Ήρθε η ώρα του… αποχαιρετισμού για τον καθηγητή του Πανεπιστημίου Κρήτης Βασίλη Δαφέρμου, μετά από 42 χρόνια όπου υπηρέτησε με συνέπεια και αφοσίωση, να αποχαιρετίσει τους 27.500 φοιτητές αλλά και συναδέλφους του.
Ο κ. Δαφέρμος έκανε τον απολογισμό του και είναι… άκρως συγκινητικός.
Αναλυτικά:
«Αγαπητοί μου Συνάδελφοι,
Φίλοι Φοιτητές,
Ήρθε η ώρα να σας αποχαιρετήσω. Δεν είναι εύκολο για μένα. 42 χρόνια στο Πανεπιστήμιο Κρήτης (1979 πρωτοετής φοιτητής στο Μαθηματικό Ηρακλείου- 2022 πρωτοβάθμιος Καθηγητής στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης). Είμαι περήφανος που υπήρξα Καθηγητής του Πανεπιστημίου Κρήτης. Έζησα έντονες στιγμές, μαγευτικές κάποτε , επιχείρησα συχνά το ακατόρθωτο , πέρασαν από τα χέρια μου 27.500 φοιτητές, έφτιαξα 5 Εργαστήρια, έγραψα 8 Βιβλία, βοήθησα σε 57 Διδακτορικές Διατριβές, και άλλες τόσες Διατριβές Master. Ωστόσο, είμαι ανικανοποίητος, και αμετανόητος . Τα μαθηματικά μου μοντέλα δεν τα ολοκλήρωσα. Στέκουν και με κοιτάνε λυπημένα, όπως θα έλεγε ο Δημήτρης Χατζής στο «Διπλό Βιβλίο».
Όμως, θα πρέπει γρήγορα να ξεχάσω τις ανθισμένες αμυγδαλιές. Δεν είναι σωστό, δεν πρέπει, να θυμάται κανείς αυτό που δεν ξαναγυρίζει, έλεγε ο Ναζίμ Χικμέτ.
Στέκομαι με δέος απέναντι στην Ιστορία. Απέναντι στα παιδιά του Ελληνικού λαού. Αυτά με κρατούσαν συνεχώς νέο. Έπαιρνα δύναμη από τη δική τους δύναμη και αγάπη από την αγάπη τους. Κάθε νέα ακαδημαϊκή χρονιά έφερνε νέα παιδιά, νέα πρόσωπα, της ίδιας πάντα ηλικίας, 18 χρονών, και το μάθημα οπωσδήποτε άλλαζε μορφή. Το επίπεδο του μαθήματος ανέβαινε συνεχώς.
Το σοβαρότερο ίσως έργο, στην ακαδημαϊκή μου διαδρομή, και για το οποίο είμαι πολύ περήφανος, είναι το Εργαστήριο Κοινωνικής Στατιστικής και Πολιτικής Έρευνας που ξεκίνησα να κτίζω το Φεβρουάριο του 2003, και κατάφερα να θεσμοθετήσω και επίσημα (ΦΕΚ 3946/2-12-16 τ.χ. 2), στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης του Πανεπιστημίου Κρήτης. Κι αυτό γιατί μέσα από αυτό αναδείχθηκαν νέοι Πολιτικοί Επιστήμονες με ένα άλλον τρόπο σκέψης, εργαλειακό και εφαρμοσμένο θα τον έλεγα εγώ, ένα τρόπο που γειτνιάζει με τις θετικές επιστήμες, και τις Εφαρμογές, οπωσδήποτε περισσότερο δεμένο με τις ανάγκες της αγοράς, και τις απαιτήσεις της σύγχρονης πολιτικής και κοινωνικής ζωής, και βέβαια διεπιστημονικό. Εκεί, σε αυτό το Εργαστήριο, οι Σπουδαστές, τα παιδιά του Ελληνικού λαού, παρακολούθησαν το πάντρεμα Θεωρίας και Πράξης, τη σύγκλιση Διδασκαλίας και Έρευνας (με προϊόντα Διπλωματικές Εργασίες, Διατριβές Master, Διδακτορικές Διατριβές και τέλος σοβαρές Δημοσιεύσεις σε