Η νόσος Χασιμότο (γνωστή και ως θυρεοειδίτιδα Hashimoto ή χρόνια λεμφοκυτταρική θυρεοειδίτιδα) είναι μια αυτοάνοση κατάσταση, που σημαίνει ότι τα αντισώματα από το ανοσοποιητικό σύστημα επιτίθενται λανθασμένα σε ένα μέρος του σώματος. Στην περίπτωση της νόσου Χασιμότο, στόχος των αντισωμάτων είναι ο θυρεοειδής αδένας.
Ο θυρεοειδής είναι ένας αδένας σε σχήμα πεταλούδας στον λαιμό, που ελέγχει τον μεταβολισμό. Σε αντίθεση με τη νόσο Graves, στην οποία τα αντισώματα διεγείρουν τον θυρεοειδή να υπερπαράγει θυρεοειδικές ορμόνες (υπερθυρεοειδισμός), η νόσος του Hashimoto ξεκινά με μια σύντομη περίοδο υπερθυρεοειδισμού και τελειώνει με χαμηλή λειτουργία του θυρεοειδούς. Αυτό είναι γνωστό ως υποθυρεοειδισμός.
Νόσος Χασιμότο: Αίτια
Η φύση της ανοσοποιητικής επίθεσης στον θυρεοειδή εξηγεί γιατί η Hashimoto μπορεί να ξεκινήσει με υπερθυρεοειδισμό και να τελειώσει με υποθυρεοειδισμό. Τα κύτταρα του θυρεοειδούς περιέχουν τις ορμόνες τριιωδοθυρονίνη (Τ3) και θυροξίνη (Τ4), οι οποίες περιμένουν να απελευθερωθούν στο αίμα ανάλογα με τις ανάγκες. Ωστόσο, όταν τα αντισώματα Hashimoto -όπως η υπεροξειδάση του θυρεοειδούς (TPO), η θυρεοσφαιρίνη (TG) και η ανοσοσφαιρίνη (TSI)– χτυπούν τον θυρεοειδή, τότε συμβαίνουν μερικά πράγματα:
Εάν η TSI είναι μεταξύ των αντισωμάτων που χτυπούν τον θυρεοειδή, τα κύτταρα του θυρεοειδούς διεγείρονται για να απελευθερώσουν τις ορμόνες τους. Είτε η TSI είναι μεταξύ των αντισωμάτων που χτυπούν τον θυρεοειδή είτε όχι, άλλα αντισώματα, όπως η TPO βλάπτουν τον θυρεοειδή ιστό, προκαλώντας τη διαρροή των ορμονών (Τ3 και Τ4) στο αίμα αρκετά γρήγορα.
Η βλάβη είναι γενικά μόνιμη, επομένως, τελικά, τα κύτταρα του θυρεοειδούς δεν θα μπορούν να παράγουν περισσότερες ορμόνες.
Εν τω μεταξύ, έχουν απελευθερωθεί υψηλά επίπεδα θυρεοειδικών ορμονών. Έτσι, σε διάστημα αρκετών ημερών, τα επίπεδα Τ3 και Τ4 στο αίμα αυξάνονται. Αυτό προκαλεί υπερθυρεοειδισμό (υψηλές συγκεντρώσεις θυρεοειδικών ορμονών) που συνήθως διαρκεί έως και δύο εβδομάδες. Ωστόσο, επειδή ο αδένας είναι κατεστραμμένος, δεν μπορεί να παράγει περισσότερες ορμόνες. Μετά από αυτήν τη σύντομη αύξηση, οι ποσότητες Τ3 και Τ4 στο αίμα αρχίζουν να πέφτουν. Το άτομο περνά μια περίοδο που έχει φυσιολογικά επίπεδα θυρεοειδικών ορμονών στο αίμα.
Επειδή η περίοδος του υπερθυρεοειδισμού είναι τόσο σύντομη και επειδή το άτομο περνά μετά από μια νορμάλ κατάσταση προτού φτάσει στο στάδιο του υποθυρεοειδισμού, τα αρχικά προσωρινά συμπτώματα του υπερθυρεοειδισμού δεν παρατηρούνται πάντα. Τα επίπεδα της θυρεοειδικής ορμόνης συνεχίζουν να πέφτουν, έτσι στο άτομο αυξάνεται ολοένα και πιο πολύ ο υποθυρεοειδισμός και στο τέλος παραμένει έτσι για πάντα.
Δεν είναι σαφές τι προκαλεί το ανοσοποιητικό σύστημα να επιτίθεται στα κύτταρα του θυρεοειδούς. Γενετικοί και περιβαλλοντικοί παράγοντες (όπως μόλυνση ή στρες) ή συνδυασμός των δύο μπορεί να παίζουν ρόλο.
Νόσος Χασιμότο: Παράγοντες κινδύνου
Η νόσος του Χασιμότο είναι 4 έως 10 φορές πιο συχνή στις γυναίκες από ό,τι στους άνδρες, σύμφωνα με το αμερικανικό Εθνικό Ινστιτούτο Διαβήτη και Πεπτικών και Νεφρικών Νόσων (NIDDK). Συχνά αναπτύσσεται σε ηλικία μεταξύ 30 και 50 ετών.
