Από υπέρταση υπολογίζεται πως πάσχουν 2.500.000 πολίτες στην Ελλάδα, εκ των οποίων μόνο το 40%-50% έχει ρυθμισμένη την πίεσή του σε επίπεδα κάτω των 140/90 mmHg. Ομως, ακόμη και εκείνοι που ακολουθούν κατά γράμμα τις οδηγίες του γιατρού τους, λαμβάνοντας πλήρη αντιυπερτασική αγωγή με τουλάχιστον τρία φάρμακα, σε ένα ποσοστό τουλάχιστον 2%-3% έχουν μεγάλη δυσκολία ή δεν καταφέρνουν να ρυθμίσουν την πίεσή τους.
Το αποτέλεσμα εντούτοις είναι να επιβαρύνεται σημαντικά η υγεία τους. Και αυτό διότι έχει τεκμηριωθεί πως εάν η πίεσή τους παραμείνει αρρύθμιστη για μακρό χρονικό διάστημα έχουν τριπλάσιο κίνδυνο αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου και καρδιακής ανεπάρκειας.
Τα θετικά νέα είναι πως για αυτούς τους δύσκολους ασθενείς, υπάρχει πλέον σύμφωνα με τους ειδικούς βάσιμη ελπίδα ότι μπορούν να ρυθμίσουν την πίεσή τους μέσω μιας απλής σχετικά επέμβασης στα νεφρά με τη χρήση ειδικών καθετήρων. Η μέθοδος αυτή λέγεται συμπαθητική απονεύρωση νεφρικών αρτηριών (renal sympathetic denervation, RDN) και αφορά την ενδοαυλική μέσω καθετήρα κατάλυση των νεφρικών συμπαθητικών νευρικών ινών. Δηλαδή τροποποιείται ο τόνος της συμπαθητικής δραστηριότητας στο επίπεδο του νεφρού με αποτέλεσμα τη μείωση της πίεσης. Γίνεται με απλή τοπική αναισθησία και ολιγόωρη μέχρι 24ωρη παραμονή στο νοσοκομείο.
Το κρίσιμο αυτό θέμα απασχόλησε άλλωστε τους έλληνες και ευρωπαίους επιστήμονες που συμμετείχαν στο «9th Official pre-ESH International Congress Satellite Symposium: Update on difficult to Control Hypertension and Related Comorbidities», το οποίο πραγματοποιήθηκε στις αρχές του μήνα στην Αθήνα, από την Α’ Καρδιολογική Κλινική του ΕΚΠΑ και της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Υπέρτασης.
Θετικά αποτελέσματα
Όπως ανέφερε ο πρόεδρος του Συνεδρίου, καθηγητής Καρδιολογίας – διευθυντής της Α’ Καρδιολογικής Κλινικής του ΕΚΠΑ, και πρώην πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Υπέρτασης Κωνσταντίνος Τσιούφης, όλες οι «νέας γενιάς» τυχαιοποιημένες μελέτες απονεύρωσης έχουν δείξει εξαιρετικά θετικά αποτελέσματα ασφάλειας και αποτελεσματικότητας για τη μέθοδο. Συγκεκριμένα, οι διεθνείς μελέτες SPYRAL HTN-OFF MED και SPYRAL HTN-ON MED, στις οποίες το Ιπποκράτειο Νοσοκομείο Αθηνών συμμετείχε με μεγάλο αριθμό ασθενών, έδειξαν ότι η απονεύρωση με τη χρήση ραδιοκυμάτων συνοδεύεται από σημαντική μείωση της αρτηριακής πίεσης ιατρείου και της 24ωρης πίεσης κατά 8-10 mmHg της συστολικής και κατά 4-5 mmHg της διαστολικής ανεξάρτητα από τη λαμβανομένη αντιυπερτασική αγωγή.