διεθνή περιοδικά με κριτές), την εκμάθηση πλειάδας Στατιστικών Προγραμμάτων (SPSS, LISREL, EQS, AMOS, STATA), τις Τεχνικές Δειγματοληψίας (Random Sampling, Stratified, ktl.), τις διαδικασίες ανάλυσης και πρόβλεψης των κοινωνικών φαινομένων (Logistic Regression Models), την πρόβλεψη του εκλογικού αποτελέσματος Multinomial Logistic Regression), την ερμηνεία των στατιστικών Πινάκων και Γραφημάτων, τη μέτρηση αφανών, λανθανουσών μεταβλητών (structural equation modelling). Και το σπουδαιότερο: Έγιναν οι ίδιοι κατασκευαστές της μάθησής τους, επειδή ακριβώς ανέλυσαν τα δεδομένα που οι ίδιοι συνέλεξαν από τις τηλεματικές Συνεντεύξεις. Έτσι, οι Σπουδαστές του Εργαστηρίου:
1. Έμαθαν να εφαρμόζουν τις βασικές κλασικές διαδικασίες στατιστικής ανάλυσης κοινωνικών δεδομένων. Για παράδειγμα t-test, Ανάλυση Διασποράς (ANOVA), Linear Regression, διαδικασία X2, Ανάλυση Συσχέτισης (Correlation Analysis), Ανάλυση Παλινδρόμησης (Regression Analysis), Ανάλυση Αντιστοιχιών (Correspondence Analysis), Ανάλυση κατά Συστάδες (Cluster Analysis), κ.τ.λ. όχι με χαρτί και μολύβι, ούτε με μακρόσυρτες, χρονοβόρες και κουραστικές μαθηματικές φόρμουλες που αποθαρρύνουν τη μάθηση, αλλά με τρόπο εργαλειακό και με τη βοήθεια πάντα των δημοφιλών πακέτων στατιστικού λογισμικού SPSS και STATA. Βασικό μέλημα των Σπουδαστών πάντοτε, μετά την εισαγωγή των Δεδομένων στους Η/Υ, η Ερμηνεία των Αποτελεσμάτων για λογαριασμό της Πολιτικής και γενικότερα των Κοινωνικών Επιστημών. [βλ. στο Πρόγραμμα Σπουδών του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης, το αντίστοιχο μάθημα, με τίτλο «ΠΕΡΙΓΡΑΦΙΚΗ ΚΑΙ ΕΠΑΓΩΓΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ»].
2. Έμαθαν να εμβαπτίζουν τη Θεωρία στα Εμπειρικά Δεδομένα [βλ. στο Πρόγραμμα Σπουδών του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης, το ομώνυμο μάθημα, με τίτλο «Η εμβάπτιση της Θεωρίας στα Εμπειρικά Δεδομένα»], πράγμα που οδήγησε στην ώσμωση των επιστημονικών αντικειμένων της Πολιτικής Επιστήμης με τα μαθηματικά αντικείμενα της Στατιστικής Ανάλυσης. Το Ερωτηματολόγιο της Έρευνας είναι μια θεωρητική κατασκευή με εσωτερική δομή και συνοχή, όχι λίθοι, πλίνθοι και κέραμοι ατάκτως ερριμμένα. Αυτή ακριβώς η θεωρία, εμβαπτίστηκε από τους Σπουδαστές στα εμπειρικά δεδομένα με 3 πιθανές εκβάσεις (outcomes): (α) η θεωρία αναδύεται από την εμβάπτιση ενισχυμένη, έχει την έξωθεν στατιστική μαρτυρία με το μέρος της, (β) η θεωρία επειγόντως χρειάζεται τροποποίηση (modification indices), (γ) η θεωρία αναδύεται άκυρη /πεθαμένη. Το Ερωτηματολόγιο θέλει πέταμα. Πάμε σε νέα θεωρία.
