Σκαρφαλωμένος σε μια βουνοπλαγιά της επαρχίας Γκουανγκντόνγκ στην Κίνα, ο κρατήρας Τζινλίν είχε μείνει απαρατήρητος επί χιλιετίες. Μόλις πρόσφατα οι επιστήμονες αναγνώρισαν ότι πρόκειται για κρατήρα πρόσκρουσης.
Υπάρχουν μόνο περίπου 200 επιβεβαιωμένοι κρατήρες πρόσκρουσης σε όλο τον κόσμο, γεγονός που καθιστά κάθε ανακάλυψη επιστημονικά πολύτιμη. Αλλά ο συγκεκριμένος ξεχωρίζει όχι μόνο για το μέγεθος, αλλά και τη «νεότητά» του, αναφέρει το Science Alert.
Ο κρατήρας Τζινλίν σχηματίστηκε στην ολόκαινο εποχή, την πλέον πρόσφατη γεωλογική περίοδο στην ιστορία της Γης, η οποία άρχισε πριν από περίπου 12.000 χρόνια και συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Με βάση μετρήσεις της διάβρωσης του εδάφους στην περιοχή, οι ερευνητές εκτιμούν ότι σχηματίστηκε κάποια στιγμή μεταξύ των αρχών και των μέσων της ολόκαινης εποχής.
Chen et al., Matter Radiat. Extremes, 2025
Με διάμετρο 820 έως 900 μέτρων και βάθος 90 μέτρων, ο Τζινλίν ξεπερνά κατά πολύ τον μέχρι τώρα μεγαλύτερο γνωστό κρατήρα της ολόκαινης εποχής, τον ρωσικό Μάτσα που έχει διάμετρο 300 μέτρα.
Πώς κατάφερε να διατηρηθεί
Η ανακάλυψη ενός τόσο τεράστιου και καλά διατηρημένου κρατήρα είναι εκπληκτική, δεδομένου του κλίματος της περιοχής. Η επαρχία Γκουανγκντόνγκ βιώνει τακτικά μουσώνες, έντονες βροχοπτώσεις και υψηλή υγρασία, ακριβώς τις συνθήκες που επιταχύνουν τη διάβρωση και θα έπρεπε να έχουν εξαλείψει εδώ και καιρό κάθε ορατό κρατήρα. Ωστόσο, ο Τζινλίν παραμένει άθικτος, προστατευμένος μέσα σε παχιές στρώσεις αποσαθρωμένου γρανίτη που λειτούργησαν σαν φυσικό περίβλημα.
Chen et al., Matter Radiat. Extremes, 2025
Η προέλευσή του από πρόσκρουση εξωγήινου σώματος επιβεβαιώνεται τα θραύσματα που κρύβει ο γρανίτης. Συγκεκριμένα, όπως αναφέρεται στη μελέτη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Matter and Radiation at Extremes, πρόκειται για θραύσματα χαλαζία που δημιουργούνται μόνο υπό ακραίες πιέσεις 10 έως 35 γιγαπασκάλ, υπερβαίνοντας κατά πολύ οτιδήποτε μπορούν να δημιουργήσουν οι γεωλογικές διεργασίες της Γης. Τέτοια επίπεδα πίεσης δεν μπορούν να παραχθούν από ηφαιστειακή δραστηριότητα, σεισμούς ή τεκτονικές κινήσεις· αποτελούν αποκλειστικό αποτέλεσμα της υπερταχείας πρόσκρουσης ενός ουράνιου σώματος.
Μετεωρίτης, όχι κομήτης
Το σώμα αυτό ήταν μετεωρίτης και όχι κομήτης, καθώς ένας κομήτης θα άφηνε πίσω του έναν κρατήρα τουλάχιστον δέκα χιλιομέτρων. Η ακριβής σύνθεσή του – αν ήταν από σίδηρο ή πέτρα – δεν έχει ακόμη καθοριστεί και υπάρχει ακόμη πολλή δουλειά που πρέπει να γίνει. Ωστόσο, η ανακάλυψη ήδη αμφισβητεί προηγούμενες υποθέσεις σχετικά με τη συχνότητα και την κλίμακα των πρόσφατων προσκρούσεων.
Θεωρητικά οι πιθανότητες πρόσκρουσης είναι οι ίδιες σε κάθε σημείο της Γης, αλλά γεωλογικές διαφορές επηρεάζουν το πόσο καλά διατηρούνται οι κρατήρες. Κάποιοι εξαφανίζονται πλήρως, ενώ άλλοι, όπως ο Τζινλίν, παραμένουν σχεδόν άθικτοι. Το αποτέλεσμα είναι μια στρεβλή εικόνα της ιστορίας προσκρούσεων του πλανήτη μας. Επιπλέον, οι επιβεβαιωμένοι κρατήρες συγκεντρώνονται δυσανάλογα σε περιοχές με επαρκή χρηματοδότηση και ενεργά προγράμματα γεωλογικής έρευνας, ενώ αυτή η ανακάλυψη σε μια απομακρυσμένη, δασώδη πλαγιά υποδηλώνει ότι πολλοί άλλοι κρατήρες ενδέχεται να περιμένουν να εντοπιστούν αλλού.
