Υπόμνημα με παρατηρήσεις επί του Νομοσχεδίου για τα Χρονικά Όρια Εργασίας και την Ψηφιακή Κάρτα του Υπουργείου Εργασίας ( https://www.opengov.gr/minlab/?p=6252) κατέθεσε ο Πρόεδρος του Σωματείου Εργαζομένων Επισιτισμού – Τουρισμού ν, Ηρακλείου Μιχάλης Ριζικιανάκης.
Το υπόμνημα καταγράφει τις παρατηρήσεις επί του νομοσχεδίου που τροποποιεί τον Κώδικα Εργασιακού Δικαίου (π.δ. 62/2025). Η ανάλυση επικεντρώνεται στις συνέπειες για τους εργαζόμενους, με έμφαση στις προβλέψεις για τα χρονικά όρια εργασίας, τη διευθέτηση του χρόνου, τις συμβάσεις μερικής απασχόλησης και την ψηφιακή κάρτα εργασίας. Στο κείμεβνο υπάρχουν αναφορές στην σχετική νομολογία της ελληνικής και ευρωπαϊκής έννομης τάξης.
Οι παρατηρήσεις:
▪️Άρθρο 1 – Ορισμοί (παρενόχληση, βία κ.λπ.)
Παρατήρηση: Αν και ενισχύεται το θεσμικό πλαίσιο, παραμένει αδύναμος ο μηχανισμός καταγγελίας και ελέγχου.
➡️Νομολογία: Το ΔΕΕ (υπόθεση Asociación de Trabajadores de la ONCE, C-81/12) έχει κρίνει ότι η προστασία από διακρίσεις και παρενόχληση προϋποθέτει αποτελεσματικούς μηχανισμούς επιβολής, όχι μόνο τυπικούς ορισμούς.
✅️Πρόταση Αντικατάστασης:
Να προστεθεί ρητά ότι «οι καταγγελίες για παρενόχληση και βία κατατίθενται σε ανεξάρτητο φορέα, με υποχρέωση ολοκλήρωσης της διαδικασίας εντός 60 ημερών και προστασία του καταγγέλλοντος από αντίποινα»
▪️Άρθρο 2 – Συμβάσεις Μερικής & Εκ Περιτροπής Απασχόλησης
Παρατήρηση: Η ευελιξία ευνοεί τον εργοδότη· ο εργαζόμενος παραμένει σε καθεστώς αβεβαιότητας.
➡️Νομολογία: Ο Άρειος Πάγος (ΑΠ 1507/2010) έκρινε ότι σε μερική απασχόληση η έλλειψη σαφών όρων για το ωράριο οδηγεί σε ακυρότητα της συμφωνίας. Η πρακτική αλλαγής προγράμματος χωρίς ουσιαστική συναίνεση παραβιάζει το άρθρο 281 ΑΚ (κατάχρηση δικαιώματος).
✅️Πρόταση Αντικατάστασης:
Να προβλεφθεί ότι «η τροποποίηση του ωραρίου απαιτεί έγγραφη συναίνεση του εργαζομένου με προειδοποίηση τουλάχιστον 10 ημερών, άλλως θεωρείται άκυρη».
▪️Άρθρο 3 – Χρονικά Όρια Εργασίας (13ωρο)
Παρατήρηση: Η δυνατότητα εργασίας έως 13 ώρες ημερησίως θέτει ζήτημα υπέρβασης των ορίων υγείας και ασφάλειας.
➡️Νομολογία: Το ΔΕΕ (υπόθεση Jaeger, C-151/02) τόνισε ότι ο ελάχιστος χρόνος ανάπαυσης είναι υποχρεωτικός και δεν μπορεί να παρακάμπτεται. Ο Άρειος Πάγος (ΑΠ 931/2019) έκρινε ότι εργασία πέραν των 48 ωρών εβδομαδιαίως κατά μέσο όρο είναι παράνομη και άκυρη, εφόσον παραβιάζει την Οδηγία 2003/88/ΕΚ.
✅️Πρόταση Αντικατάστασης:
Αντί του 13ώρου, να καθιερωθεί ανώτατο ημερήσιο όριο 10 ωρών, με υποχρεωτικό διάλειμμα τουλάχιστον 45 λεπτών και ελάχιστη ημερήσια ανάπαυση 11 ωρών, σύμφωνα με την Οδηγία 2003/88/ΕΚ.
