H πρόταση του Τομέα Υποδομών, Περιβάλλοντος και Ενέργειας της Ν.Ε. ΠΑΣΟΚ Ηρακλείου, για την ενεργειακή πολιτική σε επίπεδο επικράτειας αλλά και Περιφέρειας.
Αναλυτικά το κείμενο:
«Διεθνής συγκυρία
Η ενεργειακή πολιτική που ακολουθήθηκε τα τελευταία χρόνια από την Ευρωπαϊκή Ένωση αλλά και την χώρα μας, κατέρρευσε. Και αυτό δεν οφείλετε τόσο στο ότι έθεσε λάθος (ή ανεδαφικούς) στόχους, αλλά κυρίως στο απέτυχε να ‘προβλέψει’ το άμεσο πολιτικό μέλλον, τα διεθνή αλλά και τοπικά κερδοσκοπικά παιχνίδια και τις συνέπειες που θα είχε η `μη ικανότητά` των κρατών μελών της Ε.Ε. να αλλάξουν άμεσα το μοντέλο ενεργειακής κατανάλωσης της.
Οι συνθήκες που διαμορφώνονται, άλλες μάλλον μόνιμου χαρακτήρα, όπως η κλιματική κρίση (που αλλάζει δραματικά τις δυνατότητες παραγωγής ενέργειας από τα μεγάλα υδροηλεκτρικά έργα) και άλλες πιθανώς παροδικού χαρακτήρα, όπως η πρόσφατη κρίση με την Ρωσία ή ο τρόπος `διεθνούς τιμολόγησης` του ρεύματος, καθιστούν πιο επιτακτική την ανάγκη επιτάχυνσης των διαδικασιών που θα μας οδηγήσουν σε μια «πράσινη ενεργειακή μετάβαση».
Η χώρα μας και η Ευρώπη πρέπει να είναι όσο το δυνατόν προφυλαγμένες από `εξωτερικούς αστάθμητους παράγοντες`, που επηρεάζουν την ενεργειακή επάρκεια και ασφάλεια.
Στη Ευρώπη ήδη ξεκίνησαν συζητήσεις και δράσεις για την ανάγκη ύπαρξης ευρωπαϊκής βιομηχανίας και παραγωγής για «πράσινα» υλικά και τεχνολογίες.
Η Κυβερνητική Πολιτική
Στην πατρίδα μας, όμως η Κυβέρνηση προχωρούσε από το ένα λάθος στο επόμενο και σε διαδοχικές ακυρώσεις της προγενέστερης πολιτικής της :
Η αρχική πλήρης αποτυχία της (ταχεία κατάργηση των λιγνιτικών μονάδων και πλήρη εξάρτηση της `κανονικότητας λειτουργείας του ενεργειακού δικτύου παραγωγής` από το εισαγόμενο – όμως – φυσικό αέριο), ακολουθήθηκε
❖ από την μεταγενέστερη `ολιγοπωλιακή` πολιτική της ως προς την ανάπτυξη των ΑΠΕ (με τον πρακτικό αποκλεισμό των μικρών επενδύσεων),
❖ την αδυναμία ανάπτυξης του δικτύου διανομής (όπως παραδέχτηκε ο Υπουργός στο συνέδριο «Green Deal Greece 2022» του ΤΕΕ) και
❖ την άρνηση ελέγχου των τιμών λιανικής διάθεσης του ρεύματος, που επανειλημμένως πρότεινε το ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ και
Η διαδοχική σειρά λαθών αποσιωπήθηκε πλήρως από τα ελεγχόμενα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης και οι όποιες αστοχίες αποδόθηκαν σε εξωτερικούς παράγοντες ή ολιγωρίες από πλευράς ΑΔΜΗΕ και ΔΕΔΔΗΕ. Γιατί η προπαγάνδα είναι σαφής…. ποτέ δεν ευθύνεται η κυβέρνηση, ακόμη και για τα λάθη που κάνει και εμμέσως παραδέχεται. Πάντα φταίνε άλλοι… είτε οι δυσμενείς συνθήκες είτε η κακή αντιπολίτευση.