Ο κίνδυνος αυξάνεται αν υπάρχει συγγενικό πρόσωπο πρώτου βαθμού με νόσο Hashimoto. Άλλοι παράγοντες κινδύνου περιλαμβάνουν την ύπαρξη άλλων αυτοάνοσων παθήσεων, όπως κοιλιοκάκη, ρευματοειδή αρθρίτιδα ή διαβήτη τύπου 1.
Νόσος Χασιμότο: Συμπτώματα
Τα σημάδια της νόσου του Hashimoto μπορεί να περιλαμβάνουν τα εξής:
- Ατονία και κούραση
- Αύξηση βάρους
- Δυσκοιλιότητα
- Μυϊκή αδυναμία
- Μυϊκοί πόνοι και δυσκαμψία
- Πόνος και δυσκαμψία στις αρθρώσεις
- Ξηρό, χλωμό δέρμα
- Πρόσωπο πρησμένο
- Απώλεια μαλλιών
- Εύθραυστα νύχια
Επιπλέον, οι ασθενείς μπορεί:
- να έχουν μια διευρυμένη γλώσσα
- να αισθάνονται κατάθλιψη
- να έχουν δυσκολία στην μνήμη και
- να αισθάνονται πολύ κρύο
- να έχουν παρατεταμένη ή υπερβολική έμμηνο ρύση (γυναίκες)
Ωστόσο, λίγες εβδομάδες πριν από τα συμπτώματα του υποθυρεοειδισμού, μπορεί να εμφανίσουν συμπτώματα υπερθυρεοειδισμού. Τέτοια μπορεί να είναι:
- αίσθημα παλμών της καρδιάς
- νευρικότητα
- αυξημένη όρεξη
- γαστρεντερικές διαταραχές
- αίσθημα υπερβολικής ζέστης
- κόπωση
- μυϊκή αδυναμία
- αϋπνία
Ο θυρεοειδής μπορεί επίσης να είναι διευρυμένος ή ευαίσθητος, αλλά μόνο για την αρχική φάση του υπερθυρεοειδισμού.
Νόσος Χασιμότο: Πώς γίνεται η διάγνωση
Η διάγνωση για το Hashimoto ξεκινά με μια εξέταση αίματος για την μέτρηση της ποσότητας μιας ορμόνης που ονομάζεται θυρεοειδοτρόπος ορμόνη (TSH) στο αίμα. Η TSH είναι μια ορμόνη που προέρχεται από την υπόφυση στη βάση του εγκεφάλου. Στη νόσο Χασιμότο, όταν ένα άτομο φτάσει στη φάση του υποθυρεοειδισμού, η TSH είναι αυξημένη στο αίμα ενώ η θυρεοειδική ορμόνη (συγκεκριμένα η Τ4) είναι πολύ χαμηλή.
Επιπλέον, οι γιατροί εξετάζουν το αίμα για αντισώματα έναντι ενός ενζύμου που ονομάζεται υπεροξειδάση του θυρεοειδούς. Η εξέταση γι’ αυτό το αντίσωμα δεν είναι ειδική για το Hashimoto, πράγμα που σημαίνει ότι πολλοί βγαίνουν θετικοί για τα αντισώματα χωρίς να εμφανίσουν συμπτώματα ή όταν έχουν άλλη πάθηση, όπως η νόσος Graves. Έτσι, οι γιατροί πρέπει να ερμηνεύουν τα αποτελέσματα των εξετάσεων στο πλαίσιο των γενικότερων συμπτωμάτων ενός ατόμου, που εμφανίζονται κατά τη φυσική εξέταση.
Νόσος Χασιμότο: Επιπλοκές
Εάν αφεθεί χωρίς θεραπεία, η νόσος Χασιμότο μπορεί να επιδεινωθεί σε μια ακραία μορφή υποθυρεοειδισμού που ονομάζεται μυξοίδημα (myxedema). Αυτή η κατάσταση χαρακτηρίζεται από ασυνήθιστα χαμηλή θερμοκρασία σώματος, μειωμένη λειτουργία πολλαπλών οργάνων και μειωμένη ψυχική κατάσταση, έως ότου το άτομο πέσει σε κώμα
Νόσος Χασιμότο: Θεραπεία
Η νόσος Χασιμότο συνήθως διαγιγνώσκεται μετά την αρχική, υπερθυρεοειδική φάση. Εάν κάποιος βιώσει ένα επεισόδιο υπερθυρεοειδισμού, ωστόσο, μπορεί να αντιμετωπιστεί με έναν τύπο φαρμάκου που ονομάζεται βήτα-αναστολείς, οι οποίοι επιβραδύνουν τον καρδιακό ρυθμό.
Μόλις κάποιος γίνει υποθυρεοειδικός, πρέπει να λαμβάνει μια συνθετική θυρεοειδική ορμόνη, την λεβοθυροξίνη (L-T4), κάθε μέρα. Είναι πιθανό αυτή η θεραπεία να είναι απαραίτητη δια βίου.