Αφότου παραδέχθηκε ότι τον εξέπληξε δυσάρεστα η κτιριακή κατάσταση του Δικαστικού Μεγάρου Ηρακλείου και δήλωσε ότι σε τρία χρόνια το Ηράκλειο μπορεί να έχει ένα σύγχρονο Δικαστικό Μέγαρο, ο Υπουργός Δικαιοσύνης, Γιώργος Φλωρίδης σε συνέντευξη που παραχώρησε στο Κεντρικό Δελτίο Ειδήσεων της Τηλεόρασης CRETA και την Μίρκα Οικονομοπούλου, αναφέρθηκε στα διαχρονικά προβλήματα στο χώρο της δικαιοσύνης κι ανέλυσε τις αλλαγές που προωθούνται, ώστε να μπει τέλος στο αίσθημα ατιμωρησίας, να επιταχυνθούν οι διαδικασίες απονομής της δικαιοσύνης και να περάσει η χώρα στη “δεύτερη εποχή” της ψηφιοποίησης.
Νέο σχέδιο ποινικού κώδικα και ποινικής δικονομίας
Αναγνωρίζοντας πως αρκετά χρόνια τώρα υπάρχει μια αίσθηση ατιμωρησίας στην ελληνική κοινωνία, που προκαλεί εκτεταμένη ανομία, ο κ. Φλωρίδης σημείωσε πως σχεδιάζεται παρέμβαση στην έκτιση των ποινών. “Πάρα πολύ εύκολα παραβιάζουμε τους νόμους σε όλα τα επίπεδα. Κι αυτό γίνεται κυρίως επειδή όλοι θεωρούν ότι ό,τι και να κάνουν δε θα έχουν αποτελέσματα δυσάρεστα. Αυτό που θέλουμε να κάνουμε δεν είναι να αυξήσουμε τις προβλεπόμενες ποινές, γιατί οι ποινές που προβλέπονται στον ποινικό κώδικα είναι πάρα πολύ μεγάλες και είναι και πολλές. Αυτό όμως που έχει ως χαρακτηριστικό ο ελληνικός ποινικός κώδικας είναι ότι ενώ έχει πρόβλεψη υπερπληθώρας ποινών, έχει και μια καταπληκτική ευρηματικότητα να μην εκτίονται οι ποινές. Κατά συνέπεια θα παρέμβουμε στο κεφάλαιο αυτό. Οι ποινές αναλογικά θα πρέπει να εκτίονται, έτσι ώστε να γίνει κατανοητό σε πολλούς που σκέφτονται να παρανομήσουν ότι ο κίνδυνος του να πάνε φυλακή θα είναι πια σημαντικός κι επομένως καλό θα είναι να μην παρανομούν.”
Παράλληλα, ο Υπουργός Δικαιοσύνης αναφέρθηκε και στις εναλλακτικές ποινές, πέραν της φυλάκισης. “Έχει νομοθετηθεί εδώ και αρκετά χρόνια αλλά δεν έχει εφαρμοστεί, ας πούμε η ποινή της κοινωφελούς εργασίας. Δηλαδή κάποιος θα μπορεί να εργάζεται σε έναν οργανισμό, σε ένα νοσοκομείο, σε ένα δήμο και να εκτίει την ποινή του εκεί. Αυτό τώρα το οργανώσαμε μέσα από μια πλατφόρμα. Υπήρξαν 500 φορείς στην Ελλάδα που δήλωσαν συμμετοχή κι ενδιαφέρον να αξιοποιήσουν αυτούς που θα καταδικάζονται σε αυτήν την ποινή, άρα λοιπόν κι ένας κόσμος θα μπορεί να εκτίει την ποινή του με αυτόν τον τρόπο. Κι επαναφέρουμε κι ένα παλιό μέτρο, τη μετατροπή της ποινής σε χρήματα, όπου αυτό μπορεί να γίνεται. Και το ανασταλτικό αποτέλεσμα θα δίνεται, αλλά σε ποινές χαμηλές κι όχι παντού, όπως τώρα. Άρα, αυτό οδηγεί σε μια κλιμάκωση. Δηλαδή μπορεί να έχεις μια ποινή μέχρι τρία χρόνια αλλά το δικαστήριο μπορεί να σου επιβάλει από αυτά τα τρία χρόνια, από έναν έως έξι μήνες φυλάκιση.”