3. Έμαθαν να κατασκευάζουν στατιστικά μοντέλα για την ΠΡΟΒΛΕΨΗ του Εκλογικού Αποτελέσματος, [βλ. στο Πρόγραμμα Σπουδών του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης το αντίστοιχο μάθημα, με τίτλο «Αναλύοντας Πολιτικά Δεδομένα στο πλαίσιο της Διαδικασίας Multinomial Logistic Regression»], πράγμα που οδήγησε στην απόκτηση της ικανότητας να αποτυπώνουν, και μάλιστα με το ελάχιστο στατιστικό λάθος, την τρέχουσα πολιτική πραγματικότητα. Πιο συγκεκριμένα, στο πλαίσιο του στατιστικού προγράμματος STATA οι Σπουδαστές χρησιμοποίησαν τη Μέθοδο DELTA, ενώ στο πλαίσιο του SPSS το αποτέλεσμα έδωσαν οι Περιθώριες Συχνότητες (Marginal Frequencies).
4. Έμαθαν να μετρούν [Μην ξεχνάμε την παροιμιώδη φράση του Λίντον Τζόνσον (‘Το πρώτο μάθημα στην Πολιτική είναι να μάθεις να μετράς’), ούτε επίσης τη θεμελιακή για την κοινωνική έρευνα φράση του Γαλιλαίου (Μετρήστε ό,τι είναι μετρήσιμο, κι ό,τι δεν είναι, κάντε το μετρήσιμο και μετρήστε το’], τα κοινωνικά φαινόμενα, όπως για παράδειγμα η τρομοκρατία. Με άλλα λόγια, έμαθαν, να κατασκευάζουν στατιστικά μοντέλα τα οποία είναι ικανά να προσδιορίσουν τον ελάχιστο εκείνο αριθμό σημαντικών παραγόντων που επηρεάζει ένα συγκεκριμένο φαινόμενο, στο παράδειγμά μας, την τρομοκρατία. [βλ. στο Πρόγραμμα Σπουδών του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης, το αντίστοιχο μάθημα, με τίτλο «Αναλύοντας Πολιτικά Δεδομένα στο πλαίσιο της Διαδικασίας Ordinal Logistic Regression»]. Το επιφανές Στέλεχος του Εργαστηρίου Δρ. Δημήτριος Βυζιργιαννάκης κατασκεύασε το «Βαρόμετρο του τρόμου», ένα μοντέλο που εντοπίζει τους παράγοντες που επηρεάζουν το φαινόμενο της τρομοκρατίας.
5. Έμαθαν Τεχνικές Δειγματοληψίας (Sampling Techniques), για τη συλλογή των ερευνητικών δεδομένων, αλλά και τρόπους εισαγωγής αυτών στους Η/Υ (Data Entry). [βλ. στο Πρόγραμμα Σπουδών του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης, το αντίστοιχο μάθημα, με τίτλο «Τεχνικές Δειγματοληψίας»]. Αυτό οδήγησε στην ενίσχυση του Βιογραφικού των Σπουδαστών και στην ανεύρεση εργασίας, όπως αποδείχθηκε . Ωστόσο, μέσα από αυτή τη συμμετοχική, συνεργατική, μαγευτική, γιατί αρέσει πολύ στους φοιτητές, διαδικασία, αναπτύχθηκε από τα ίδια τα παιδιά μια νέα κουλτούρα, μια δεοντολογία, μια τακτική, μια στρατηγική, μια πολιτική γύρω από το πώς μαζεύουμε τα δεδομένα, πως κερδίζουμε τη συναίνεση των ΕΡΩΤΩΜΕΝΩΝ, πως κατορθώνουμε τελικά να θηρεύσουμε την κρίσιμη πληροφορία. Η συσσωρευμένη εμπειρία γύρω από το Sampling καταγράφηκε σε δυο σημαντικά κείμενα ΟΔΗΓΗΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ και ΚΑΘΟΡΙΣΤΙΚΕΣ ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑ τα οποία αποτελούν το βασικό υλικό στην εκπαίδευση των ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΠΤΩΝ.
