Η φετινή Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας, μας θέτει αντιμέτωπους με τον εαυτό μας, στέλνοντας το μήνυμα, να πάψουμε να είμαστε δηκτικοί, αφήνοντας πίσω το στίγμα και τους κάθε λογής χαρακτηρισμούς, που αφορούν σε ζητήματα ψυχικής υγείας. Και είναι τόσο εύκολο να κριτικάρουμε εμείς οι άνθρωποι… Ιδιαίτερα προσεκτικοί οφείλουν να είναι οι ανθρωποι που έχουν δημόσιο λόγο.
Παράλληλα, η Ελληνική Ψυχιατρική Εταιρεία, θέτει μπροστά μας, το ζήτημα των διαρκών προκλήσεων, με στόχο να γίνουμε όλοι μας περισσότερο ανθεκτικοί και συνεργάσιμοι. Μάλιστα η ΕΨΕ συστήνει να συνεργαστούν ακόμη πιο δυναμικά, η κεντρική πολιτική σκηνή με την περιφέρεια και την τοπική αυτοδιοίκηση και να ενεργοποιηθεί η κοινωνία των πολιτών.
Το φετινό θέμα της Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας είναι Πρόσβαση σε υπηρεσίες – Η ψυχική υγεία σε καταστροφές και καταστάσεις έκτακτης ανάγκης, τονίζει η ΕΨΕ και συνεχίζει:
«Τέτοιες καταστροφές και καταστάσεις ανάγκης είναι οι φυσικές καταστροφές (π.χ. σεισμοί, πυρκαγιές, πλημμύρες), δυστυχήματα, πόλεμοι, τρομοκρατικές επιθέσεις ή υγειονομικές κρίσεις (π.χ. πανδημίες) που απειλούν τη ζωή και την ασφάλεια μεγάλων πληθυσμών και απαιτούν άμεση ανταπόκριση.
Τα τελευταία χρόνια εκατομμύρια ανθρώπων σε όλο τον κόσμο επηρεάζονται από τέτοιες καταστροφές και καταστάσεις έκτακτης ανάγκης βιώνοντας σχεδόν στο σύνολό τους έντονη ψυχολογική δυσφορία. Το 30% περίπου αυτών των ανθρώπων αναπτύσσουν τελικά σοβαρή επιβάρυνση της ψυχικής τους υγείας που περιλαμβάνει διαταραχή οξέος στρες και διαταραχή μετατραυματικού στρες, διαταραχές συνδεόμενες με αλκοόλ ή άλλες ουσίες, κατάθλιψη και αγχώδεις διαταραχές.
Η χώρα μας δυστυχώς δεν αποτέλεσε εξαίρεση και επλήγη από μια σειρά καταστροφών και επειγουσών καταστάσεων τα τελευταία χρόνια. Η πανδημία, οι φυσικές καταστροφές, με την μορφή των πλημμυρών και των πυρκαγιών, καθώς και τραγικά δυστυχήματα, όπως αυτό που συνέβη στα Τέμπη, συγκλόνισαν τη χώρα μας αφήνοντας το αρνητικό ψυχολογικό αποτύπωμα τους, όχι μόνο σε όσους είχαν την δυστυχία να επηρεαστούν άμεσα ή έμμεσα από αυτές, αλλά και στο σύνολο της ελληνικής κοινωνίας.
Καθίσταται επιτακτική η ανάληψη πρωτοβουλιών με συμμετοχή της κεντρικής και περιφερειακής διοίκησης αλλά και της κοινωνίας των πολιτών προκειμένου να σχεδιαστούν με βάση και την διεθνή εμπειρία, αποτελεσματικές παρεμβάσεις που να αφορούν την ψυχική υγεία των πληθυσμών που θα βιώσουν τέτοιου είδους κρίσεις. Απαιτείται κατάλληλη προηγούμενη εκπαίδευση και συνεχή υποστήριξη όλων των επαγγελματιών που θα κληθούν να παρέμβουν στο πεδίο καθώς σε τέτοιες ακραίες και απαιτητικές καταστάσεις επιβαρύνεται και η δική τους ψυχική υγεία.
Η ΕΨΕ – Ελληνική Ψυχιατρική Εταιρεία- με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας θα ήθελε να κάνει ιδιαίτερη μνεία και πάλι στις προκαταλήψεις και τα στερεότυπα που αφορούν την ψυχική νόσο που έχουν ως αποτέλεσμα τον αποκλεισμό και την περιθωριοποίηση όσων πάσχουν από κάποια ψυχική διαταραχή.