Οι εκκρεμείς υποθέσεις κι οι αργοί ρυθμοί απονομής της δικαιοσύνης
Ενδιαφέροντα ήταν τα στοιχεία που παρέθεσε ο κ. Φλωρίδης αναφορικά με τους εξαιρετικά αργούς ρυθμούς με τους οποίους απονέμεται η δικαιοσύνη στην Ελλάδα, ένα πρόβλημα που δυστυχώς αποδεικνύεται και με ιστορικά στοιχεία, ότι είναι διαχρονικό. “Ο Διεθνής Οικονομικός Έλεγχος είχε έρθει στην Ελλάδα το 1892 μετά τη χρεωκοπία και είπε ότι πρέπει να κυνηγήσετε τους δικομανείς. Η Ελλάδα τότε εκτεινόταν μέχρι τη Λαμία περίπου και βρήκαν 130.000 εκκρεμείς ποινικές υποθέσεις. Συμπέραναν λοιπόν ότι ή δεν υπήρχε καθόλου δικαιοσύνη ή κάτι συνέβαινε με το λαό. Αυτό που είδαμε λοιπόν ήταν ότι οι μηνύσεις υποβάλλονταν για ψύλλου πήδημα. Αυτό οδηγούσε σε μια συσσώρευση υποθέσεων. Έτσι γίνεται και τώρα σε αρκετές περιπτώσεις. Αυτό το φαινόμενο λέμε να το αντιμετωπίσουμε.”
Σε συνέχεια των ιστορικών στοιχείων που παρέθεσε, ο κ. Φλωρίδης πρόσθεσε: “Από τη σύσταση του ελληνικού κράτους υπάρχει το πρόβλημα της καθυστέρησης της απονομής της δικαιοσύνης. Αν δει κανένας τα νομικά κείμενα, την αρθρογραφία του 19ου αιώνα από το 1870 και μετά, θα δει όλα τα κείμενα να ασχολούνται με θέματα που μας απασχολούν και σήμερα. Ενώ τα θέματα τα ξέρουμε, δεν παίρνουμε πολλές φορές τις αποφάσεις εκείνες για να τα λύσουμε και χρονίζουν.”
Ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι η Ελλάδα στην απονομή της δικαιοσύνης από άποψη ταχύτητας κατατάσσεται στην 147η θέση στον κόσμο. Ο μέσος ευρωπαϊκός όρος για να πάρεις μια αμετάκλητη απόφαση σε αστικές δίκες είναι περίπου 550 μέρες. Στην Ελλάδα υπάρχουν περιπτώσεις που πάμε στις 1.700. “Είναι πάρα πολύ κακή αφετηρία αυτή για μας, γιατί μεταξύ άλλων οι ξένοι επενδυτές αυτό που κοιτάνε σε μια χώρα προκειμένου να κάνουν μια επένδυση είναι δύο πράγματα. Το ένα είναι αν έχει πολιτική σταθερότητα και δόξα τω θεώ έχουμε. Και το δεύτερο είναι το επίπεδο κι η ταχύτητα απονομής της δικαιοσύνης. Αν δε βελτιώσουμε την ταχύτητα απονομής της δικαιοσύνης, είναι δύσκολο να προσελκύσουμε τις επενδύσεις που θέλουμε εδώ. Έρχονται βέβαια, γιατί το περιβάλλον είναι ευνοϊκό, αλλά παρ’όλα αυτά δεν έρχονται όσοι θα θέλαμε. Νομίζω μπορούμε να τα βελτιώσουμε τα πράγματα σύντομα κι όλας.”
