Μια νέα μελέτη παρέχει νέα στοιχεία για την εμφάνιση καρκίνου του πνεύμονα σε άτομα που δεν είναι καπνιστές, το ποσοστό των οποίων ανέρχεται στο 15%. Η απάντηση, σύμφωνα με τους ερευνητές, βρίσκεται στα μικροσκοπικά σωματίδια της ρύπανσης του αέρα.
Οι ερευνητές ανέλυσαν τα επίπεδα των αιωρούμενων σωματιδίων 2,5 μmra (PM 2,5) και τη συχνότητα εμφάνισης καρκίνου του πνεύμονα σε 33.000 μη καπνιστές στο Ηνωμένο Βασίλειο, τον Καναδά, τη Νότια Κορέα και την Ταϊβάν. Οι συγγραφείς επικεντρώθηκαν σε άτομα με μεταλλάξεις στο γονίδιο EGFR, βιοδείκτη καρκίνου του πνεύμονα σε άτομα που δεν έχουν καπνίσει ποτέ ή το έχουν κάνει πολύ σποραδικά. Τα αποτελέσματα δείχνουν σαφή συσχέτιση μεταξύ των επιπέδων ατμοσφαιρικής ρύπανσης και της εμφάνισης όγκων.
«Τα κύτταρα με μεταλλάξεις που προκαλούν καρκίνο συσσωρεύονται φυσιολογικά καθώς γερνάμε, αλλά υπό κανονικές συνθήκες είναι ανενεργά», δήλωσε ο Τσαρλς Σουάντον, ερευνητής στο Ινστιτούτο Francis Crick στο Ηνωμένο Βασίλειο.
«Αποδείξαμε ότι η ατμοσφαιρική ρύπανση ‘αφυπνίζει’ αυτά τα κύτταρα στους πνεύμονες, ενθαρρύνοντάς τα να αναπτυχθούν και ενδεχομένως να σχηματίσουν όγκους», πρόσθεσε.
Αυτά τα ευρήματα, λένε οι ερευνητές, επιβεβαιώνουν τη θεωρία ότι η ατμοσφαιρική ρύπανση αποτελεί σημαντική αιτία καρκίνου του πνεύμονα και υπογραμμίζουν την ανάγκη λήψης μέτρων για τη μείωση της ρύπανσης και την προστασία της δημόσιας υγείας.
Τα αιωρούμενα σωματίδια (PM) συμβάλλουν στην ατμοσφαιρική ρύπανση, επηρεάζοντας σχεδόν κάθε μέρος της Γης και προκαλώντας 8 εκατομμύρια θανάτους ετησίως. Τα λεπτά αιωρούμενα σωματίδια μικρότερα από 2,5 μικρόμετρα (PM2,5) μπορούν να εισχωρήσουν βαθιά στους πνεύμονες και έχουν συνδεθεί με πολλά προβλήματα υγείας, όπως καρδιακές παθήσεις και καρκίνο του πνεύμονα.
Τα νέα αυτά στοιχεία υποστηρίζουν μια θεωρία 76 ετών, υποστηρίζει ο Σουάντον, σύμφωνα με την οποία, ο καρκίνος ξεκινάει από ένα κύτταρο το οποίο υφίσταται μεταλλάξεις και αρχίζει να πολλαπλασιάζεται ανεξέλεγκτα.
Για να εμβαθύνει στον τρόπο με τον οποίο η ατμοσφαιρική ρύπανση προκαλεί καρκίνο, ο Σουάντον και μια διεθνής ομάδα ερευνητών διεξήγαγαν μια ανάλυση σε τρία μέρη. Χρησιμοποιώντας περιβαλλοντικά και επιδημιολογικά σύνολα δεδομένων 32.957 ατόμων από την Αγγλία, την Ταϊβάν και τη Νότια Κορέα, εξέτασαν τα επίπεδα PM2,5 που σχετίζονται με τον καρκίνο του πνεύμονα με μετάλλαξη EGFR, ο οποίος προκαλείται από μετάλλαξη στο γονίδιο EGFR.