Είναι σημαντικό όσοι έχουν δημόσιο λόγο να μην διαιωνίζουν το στίγμα για τις ψυχικές διαταραχές με διάφορους τόπους· για παράδειγμα, συνδέοντας με αντιεπιστημονικό τρόπο σοβαρές ψυχικές διαταραχές με την επικινδυνότητα, προβάλλοντας το ανίατο των ψυχικών διαταραχών και μη λαμβάνοντας υπόψη την πρόοδο που έχει γίνει στην θεραπεία τους τις τελευταίες δεκαετίες, αγνοώντας τη σύγχρονή κοινοτική κατεύθυνση στη φροντίδα των ανθρώπων που αντιμετωπίζουν ψυχικές διαταραχές, παραβιάζοντας το ιατρικό απόρρητο και τα προσωπικά δεδομένα ανθρώπων που αντιμετωπίζουν προβλήματα ψυχικής υγείας.
Η ανάπτυξη ενός υποστηρικτικού, αλληλέγγυου και συμπεριληπτικού κοινωνικού περιβάλλοντος για τους ανθρώπους με προβλήματα ψυχικής υγείας που επιδεικνύει σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματά τους αποτελεί γνώμονα πολιτισμού και προόδου για μια σύγχρονη ευρωπαϊκή χώρα».
Ψυχιατρική μεταρρύθμιση: 40 νέες δομές
Ο Εθνικός Οργανισμός Πρόληψης και Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων (ΕΟΠΑΕ) υπενθυμίζει ότι η ψυχική υγεία και η εξάρτηση αποτελούν αλληλένδετες προκλήσεις που απαιτούν ολιστική προσέγγιση και ολοκληρωμένες δράσεις πρόληψης, θεραπείας και κοινωνικής επανένταξης.
Και προσθέτει:
Η ολοκλήρωση της Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης που υλοποιήθηκε το 2025 από το Υπουργείο Υγείας αποτελεί κομβικό βήμα για τη χώρα μας, θέτοντας στο επίκεντρο τον ίδιο τον άνθρωπο και τις ανάγκες του. Με το νέο νομοθετικό πλαίσιο, δημιουργείται ένα σύγχρονο και ανθρωποκεντρικό σύστημα ψυχικής υγείας και αντιμετώπισης των εξαρτήσεων βασισμένο σε τρεις άξονες: τη σύσταση του Εθνικού Δικτύου Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας (ΕΔΥΨΥ), τη δημιουργία του Εθνικού Οργανισμού Πρόληψης και Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων (ΕΟΠΑΕ) και την ανάπτυξη ενός Ενιαίου Πληροφοριακού Συστήματος Ψυχικής Υγείας. Οι νέες αυτές δομές εξασφαλίζουν τη διασύνδεση όλων των υπηρεσιών, τη συνεχή παρακολούθηση και φροντίδα των ασθενών, την καθολική πρόσβαση όλων των ασθενών με την παροχή όλου του εύρους των υπηρεσιών σε όλη την επικράτεια, αλλά και την εξασφάλιση της θεραπευτικής συνέχειας.
Στην κομβική στιγμή αυτή της μεταρρύθμισης στο τομέα ψυχικής υγείας και εξαρτήσεων έρχονται να προστεθούν 40 νέες δομές και υπηρεσίες, κάποιες εκ των οποίων δημιουργούνται για πρώτη φορά στην Ελλάδα και αποτελούν τομή στο τομέα των εξαρτήσεων, όπως πχ τα Πολυδύναμα Κέντρα Αντιμετώπισης εξαρτήσεων και εξαρτητικών συμπεριφορών για εφήβους, η έγκαιρη παρέμβαση σε έφηβους – νέους, οι Κινητές Μονάδες Μεθαδόνης, οι Ξενώνες Γυναικών, αλλά και 3 Κέντρα Σωματικής Αποτοξίνωσης και Συνδυαστικές Μονάδες για αλκοόλ και εξαρτήσεις.