6. Έμαθαν να επικοινωνούν και να ‘συνομιλούν’ με κοινωνικές ομάδες ιδιαίτερου πολιτικού και ερευνητικού ενδιαφέροντος. Την άνοιξη του 2016 διεξήχθη στο Εργαστήριο η μεγάλη πανελλήνια έρευνα του Καθηγητή Νίκου Παπαδάκη για τους NEETS (Young People Not in Education, Employment or Training). Πρόκειται για τα Ελληνόπουλα, ηλικίας από 15 μέχρι 24 ετών που δεν είναι πουθενά. Ούτε στην Εκπαίδευση, ούτε στην Απασχόληση, ούτε στην Κατάρτιση. Η έρευνα διήρκεσε 9 διδακτικές εβδομάδες και πήραν μέρος σε αυτήν 82 φοιτητές του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης, ως Δειγματολήπτες. Το γνωστικό όφελος τεράστιο. Υπήρξε όμως και σοβαρό επιστημονικό όφελος. Από την έρευνα προέκυψαν 7 Δημοσιεύσεις μέχρι τώρα (2022), σε διεθνή περιοδικά (impact factor=5). Να μια άλλη όψη του νομίσματος που αφορά τη συμπόρευση Έρευνας και Διδασκαλίας. Οι 82 Σπουδαστές /Δειγματολήπτες έλαβαν Κρατική Βεβαίωση συμμετοχής. Μα δεν είναι αυτό που τους έκανε καταχαρούμενους. Είναι η βαθιά ικανοποίηση, όπως μας είπαν οι ίδιοι, ότι εντόπισαν αυτά τα παιδιά –παιδιά ενός κατώτερου Θεού τα είπαν- τα οποία τους μίλησαν εθελούσια, με έκδηλη κιόλας προθυμία, για κάθε προσωπικό παράπονο και πρόβλημά τους. Ελήφθησαν 4000 τηλεφωνικές ημι-δομημένες Συνεντεύξεις από όλη την Ελληνική Επικράτεια…
7. Έμαθαν να υπολογίζουν την πολιτική μεταβολή, μια κορυφαία διαδικασία στην Πολιτική Ανάλυση. Τα ίδια άτομα, υφίστανται περισσότερες από μία μετρήσεις στη διαδρομή του χρόνου. Δημιουργείται έτσι μια χρονοσειρά γεγονότων και στάσεων, οπότε είναι δυνατή η εκτίμηση της πολιτικής μεταβολής μεταξύ οποιονδήποτε χρονο-σταθμών…!! [βλ. στο Πρόγραμμα Σπουδών του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης, το αντίστοιχο μάθημα, με τίτλο «Repeated Measures Models»]. Το σύγγραμμα που βοήθησε τη διδασκαλία του μαθήματος ήταν το «Δαφέρμος, Β. (2002). Επαναληπτικές Στατιστικές Μετρήσεις στην Κοινωνική Έρευνα», Εκδόσεις LEADERBOOKS, Αθήνα, 2002.