Και φτάσαμε στις εξαγγελίες του Πρωθυπουργού στην ΔΕΘ, που είχαμε άλλη μια οβιδιακή μεταμόρφωση της ενεργειακής πολιτικής, όταν βρίσκοντας άλλον έναν τοίχο μπροστά της, αποφάσισε να μοιράσει προεκλογικές υποσχετικές πριμοδοτήσεων και επιδοτήσεων, αλλά… τιμολογημένα και με υπευθυνότητα (sic!!!!), όχι σαν τους άλλους τους κακούς που μόνο τάζουν (όπως μας πληροφορούν τα ΜΜΕ), χωρίς όμως να αγγίζει ούτε τα κέρδη των εταιρειών, ούτε τα δικά της έσοδα (μη μείωση ΦΠΑ και φόρων επί του προϊόντος). Στην πραγματικότητα βέβαια είναι κοινό μυστικό ότι στην προσπάθεια της κυβέρνησης να μην υπάρξει λαϊκή αγανάκτηση από την `ενεργειακή ακρίβεια`, εξαντλούνται όλα τα περιθώρια ρευστότητας της οικονομίας.
Όμως αρκετά με τα κυβερνητικά πεπραγμένα.Τους γνωρίζουμε και ξέρουμε και τις ικανότητές τους και τα συμφέροντα που εξυπηρετούν.
Το ΠΑΣΟΚ – ΚΙΝΑΛ πιστεύει ότι:
οι προτεραιότητες μας για την ανάπτυξη είναι συμβατές με τις δράσεις για την αντιμετώπιση της Κλιματικής Κρίσης:
– φθηνή και καθαρή ενέργεια,
– εξοικονόμηση ενέργειας
– ενεργειακή ασφάλεια
Οι βασικοί πυλώνες της Εθνικής Ενεργειακής Πολιτικής πρέπει να είναι :
Α) η επίτευξη Μηδενικού Ισοζυγίου Άνθρακα ως το έτος 2050, με ταυτόχρονα μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου,
Β) η πατρίδα μας να καταστεί `παραγωγός` καθαρής ενέργειας, που να καλύπτει όχι μόνο τις εθνικές ανάγκες, αλλά να μπορεί να αποτελεί εξαγώγιμο προϊόν προς διεθνή διάθεση. Τα συγκριτικά πλεονεκτήματά μας (γεωγραφική θέση, αέρας, ήλιος και δυνατότητες παραγωγής καθαρής ενέργειας) μπορούν να καταστήσουν την Ελλάδα κάτι περισσότερο από έναν απλό κόμβο συμβολής ενεργειακών διαδρομών.
Γ) η εφαρμογή κανόνων `επιχειρηματικής ενεργειακής δημοκρατίας` στη δυνατότητα παραγωγής καθαρής ενέργειας.
Δ) η προώθηση από την κυβέρνηση μιας νέας `ενεργειακής συμφωνίας` στην Ε.Ε., που να βασίζεται τόσο στην δημιουργία ενός Χρηματοδοτικού Ταμείου που να βοηθά στην αξιοποίηση των διαφορετικών πηγών παραγωγής και πρόσβασης αγοράς κάθε κράτους μέλους, όσο και της δυνατότητας κοινής διαχείρισης της προμήθειας φυσικού αερίου (όπως έγινε με τη συνολική παραγγελία και διαπραγμάτευση για τα εμβόλια κορωνοϊού).
Ε) η προστασία όλων των χρηστών (κυρίως των ευάλωτων νοικοκυριών και επιχειρήσεων) από κερδοσκοπικές πρακτικές των μεγάλων παραγωγών.
Το ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ πρέπει να παρουσιάσει τη δομημένη πρόταση του για την ενεργειακή πολιτική και να την καταστήσει κυρίαρχη στην κοινωνία.
Σημαντικός κλάδος της πολιτικής οφείλει να είναι και η αντιμετώπιση των σημερινών διαμορφωμένων δυσμενών συνθηκών στην αγορά ρεύματος.
➢ Ήδη μια σειρά τοποθετήσεων και δηλώσεων του Προέδρου και των στελεχών μας, έχει καταστήσει σαφέστατη την εντελώς διαφορετική προσέγγιση που έχουμε για το `πρακτικά` πιο φλέγον θέμα, την λιανική τιμή διάθεσης του ρεύματος, που επηρεάζει όλους του χρήστες και διαμορφώνει οικογενειακούς και επιχειρηματικούς προϋπολογισμούς. Προτείνουμε ξεκάθαρο, διαφανές και κλιμακωτό πλαφόν στη λιανική. Με αυτό τον τρόπο, οι επιδοτήσεις θα είναι στοχευμένες σε αυτούς που το έχουν περισσότερο ανάγκη και όχι οριζόντια σε όλους, ενώ θα υπάρχουν χρήματα για οικονομικά κίνητρα που θα ενθαρρύνουν τη μείωση της ενέργειας.
