από μελέτη του Τομέα Γενικής Θαλάσσιας Γεωλογίας και Γεωδυναμικής του Πανεπιστημίου Πάτρας, με τους επιστήμονες να αντλούν δεδομένα από τον εθελοντικό καθαρισμό 59 παραλιών και 83 υποθαλάσσιων τοποθεσιών την περίοδο 2020-2021 για να διαπιστώσουν το μέγεθος της μόλυνσης από τα πλαστικά και μη πανδημικά σκουπίδια.
Αναλυτικότερα, για τον σκοπό της μελέτης τα απορρίμματα που σχετίζονται με την πανδημία χωρίστηκαν σε τέσσερις υποκατηγορίες: 1ον) σκουπίδια από Μέσα Ατομικής Προστασίας (ΜΑΠ), όπως μάσκες και γάντια, 2ον) απορρίμματα που σχετίζονται με την Covid-19, συμπεριλαμβανομένων των ΜΑΠ αλλά και άλλων, όπως είναι οι συσκευασίες απολυμαντικών και υγρά μαντιλάκια, 3ον) πλαστικά απορρίμματα από συσκευασίες τροφίμων (π.χ. σακούλες, πλαστικά καλαμάκια) και 4ον) σκουπίδια από συσκευασίες, στα οποία συμπεριλαμβάνονται τα πλαστικά, αλλά και μη πλαστικά (χάρτινα καλαμάκια ή χάρτινα κουτιά, αλουμίνια δοχεία αναψυκτικών / μπίρας κ.ά.).
Τα αποτελέσματα, όπως διαπιστώνει κανείς, είναι αποκαλυπτικά, καθώς χαρτογραφούν το περιβαλλοντικό αποτύπωμα του πανδημικού ιού. Στις παραλίες οι εθελοντές μάζεψαν συνολικά 69.219 απορρίμματα, εκ των οποίων τα 209 ήταν πλαστικές μάσκες (86,21%) και γάντια. Και μπορεί το ποσοστό να φαντάζει μικρό, καθώς αποτελεί μόλις το 0,29% των σκουπιδιών που… άφησαν οι παραθεριστές στην παραλία, όμως οι επιστήμονες κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου, δεδομένου πως πρόκειται για άκρως επικίνδυνα αντικείμενα.
Και αυτό διότι, ιδίως οι μάσκες, απειλούν το παράκτιο περιβάλλον καθώς μπορούν να λειτουργήσουν ως πηγή μόλυνσης και αναζωπύρωσης ζωονοσογόνων ασθενειών και μεταδόσεων. Παράλληλα, στα ελαστικά άκρα των μασκών μπορούν να… παγιδευτούν θαλάσσια πουλιά και χελώνες, ενώ η κατάποση πλαστικών πνίγει τα ζώα (όχι μόνον τις χελώνες αλλά και τις φάλαινες, τα πουλιά και κάθε είδους θαλάσσια ζωή).
Τα «κόκκινα» σημεία
Σε ό,τι δε αφορά τη γεωγραφία της ρύπανσης, όπως διαπίστωσαν οι ερευνητές, τα κόκκινα σημεία του χάρτη αφορούσαν ακτές που βρίσκονται κοντά σε μεγάλα αστικά κέντρα, όπως είναι η Αττική, η Πάτρα και η Κόρινθος.
Τα ανησυχητικά στοιχεία, όμως, δεν σταματούν εδώ. Οταν οι ερευνητές πρόσθεσαν και τα άλλα απορρίμματα της Covid-19 στη λίστα (δηλαδή μαντιλάκια, πλαστικές συσκευασίες αντισηπτικών κ.ο.κ.), κατέληξαν πως αντιπροσωπεύουν το 1,4% των σκουπιδιών που συλλέχθηκαν.
Και καθώς την περίοδο της πανδημίας (ιδίως την περίοδο των lockdown) το delivery εκτινάχθηκε, οι ερευνητές βρήκαν πως στη στοίβα των απορριμμάτων που συλλέχθηκαν το 36,5% αυτών αφορούσε πλαστικές, χάρτινες ή αλουμινένιες συσκευασίες φαγητού, ροφημάτων ή αναψυκτικών.
Οι επιστήμονες εντούτοις έκαναν ένα βήμα παραπέρα, εξερευνώντας και τον βυθό που, όπως αποδεικνύεται, επίσης… ασθενεί εξαιτίας του SARS-CoV-2. Αναλυτικότερα, οι δύτες συνέλεξαν βουτώντας στα βαθιά νερά συνολικά 30.941 απορρίμματα, με τα Μέσα Ατομικής Προστασίας (ΜΑΠ) να αναλογούν στο 0,26% επί του συνόλου.
Εντύπωση προκαλεί πως κάτω από το νερό βρέθηκαν αρκετά γάντια, ενώ ακόμη πιο ανησυχητική είναι η παρατήρηση πως σταδιακά ο βυθός μολύνεται ολοένα και περισσότερο εξαιτίας των προϊόντων που καταναλώνονται λόγω της πανδημίας. Πιο συγκεκριμένα και όπως υπογραμμίζεται στην ίδια μελέτη, η εμφάνιση ΜΑΠ φαίνεται να αυξάνεται με την πάροδο του χρόνου, δεδομένου πως τα απορρίμματα που σχετίζονται με την Covid-19 εντοπίστηκαν στο 33% των περιοχών που ερευνήθηκαν το 2020, ενώ το 2021 το αντίστοιχο ποσοστό σκαρφάλωσε στο 51%. Μάλιστα, αντίστοιχη παρατήρηση κάνουν οι συγγραφείς στις μελέτες και για τις ακτές, με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
Αξίζει δε να σημειωθεί πως, σύμφωνα με τα ίδια αποτελέσματα, οι μεγαλύτερες συγκεντρώσεις διαπιστώθηκαν στους βυθούς της Βόρειας Ελλάδας και ιδιαίτερα στον Θερμαϊκό Κόλπο, στη Χαλκιδική και στη Μάκρη.