Οι νέα αυτές δομές απεξάρτησης υλοποιούνται στο πλαίσιο συγχρηματοδότησης από την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Σχετίζεσθαι, Παίζειν, Δημιουργείν
Εξάλλου, η Ελληνική Εταιρεία Ψυχαναλυτικής Ψυχοθεραπείας Παιδιού και Εφήβου (ΕΕΨΨΠΕ) διοργανώνει το 3ο επιστημονικό της συνέδριο στις 17 – 19 Οκτωβρίου 2025 με θέμα: «ΣΧΕΤΙΖΕΣΘΑΙ, ΠΑΙΖΕΙΝ, ΔΗΜΙΟΥΡΓΕΙΝ»
Οι τρεις όροι του τίτλου «Σχετίζεσθαι, Παίζειν, Δημιουργείν» αποτελούν τους πυλώνες της ψυχικής ανάπτυξης του παιδιού και της λειτουργίας του μέσα στην οικογένεια, το σχολείο και γενικότερα τους κοινωνικούς θεσμούς.
Την σχέση μεταξύ του «σχετίζεσθαι», του «παίζειν» και του «δημιουργείν» αντιλήφθηκε ο Sigmund Freud για να συνδέσει τη σχέση της εξωτερικής πραγματικής μητέρας με τη εσωτερικευμένη μητέρα της ψυχικής πραγματικότητας και συνακόλουθα με το σύνολο των ψυχικών διεργασιών που λαμβάνουν χώρα στο παιδί.
Προσκεκλημένη κεντρική ομιλήτρια του συνεδρίου είναι η Ιταλίδα παιδίατρος και ψυχαναλύτρια παιδιών Dr Elena Molinari, μέλος της Ιταλικής Ψυχαναλυτικής Εταιρείας και της ΙΡΑ. Είναι γνωστή για το έργο της σχετικά με τις θεωρίες «πεδίου» και ψυχαναλυτικής τεχνικής. Έχει πλούσιο συγγραφικό έργο και διδάσκει «Νευροψυχιατρική του Παιδιού» (ChildNeuropsychiatry) στο μεταπτυχιακό πρόγραμμα στη «Θεραπεία μέσω Τέχνης» (Art Therapy) στην Ακαδημία Brera di Belle Arti του Μιλάνο.
Το συνέδριο- που θα διεξαχθεί στο Συνεδριακό Κέντρο της Πανεπιστημιούπολης Αρχαίου Ελαιώνα σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής (ΠΑΔΑ), στις 17-19 Οκτωβρίου- είναι αφιερωμένο στον εκλιπόντα εμπνευστή και ιδρυτή́ της ΕΕΨΨΠΕ καθηγητή́ παιδοψυχιατρικής Ιωάννη Τσιάντη, που εδραίωσε την ψυχαναλυτική́ ψυχοθεραπεία παιδιού́ και εφήβου στην Ελλάδα.
Η φυσικοθεραπεία, στήριγμα για την ψυχική υγεία
Από την πλευρά του, ο Πανελλήνιος Σύλλογος Φυσικοθεραπευτών και το Επιστημονικό Τμήμα του ΠΣΦ «Φυσικοθεραπεία στην Ψυχική Υγεία» συμμετέχουν και στηρίζουν ενεργά τις διεθνείς δράσεις για τη βελτίωση της πρόσβασης σε υπηρεσίες Φυσικοθεραπείας σε συνθήκες κρίσης και καλούν την Πολιτεία, τους αρμόδιους φορείς και τους επαγγελματίες υγείας:
- Να ενισχύσουν η διατομεακή συνεργασία στις υπηρεσίες ψυχικής υγείας
- Να συμβάλλουν έμπρακτα στην συμπερίληψη Φυσικοθεραπευτών στα διεπιστημονικά σχέδια αντιμετώπισης καταστροφών
- Να προωθήσουν την εκπαίδευση προσωπικού σε δεξιότητες σωματικής ρύθμισης και διαχείρισης του στρες
Όπως αναφέρει το θεσμικό όργανο του κλάδου, ο ΠΣΦ, «Η ψυχική υγεία είναι προϋπόθεση ζωής, όχι πολυτέλεια. Και η διασφάλιση της πρόσβασης σε υπηρεσίες ακόμη και στις πιο δύσκολες συνθήκες αποτελεί ευθύνη μιας κοινωνίας που θέλει να προστατεύει τον άνθρωπο».
Το Κέντρο Ημέρας Υποστήριξης Εργαζομένων του Φορέα Θάλπος Ψυχική Υγεία, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας, διοργανώνει ενημερωτική και βιωματική δράση, σήμερα Παρασκευή 10 Οκτωβρίου στον εξωτερικό πεζόδρομο μπροστά από το Κέντρο Ημέρας, Βύσσης 23, Μοναστηράκι, από τις 12:00 έως τις 15:00.