➢ Υπάρχουν ήδη διατυπωμένες οι προτάσεις μας :
✓ όπως η «οικονομική κινητροδότηση της εξοικονόμησης ενέργειας»,
✓ τα «φορολογικά κίνητρα (όπως έκπτωση φόρου) για δράσεις ενεργειακής αναβάθμισης και εγκατάστασης συστημάτων ανανεώσιμων πηγών (όπως οικιακά Φωτοβολταϊκά)»,
✓ η «μείωση ΦΠΑ για τα οικιακά συστήματα εξοικονόμησης ενέργειας, όπως αντλίες θερμότητας και ηλιακοί συλλέκτες» και
✓ η «μείωση του ΕΦΚ (που έχει ήδη εφαρμοστεί σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες)», που όλες στόχο είχαν την προστασία των περισσότερο ευάλωτων συμπολιτών μας.
Όμως θεωρούμε ότι σημαντικότερος στόχος πρέπει να είναι η διαμόρφωση μιας μεσοπρόθεσμης εθνικής στρατηγικής, η οποία θα δώσει την δυνατότητα απεξάρτησης σε σημαντικό βαθμό από εισαγόμενες (πραγματικές ή τεχνητές) κρίσεις και θα διαμορφώσει ένα υγιές πεδίο δράσης για κάθε κλάδο της οικονομίας μας. Η φθηνή και καθαρή ενέργεια, η εξοικονόμηση ενέργειας και η ενεργειακή ασφάλεια αποτελούν προτεραιότητες για την ανάπτυξη και πρέπει να είναι συμβατές με τις δράσεις για την αντιμετώπιση της Κλιματικής Κρίσης.
Η Πολιτική Δράση μας πρέπει πλέον να συνδυάζεται με την Επιστημονική Γνώση, και να είναι δεκτική διαρκούς ανανέωσης και αναπροσαρμογής, καθώς η επίτευξη των στρατηγικών στόχων απαιτεί γνώση, ενημέρωση, αξιολόγηση, δράση, αποτελέσματα, επαναξιολόγηση και διορθωτικά μέτρα, μέσα στο διεθνές ρευστό περιβάλλον.
Η απεξάρτηση από τα Ορυκτά Καύσιμα (στα οποία συμπεριλαμβάνεται και το φυσικό αέριο), σημαίνει αυτομάτως και επιτάχυνση της ανάπτυξης των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας και ταυτόχρονα ορθολογική χρήση και εξοικονόμηση ενέργειας αλλά και εξασφάλιση των απαραίτητων υποδομών σε Δίκτυα, Συστήματα Διαχείρισης Ζήτησης και Αποθήκευσης Ενέργειας.
Για να εξασφαλίσουμε τους στόχους μας πρέπει :
➢ Να δοθεί άμεση προτεραιότητα στην επέκταση και τον εκσυγχρονισμό του δικτύου Ηλεκτρισμού, έτσι ώστε αυτό να μπορεί να απορροφήσει μεγαλύτερες ποσότητες ενέργειας από ΑΠΕ και να μειωθεί η εξάρτηση της καλής λειτουργίας του από εξωγενείς παράγοντες. Για να επιτευχθεί αυτό απαιτείται η ένταξη του έργου στο πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων και στο Ταμείο Ανάκαμψης, έτσι ώστε να επιτευχθεί άμεση χρηματοδότηση.
➢ Να δοθεί πραγματική στήριξη, με διάχυση πόρων σε μικρά και μεσαία έργα παραγωγής και αποθήκευσης ενέργειας, μέσω του επανασχεδιασμού της κυβερνητικής πολιτικής για το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Αρκετά επωφελήθηκαν από την πολιτική της τελευταίας 5ετίας οι μεγάλοι παίκτες της αγοράς. Η Ενεργειακή Δημοκρατία είναι πολιτική άποψή μας, και μπορεί να επιτευχθεί με ταυτόχρονη αλλαγή τόσο των όρων πρόσβασης στα χρηματοδοτικά εργαλεία όσο και με άρση των τεχνητών εμποδίων-δυσκολιών Αδειοδότησης, που επέβαλαν οι τελευταίες δύο κυβερνήσεις.
➢ Να γίνει επανεκκίνηση των διαδικασιών αξιοποίησης των κοιτασμάτων αερίου που βρίσκονται στο Ιόνιο και νότια της Κρήτης. Άποψή μας είναι ότι σε συνδυασμό με την υλοποίηση του Eastmed (που πλέον μπορεί να αποτελέσει και βασική ευρωπαϊκή πολιτική, μετά την εισβολή στην Ουκρανία και το ναυάγιο του NordStream2) μπορεί να αποτελέσουν εργαλεία για την αναβάθμιση του `ενεργειακού` ρόλου της πατρίδας μας στην Ε.Ε. αλλά και άσκησης εξωτερικής πολιτικής με την γείτονα.