Η πιο μεγάλη αλλαγή στη δικαιοσύνη
Την πιο μεγάλη αλλαγή που σχεδιάζει η κυβέρνηση για τη δικαιοσύνη, θα πρέπει όπως δήλωσε ο Υπουργός να την επεξεργαστεί πολύ συστηματικά μαζί με την Παγκόσμια Τράπεζα που είναι σύμβουλος της ελληνικής κυβέρνησης. “Η Παγκόσμια Τράπεζα διαθέτει την τεχνογνωσία σε παγκόσμιο επίπεδο για το πως γίνονται οι αλλαγές στη δικαιοσύνη. Τα πρώτα κείμενα που μας παρέδωσαν, μας δείχνουν αλλαγές που έγιναν σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, με ποιο τρόπο έγιναν, πόσο απέδωσαν, άρα κι εμείς μπορούμε από αυτά τα συστήματα να διαλέξουμε κάτι που μας ταιριάζει. Η Ελλάδα είναι ίσως η μόνη χώρα στην Ε.Ε. που έχει στον πρώτο βαθμό δύο επίπεδα. Έχει δηλαδή τα Ειρηνοδικεία και τα Πρωτοδικεία. Τα Ειρηνοδικεία δημιουργήθηκαν το 1822 εν μέσω της επανάστασης. Από το 1910 με τον Ελευθέριο Βενιζέλο, μέχρι και την κυβέρνηση Σημίτη έχουν γίνει προσπάθειες συνένωσής τους με τα Πρωτοδικεία, αλλά δεν προχώρησαν. Άρα θεωρώ ότι αυτό είναι το πρώτο που αν το πετυχαίναμε, θα ήταν πάρα πολύ μεγάλο βήμα. Υπάρχουν για παράδειγμα περιοχές όπου έχουμε περισσότερα από ένα Πρωτοδικεία στον ίδιο νομό. Εκεί πρέπει οι δικαστές να συγκεντρωθούν σε ένα δικαστήριο και στα υφιστάμενα αλλά περιφερειακά πρωτοδικεία να δικάζουν, όποτε υπάρχουν υποθέσεις. Άρα να μην κρατάμε οργανικές θέσεις σε δικαστήρια που δεν έχουν πολλές δουλειές.”
Ως προς το λόγο που αυτή η συνένωση εδώ και χρόνια δεν μπορεί να προχωρήσει, ο Υπουργός Δικαιοσύνης σημείωσε πως βασική τροχοπέδη αποτελούν οι αντιστάσεις από το δικαστικό σώμα. “Μέχρι το 1999 που έγινε η τελευταία προσπάθεια στην κυβέρνηση Σημίτη, υπήρχε ένα συνταγματικό κενό. Κι ο Άρειος Πάγος είχε πει ότι δεν είναι επιτρεπτή αυτή η συνένωση. Το 2001 όμως στην αναθεώρηση του συντάγματος μπήκε ρητή διάταξη η οποία την επιτρέπει, σχεδόν την επιβάλλει. Άρα λοιπόν πρέπει να συμμορφωθούμε με το σύνταγμα και να ξεπεράσουμε αυτές τις εσωτερικές αντιδράσεις, οι οποίες δεν είναι λειτουργικές πια. Τώρα οι Ειρηνοδίκες είναι το 1/3 του δικαστικού σώματος.”
Στις προωθούμενες παρεμβάσεις περιλαμβάνονται ακόμη η μεταφορά δικαστικής ύλης προς δικηγόρους, συμβολαιογράφους, δικαστικούς επιμελητές κτλπ κι η ενίσχυση και του ρόλου και του αριθμού των δικαστικών γραμματέων, δηλαδή των δικαστικών υπαλλήλων.
Η μετάβαση στη “δεύτερη εποχή” της ψηφιοποίησης
Μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης χρηματοδοτούνται ψηφιακά προγράμματα. “Η ολοκλήρωση των ψηφιακών μεταρρυθμίσεων μπορεί να οδηγήσει τη δικαιοσύνη σε άλλη εποχή. Είναι μια υπόθεση αυτής της τετραετίας, γι’αυτό κι η κυβέρνηση την έχει προτάξει ως βασικό στόχο. Περνάμε στη δεύτερη εποχή της ψηφιοποίησης, π.χ. δίκες ή εξέταση μαρτύρων/ κατηγορουμένων εξ αποστάσεως, ψηφιοποιούνται όλα τα αρχεία κι όλες οι διαδικασίες όπως η υποβολή δικογράφων κι η έκδοση αποφάσεων ηλεκτρονικά κι αυτά θα οδηγήσουν σε ταχύτερη έκδοση των αποφάσεων. Παράλληλα, με το καινούριο ΕΣΠΑ θα γίνει εκτεταμένο πρόγραμμα εκπαίδευσης δικαστών και δικηγόρων” δήλωσε ο κ. Φλωρίδης.
Την ίδια ώρα, στο υφιστάμενο Δικαστικό Μέγαρο Ηρακλείου, ο Υπουργός Δικαιοσύνης ανέφερε πως θα γίνει μια προσπάθεια να αναβαθμιστεί τεχνολογικά, καθώς οι υποδομές δεν είναι λειτουργικές.