▪️Άρθρο 4 – Διευθέτηση Χρόνου Εργασίας
Παρατήρηση: Η «συναίνεση» του εργαζομένου είναι τυπική, αφού η εξάρτηση από τον εργοδότη αναιρεί την ελευθερία επιλογής.
➡️Νομολογία: Το ΕΔΔΑ (υπόθεση Kudeshkina κατά Ρωσίας, 2009) έχει κρίνει ότι η σχέση εξάρτησης περιορίζει την πραγματική ελευθερία συναίνεσης. Το ΔΕΕ (υπόθεση CCOO, C-55/18) τόνισε ότι κάθε σύστημα διευθέτησης πρέπει να περιλαμβάνει αντικειμενικό μηχανισμό ελέγχου των ωρών.
✅️Πρόταση Αντικατάστασης:
Να προβλεφθεί ότι «η διευθέτηση χρόνου εγκρίνεται αποκλειστικά μέσω συλλογικών συμβάσεων ή συμφωνιών με εκπροσώπους εργαζομένων. Ατομική συμφωνία δεν επιτρέπεται».
▪️Άρθρο 5 – Ψηφιακή Κάρτα Εργασίας
Παρατήρηση: Θεωρητικά εργαλείο διαφάνειας, αλλά με κενά: ο εργοδότης έχει τον έλεγχο των δεδομένων, οι έλεγχοι είναι περιορισμένοι.
➡️Νομολογία: Το ΔΕΕ (υπόθεση CCOO, C-55/18) έκρινε ότι οι εργοδότες οφείλουν να διαθέτουν αντικειμενικό, αξιόπιστο και προσβάσιμο σύστημα καταγραφής του χρόνου εργασίας. Ο Άρειος Πάγος (ΑΠ 123/2021) αναγνώρισε ότι η ακριβής καταγραφή ωραρίου αποτελεί ουσιώδες στοιχείο για την προστασία μισθών και υπερωριών.
✅️Πρόταση Αντικατάστασης:
Να οριστεί ότι «η πρόσβαση στα δεδομένα της ψηφιακής κάρτας είναι ταυτόχρονα στον εργαζόμενο, τον εργοδότη και το ΣΕΠΕ, με αυτόματη ηλεκτρονική διαβίβαση των στοιχείων σε πραγματικό χρόνο».
▪️Άρθρο 6 – Κυρώσεις και Έλεγχοι
Παρατήρηση: Οι προβλεπόμενες κυρώσεις χάνουν την αξία τους χωρίς ενισχυμένο ΣΕΠΕ και μηχανισμό πραγματικών επιτόπιων ελέγχων.
➡️Νομολογία: Το ΣτΕ (ΣτΕ 4442/2015) έχει δεχθεί ότι η ανεπάρκεια ελέγχων συνιστά παραβίαση της αρχής της αποτελεσματικότητας του δικαίου της ΕΕ.
✅️Πρόταση Αντικατάστασης:
Να θεσπιστεί «αυτόματη επιβολή προστίμου με βάση την καταγραφή της ψηφιακής κάρτας, χωρίς να απαιτείται αυτοπρόσωπη καταγγελία του εργαζομένου. Παράλληλα, να προβλεφθεί αύξηση του προσωπικού του ΣΕΠΕ κατά 30% εντός διετίας».
✔️Συνολική Εκτίμηση
Το νομοσχέδιο ενισχύει θεωρητικά τα δικαιώματα των εργαζομένων (ορισμοί, ψηφιακή κάρτα), αλλά αποδυναμώνει πρακτικά την προστασία τους με την καθιέρωση 13ωρης ημερήσιας απασχόλησης, την τυπική συναίνεση σε διευθέτηση χρόνου εργασίας και την απουσία ισχυρών ελέγχων.
Η νομολογία σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο καταδεικνύει ότι:
(α) ο χρόνος ανάπαυσης είναι αδιαπραγμάτευτος!
(β) η συναίνεση του εργαζομένου δεν είναι έγκυρη υπό καθεστώς εξάρτησης!
(γ) η καταγραφή ωραρίου πρέπει να είναι αντικειμενική και ανεξάρτητη!
‼️Απαιτούνται νομοθετικές βελτιώσεις ώστε να διασφαλιστεί η πραγματική προστασία της εργασίας.