Επιπρόσθετα, η μελέτη RADIANCE-ΗΤΝ TRIO, με χρήση υπερήχων ενδοαυλικά, σε ασθενείς με ανθεκτική υπέρταση επίσης έδειξε ανάλογη μείωση της συστολικής και διαστολικής αρτηριακής πίεσης.
Είναι αξιοσημείωτο, δε, πως αυτή η ελάττωση της πίεσης μεταφράζεται σε μείωση των καρδιαγγειακών επεισοδίων κατά 20% και ειδικά των αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων κατά 30%. Εν τω μεταξύ και όπως πρόσθεσε ο καθηγητής Παθολογίας στο ΑΠΘ και πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Υπέρτασης, Μιχάλης Δούμας, με βάση τα διαθέσιμα στοιχεία η μείωση της πίεσης με την απονεύρωση διατηρείται για τουλάχιστον 3 χρόνια και μάλιστα αφορά τόσο την ημερήσια όσο και τη νυκτερινή πίεση.
Ασφαλής επιλογή. Αυτές οι εξελίξεις οδήγησαν στην υιοθέτηση της απονεύρωσης σε πρόσφατη δήλωση (position statement) ειδικών της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Υπέρτασης, αλλά και στο κείμενο συμφωνίας ειδικών της Ευρωπαϊκής Καρδιολογικής Εταιρείας, ως μιας ασφαλούς και αποτελεσματικής, επικουρικής της φαρμακευτικής θεραπείας, επιλογής για τη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης. Ουσιαστικά σήμερα η απονεύρωση των νεφρικών αρτηριών, μέσα από μία διαδικασία διαμοιραζόμενης απόφασης με τον ασθενή, μπορεί να επιλεχθεί ως ένα επιπρόσθετο μέσο ελάττωσης της πίεσης σε επιλεγμένα περιστατικά αρρύθμιστης υπέρτασης.
Οπως χαρακτηριστικά συμπλήρωσε ο Κ. Τσιούφης: «Εν αναμονή των νέων κατευθυντήριων οδηγιών για την αντιμετώπιση της αρτηριακής υπέρτασης, φαίνεται ότι βρισκόμαστε στο χρονικό σημείο όπου η νεφρική απονεύρωση θα συμβάλει στην αλλαγή του “θεραπευτικού δόγματος” καθώς η ασφαλής αυτή μέθοδος μπορεί να αποτελεί τον τρίτο βασικό πυλώνα θεραπείας της υπέρτασης μαζί με την υγιεινοδιαιτητική και φαρμακευτική αγωγή».
Η σύσταση Εθνικής Επιτροπής, τα κριτήρια και οι κανόνες
Υπογραμμίζεται πως η Ελλάδα είναι από τις πρώτες στις οποίες ήδη έχει συσταθεί Εθνική Επιτροπή που θα προτείνει στην πολιτεία κριτήρια και κανόνες για την Κλινική Χρήση της Νεφρικής Απονεύρωσης, όπου συμμετέχουν εκπρόσωποι όλων των επιστημονικών εταιρειών που σχετίζονται με τη θεραπεία των υπερτασικών ασθενών (Ελληνική Εταιρεία Υπέρτασης, Ελληνική Καρδιολογική Εταιρεία, Ελληνική Νεφρολογική Εταιρεία). Στόχος είναι μεταξύ άλλων η θέσπιση σαφών κανόνων για τη διενέργεια της επέμβασης, ενώ προς αυτήν την κατεύθυνση απαιτείται λειτουργία κέντρων όπου ειδικοί στην υπέρταση και επεμβατικοί καρδιολόγοι θα εκτιμούν τους υπερτασικούς ασθενείς και θα αποφασίζουν εάν είναι κατάλληλοι για απονεύρωση. Εξίσου σημαντικό όμως είναι και η εκπαίδευση των επεμβατικών καρδιολόγων αλλά και του συνόλου των ιατρών οι οποίοι αντιμετωπίζουν τους ασθενείς προ και μετά την επέμβαση.