8. Έμαθαν να μετρούν και μάλιστα λειτουργώντας μέσα σε ένα παιγνιώδες παιδαγωγικό περιβάλλον- για την ακρίβεια μέσα στο Γραφιστικό περιβάλλον του στατιστικού προγράμματος STATA που φέρει το όνομα GUI – έννοιες που είναι αδύνατον να μετρηθούν με άλλο τρόπο, που είναι άπιαστα πουλιά στη συνήθη ανάλυση κοινωνικών δεδομένων, έννοιες που δεν αντανακλούν πραγματικές, αλλά λανθάνουσες αδήλωτες μεταβλητές, όπως είναι για παράδειγμα η πολιτική συμπάθεια, το πολιτικό μίσος, η αγάπη, η αγανάκτηση και η οργή. Μέσα στο εν λόγω γραφιστικό περιβάλλον είναι δυνατή η μετάβαση των Σπουδαστών σε ανώτερα γνωστικά επίπεδα. Διότι δεν είναι μικρό πράγμα να μετρήσεις συναισθήματα, εδώ πολιτικά συναισθήματα, ενώ δεν υπάρχει πραγματικό μέτρο/μεζούρα να τα μετρήσεις. Ωστόσο, οι φοιτητές του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης το κατάφεραν και αυτό. Η αναπαράσταση/ τοποθέτηση των λανθανουσών μεταβλητών, έγινε μέσα σε ελλειπτικά σχήματα (αυγουλάκια), που οι ίδιοι ζωγράφισαν με εργαλεία του καβαλέτου, ενώ οι πραγματικές μεταβλητές του Ερωτηματολογίου της Έρευνας τοποθετήθηκαν μέσα σε τετράγωνες φωλιές. Οι λανθάνουσες μεταβλητές μετρήθηκαν με τη βοήθεια των πραγματικών μεταβλητών , ακαριαία με το τρέξιμο του Μοντέλου! [βλ. στο Πρόγραμμα Σπουδών του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης, το αντίστοιχο μάθημα, με τίτλο «Παραγοντική Ανάλυση και Structural Equation Modelling»]. Το σύγγραμμα που βοήθησε τη διδασκαλία αυτού του μαθήματος ήταν το «Δαφέρμος, Β. (2013). ΠΑΡΑΓΟΝΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ με τα Προγράμματα SPSS, LISREL, EQS, AMOS και STATA», Εκδόσεις ΖΗΤΗ, Θεσσαλονίκη, 2013.
9. Έμαθαν να συνεργάζονται και να θηρεύουν από κοινού την κρίσιμη πληροφορία των ποιοτικών μεθοδολογιών, αλλά και την αναδυόμενη, από την ανάλυση των ποσοτικών μεθοδολογιών, τεκμηριωμένη στατιστική πληροφορία. Και τα 14 μαθήματα που προσέφερε στους φοιτητές το Εργαστήριο Κοινωνικής Στατιστικής και Πολιτικής Έρευνας, περιελάμβαναν θεωρητικό, αλλά και πρακτικό (Ασκήσεις Εφαρμογών), μέρος. Οι συζητήσεις που έλαβαν χώρα μεταξύ των μαθητευομένων ατόμων στο περιβάλλον του Εργαστηρίου ήταν κεφαλαιώδους σημασίας στην τελική μάθηση των παιδιών. Με απλά λόγια συντελέστηκε αποτελεσματική μάθηση, όπως θα έλεγε ο Alan Rogers (‘Η Εκπαίδευση των Ενηλίκων’, Ελληνική μετάφραση, Εκδόσεις Μεταίχμιο, 1998).
10. Έμαθαν να τολμούν να μην φοβούνται τα Μαθηματικά και γενικότερα το χώρο των Θετικών Επιστημών. Ουδεμία φάση της μαθησιακής διαδικασίας περιελάμβανε αλγεβρικούς υπολογισμούς (computation). Ο πλούτος των μαθηματικών/ στατιστικών εννοιών μεταφέρθηκε στις νοητικές δομές των παιδιών τεχνηέντως. Όλες οι στατιστικές διαδικασίες εκτελέστηκαν από τα μενού, σε δευτερόλεπτα, με το ποντικάκι…!!
11. Έμαθαν να αναλύουν και να ερμηνεύουν θεμελιώδεις στατιστικές, αλλά ταυτόχρονα και κοινωνικές έννοιες, όπως για παράδειγμα η έννοια της Αλληλεπίδρασης (Interaction). Έτσι, κατανόησαν ευκολότερα τη λειτουργία των κοινωνικών υποομάδων. Πιο συγκεκριμένα, και πάλι για παράδειγμα, αναγνώρισαν ότι οι γυναίκες με ανώτερη μόρφωση, σε μια συγκεκριμένη πολιτική μέτρηση βρέθηκαν να αποτελούν ένα ενιαίο σύνολο, μια ενιαία κοινωνική υποομάδα, με συγκεκριμένη πολιτική συμπεριφορά.