Σύμφωνα με τα ευρήματα, η εκτιμώμενη επίπτωση του καρκίνου του πνεύμονα με μετάλλαξη EGFR αυξάνεται όσο αυξάνεται και η έκθεση σε PM2.5. Περαιτέρω δεδομένα από 407.509 συμμετέχοντες στην UK Biobank επιβεβαίωσαν αυτή τη συσχέτιση. Ένα μικρότερο σύνολο δεδομένων από 228 μη καπνιστές στον Καναδά έδειξε ότι μετά από τρία χρόνια έκθεσης σε υψηλά επίπεδα ατμοσφαιρικής ρύπανσης PM2.5, ο κίνδυνος εμφάνισης καρκίνου του πνεύμονα αυξήθηκε από 40% σε 73%.
«Συλλογικά, τα δεδομένα αυτά, σε συνδυασμό με τα δημοσιευμένα στοιχεία, δείχνουν ότι υπάρχει συσχέτιση μεταξύ της εκτιμώμενης επίπτωσης του καρκίνου του πνεύμονα που οφείλεται στη μετάλλαξη EGFR και των επιπέδων έκθεσης στα PM2.5 και ότι 3 χρόνια έκθεσης σε ατμοσφαιρική ρύπανση μπορεί να είναι αρκετά για να εκδηλωθεί αυτή η συσχέτιση», έγραψαν οι συγγραφείς στη μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό «Nature».
Η ομάδα χρησιμοποίησε επίσης μια επαγόμενη μετάλλαξη EGFR σε μοντέλα ποντικών για να εξετάσει τις κυτταρικές διεργασίες που μπορεί να βρίσκονται πίσω από την ανάπτυξη του καρκίνου σε σχέση με την ατμοσφαιρική ρύπανση. Διαπίστωσαν ότι τα PM2.5 φαίνεται να προκαλούν εισροή ανοσοποιητικών κυττάρων και απελευθέρωση ιντερλευκίνης-1 (ένα σηματοδοτικό μόριο που προκαλεί φλεγμονή) στα κύτταρα των πνευμόνων. Επιπλέον, η παρεμπόδιση της ιντερλευκίνης-1 κατά τη διάρκεια της έκθεσης σε PM2.5 φάνηκε ότι σταματά την ανάπτυξη καρκίνου που προκαλείται από την EGFR.
Τα στοιχεία αυτά υποστηρίζουν ότι τα PM2.5 μπορεί να προκαλέσουν την ανάπτυξη όγκων και να επιδεινώσουν τις καρκινικές μεταλλάξεις που προϋπήρχαν. Οι συγγραφείς διαπίστωσαν επίσης ότι τα κύτταρα του πνεύμονα που ονομάζονται κυψελιδικά κύτταρα τύπου ΙΙ (AT2) είναι πιο πιθανό να προκαλέσουν καρκίνο του πνεύμονα όταν υπάρχουν PM2.5.
Οι δοκιμές σε υγιή πνευμονικό ιστό από 295 άτομα αποκάλυψαν ότι ένα σημαντικό ποσοστό έφερε γενετικές μεταλλάξεις που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε εμφάνιση καρκίνου, πράγμα που σημαίνει ότι η έκθεση σε υψηλά επίπεδα PM2.5 θα μπορούσε να θέσει την υγεία τους σε σοβαρότερο κίνδυνο.
Οι ερευνητές σημείωσαν ότι η μελέτη τους έχει ορισμένους περιορισμούς. Για παράδειγμα, τα καρκινογόνα μοντέλα ποντικιών μπορεί να εμφανίσουν όγκους ακόμη και χωρίς PM2.5, και πιθανώς δεν παρουσιάζουν το πλήρες φάσμα των μεταλλάξεων που βρίσκονται σε υγιή ιστό ενηλίκων. Αλλά δίνουν στους επιστήμονες την ευκαιρία να μελετήσουν την πρώιμη ανάπτυξη όγκων σε ένα ελεγχόμενο περιβάλλον.
«Η εύρεση τρόπων για να μπλοκαριστεί ή να μειωθεί η φλεγμονή που προκαλείται από την ατμοσφαιρική ρύπανση θα μπορούσε να συμβάλει σημαντικά στη μείωση του κινδύνου εμφάνισης καρκίνου του πνεύμονα σε άτομα που δεν έχουν καπνίσει ποτέ, καθώς και στην επείγουσα μείωση της συνολικής έκθεσης των ανθρώπων στην ατμοσφαιρική ρύπανση», δήλωσε ο βιολόγος Γουίλιαμ Χιλλ από το Ινστιτούτο Francis Crick και συν-συγγραφέας της μελέτης.