12. Έμαθαν να εκτελούν διαδικασίες προχωρημένης Στατιστικής Ανάλυσης, όπως για παράδειγμα Poisson Regression, Cox Regression, ROC Curves, Canonical Correlation, IRT Analysis, Multivariate and Multilevel Analysis, Cluster Analysis, Factorial Designs, Structural Equation Modelling, κ.α., πράγμα που οδήγησε σε ισχυρότερο Βιογραφικό, ενίσχυση της αυτοπεποίθησης, και φυσικά σε μεγαλύτερες πιθανότητες εξεύρεσης εργασίας.
13. Έμαθαν, (κατά την τελευταία ακαδημαϊκή χρονιά 2021-2022 έγινε αυτό) να χειρίζονται το αυτόματο τηλεματικό σύστημα συλλογής δεδομένων 3CX. Πρακτικά αυτό σημαίνει αποτύπωση της πολιτικής πραγματικότητας στην Ελληνική Επικράτεια, μέσα σε 3 μέρες !! Και παραπέρα αυτό σημαίνει παραγωγή ενός paper κάθε 10 μέρες. Πραγματικό χρυσορυχείο δηλαδή. Κι όπως καλά ξέρουμε όλοι, τα papers είναι ο σημαντικότερος παράγων, ο παράγων με τη μεγαλύτερη βαρύτητα (Weight), στην εκτίναξη του Πανεπιστημίου Κρήτης στις ανώτερες θέσεις των διεθνών Αξιολογήσεων/ Κατατάξεων. Από την άλλη το Τμήμα μας, το Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης του Π.Κ. έχει όλες εκείνες τις τεχνικές και ουσιαστικές προϋποθέσεις για να εξασφαλίσει τον μελλοντικό του βηματισμό: τη μετεξέλιξή του σε ένα Τμήμα Εφαρμοσμένης Πολιτικής Επιστήμης, που θα μπορεί στην πράξη να πραγματοποιήσει την ώσμωση των επιστημονικών αντικειμένων. Συνάμα, αυτή η μετεξέλιξη, είναι και όρος επιβίωσης. Μπορούμε έτσι, να ατενίζουμε το μέλλον με αισιοδοξία.
Με βάση όλα τα παραπάνω, εύκολα συνάγεται το συμπέρασμα, ότι η παρεχόμενη γνώση στο Εργαστήριο Κοινωνικής Στατιστικής και Πολιτικής Έρευνας, υπήρξε βαθιά, σύγχρονη, και ιδιαίτερα χρήσιμη στη μετέπειτα πορεία των Σπουδαστών μας. Σε μεγάλους αριθμούς οι φοιτητές του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης κατευθύνονται στα Μεταπτυχιακά Προγράμματα των Θετικών Επιστημών, όπως για παράδειγμα, στα Προγράμματα του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών και του Πανεπιστημίου Πειραιώς. Να σημειωθεί ότι ένας αριθμός από αυτούς βρίσκει δουλειά πριν καλά- καλά αποφοιτήσει από το Μεταπτυχιακό.
Η κληρονομιά του Εργαστηρίου είναι βαριά. Δεν θα πρέπει να χαθεί. Η νέα γενιά των Πολιτικών Επιστημόνων έχει πολλά ακόμη να ωφεληθεί από τη λειτουργία του Εργαστηρίου, ως σοβαρής μηχανής παραγωγής γνώσης. Πιστεύω ότι το κυρίαρχο Τμήμα θα δει αυτό το ζήτημα, μόλις οι σημερινές δύσκολες συνθήκες ξεπεραστούν.
Σε αυτό το σημείο, θα ήθελα να παραθέσω τα μαθήματα που προσέφερα στο Τμήμα κατά την 20χρονη παρουσία μου σε αυτό:
1. STAT_I. DESCRIPTIVE and INFERENTIAL STATISTICS Περιγραφική και Επαγωγική Στατιστική.
2. STAT_II. STATISTICAL PROCEDURES USING SPSS, LISREL, EQS, AMOS, and STATA. Στατιστικές Διαδικασίες με τα Προγράμματα Λογισμικού, SPSS, LISREL, EQS, AMOS και STATA.
3. STAT_III. FACTOR ANALYSIS and STRUCTURAL EQUATION MODELLING. Παραγοντική Ανάλυση και Structural Equation Modelling.
4. STAT_IV. IMMERSION OF THE THEORY IN EMPIRICAL DATA. Η εμβάπτιση της Θεωρίας στα Εμπειρικά Δεδομένα.
5. STAT_V. PREDICTION METHODS IN THE SOCIAL RESEARCH. Μέθοδοι Πρόβλεψης στην Κοινωνική Έρευνα.
6. STAT_VI. ANALYZING POLITICAL and SOCIAL DATA in the CONTEXT of PROCEDURE BINOMIAL LOGISTIC REGRESSION. Αναλύοντας Πολιτικά και Κοινωνικά Δεδομένα στο πλαίσιο της διαδικασίας Binomial Logistic Regression.
7. STAT_VII. ANALYZING POLITICAL and SOCIAL DATA in the CONTEXT of PROCEDURE MULTINOMIAL LOGISTIC REGRESSION. Αναλύοντας Πολιτικά και Κοινωνικά Δεδομένα στο πλαίσιο της διαδικασίας Multinomial Logistic Regression.
8. STAT_VIII. ANALYZING POLITICAL and SOCIAL DATA in the CONTEXT of PROCEDURE COX LOGISTIC REGRESSION. Αναλύοντας Πολιτικά και Κοινωνικά Δεδομένα στο πλαίσιο της διαδικασίας Cox Logistic Regression.
9. STAT_IX. ANALYZING POLITICAL and SOCIAL DATA in the CONTEXT of PROCEDURE POISSON LOGISTIC REGRESSION. Αναλύοντας Πολιτικά και Κοινωνικά Δεδομένα στο πλαίσιο της διαδικασίας Poisson Logistic Regression.
10. STAT_X. ANALYZING POLITICAL and SOCIAL DATA in the CONTEXT of PROCEDURE MULTILEVEL LOGISTIC REGRESSION. Αναλύοντας Πολιτικά και Κοινωνικά Δεδομένα στο πλαίσιο της διαδικασίας Multilevel Regression Analysis.
11. STAT_XI. ANALYZING POLITICAL and SOCIAL DATA in the CONTEXT of PROCEDURE ORDINAL LOGISTIC REGRESSION. Αναλύοντας Πολιτικά και Κοινωνικά Δεδομένα στο πλαίσιο της διαδικασίας Ordinal Logistic Regression.
12. STAT_XII. RELIABILITY and IRT ANALYSIS USING SPSS and STATA. Ανάλυση Αξιοπιστίας με τη χρήση SPSS και STATA.
13. STAT_XIII. REPEATED MEASURES MODELS. Επαναληπτικά Στατιστικά Μοντέλα.
14. STAT_XIIII. ANALYZING POLITICAL and SOCIAL DATA in the CONTEXT of PROCEDURE NEGATIVE BINOMIAL LOGISTIC REGRESSION. Αναλύοντας Πολιτικά και Κοινωνικά Δεδομένα στο πλαίσιο της διαδικασίας Negative Binomial Logistic Regression.
Ευχαριστίες
• Στα παιδιά του Ελληνικού λαού, στους 27.500 Φοιτητές μου καταθέτω κομμάτια απ’ την ψυχή μου. Καταθέτω την απέραντη ευγνωμοσύνη και την αγάπη μου για όσα ζήσαμε όλα αυτά τα χρόνια. Με ενέπνευσαν. Τους εύχομαι να έχουν καλή πορεία και καλή τύχη.
• Στον περήφανο λαό της Κρήτης, στους πολίτες όλης της Ελληνικής επικράτειας υποκλίνομαι ταπεινά. Χωρίς τη συμμετοχή τους καμία Εμπειρική Έρευνα, καμία Δειγματοληψία δεν θα ήταν δυνατή. Ποτέ δεν αρνήθηκαν να απαντήσουν στις Ερωτήσεις μας. Τους ευχαριστώ από τα βάθη της καρδιάς μου.
Με ιδιαίτερη εκτίμηση κι αγάπη.
Βασίλης Δαφέρμος,
Αφυπηρετήσας Καθηγητής Πανεπιστημίου Κρήτης».