➢ Να επανακαθοριστεί ο πραγματικός ρόλος κάθε μιας από τις Αρχές που θεωρητικά σήμερα οργανώνουν και λειτουργούν το σύστημα και να προστατευθεί το κύρος και η ισχύς τους. Δεν είναι δυνατόν η κυβέρνηση να παρακολουθεί αμέτοχη (και πιθανώς αμήχανη) συγκρούσεις όπως η πρόσφατη μεταξύ της ΡΑΕ και του ΑΔΜΗΕ για τις επενδύσεις στην ανάπτυξη δικτύων. Γεγονότα σαν αυτό αποδεικνύουν την κυβερνητική προσπάθεια παράκαμψης των κανόνων που θέτουν οι Ανεξάρτητες Αρχές.
➢ Να καθοριστούν πολιτικές που θα επιβραβεύουν την πραγματική εξοικονόμηση ενέργειας, οι οποίες μάλιστα όπου είναι εφικτό, θα πρέπει να βασίζονται σε ενίσχυση της παραγωγής ελληνικών προϊόντων. Η προσωρινότητα εφαρμογής και η σκόπιμη ασάφεια των εξαγγελθέντων στην Δ.Ε.Θ. μέτρων από τον Πρωθυπουργό, δεν είναι βιώσιμη λύση για τον καταναλωτή, και σαφώς δεν βοηθά στον μεσοπρόθεσμο προγραμματισμό ενεργειών και επενδύσεων μικρών και μεσαίων καταναλωτών.
➢ Να γίνει εξειδίκευση αυτών των πολιτικών, όχι μόνο ανά κλαδικό τομέα χρηστών (βιομηχανία, γεωργία, τουρισμό, κατοικία), αλλά και ανά γεωγραφική Περιφέρεια, έτσι ώστε να προσαρμοστούν άμεσα τα Περιφερειακά Χωροταξικά Σχέδια, για να εξαλειφθούν εμπόδια στις αδειοδοτήσεις μικρών και μεσαίων επενδύσεων (για τις μεγάλες έτσι και αλλιώς λύση πάντα βρίσκεται από την κεντρική διοίκηση).
Εξειδικεύοντας την πρότασή μας για την Π.Ε. Ηρακλείου, και κατ επέκταση για το σύνολο του νησιού μας, που αποτελεί ειδική `ξεχωριστή` γεωγραφική ενεργειακή ενότητα, προτείνουμε :
• Επανεκκίνηση της προσπάθειας εκμετάλλευσης των κοιτασμάτων φυσικού αερίου της περιοχής. Είναι όμως σαφές ότι αυτό δεν μπορεί να γίνει χωρίς την μελέτη άρσης των όποιων πραγματικών περιβαλλοντικών επιπτώσεων, οι οποίοι θα προσδιοριστούν από τους επίσημους φορείς της πολιτείας και της Περιφέρειας Κρήτης.
• Ουσιαστική και πραγματική συμμετοχή των ΟΤΑ και της Περιφέρειας Κρήτης στις αποφάσεις χωροθέτησης έργων. Δεν μπορεί πλέον να είναι αποδεκτό, σε ζωτικής σημασίας αποφάσεις, οι οποίες τροποποιούν ή αγνοούν το τοπικό σχεδιασμό, ο ρόλος της Τοπικής Αυτοδιοίκησης να περιορίζεται σε μια γνωμοδότηση.
• Εντονότερη ανάπτυξη επενδύσεων σε ΑΠΕ από οικονομικούς φορείς κάθε μορφής (μικρούς, μεσαίους, μεγάλους), με άρση όλων των εμποδίων αδειοδότησης. Η ανάπτυξη αυτή οφείλει να λάβει υπόψη της, τους ακόλουθους παράγοντες :
α) τον αποκλεισμό της δυνατότητας ολιγοπωλειακού ελέγχου της παραγωγής και διάθεσης της ενέργειας.
β) την προστασία των περιοχών NATURA. Δεν είναι επιτρεπτό σε περιοχές που το ίδιο το κράτος όρισε ως «προστατευόμενες λόγω του αξιόλογου περιβάλλοντος τους», να επιτρέπεται εκτεταμένη αλλοίωση της μορφολογίας και του τοπίου με κατάληψη μεγάλων ελεύθερων επιφανειών από ηλιακά πάρκα ή διάνοιξη νέων δρόμων πρόσβασης μεγάλης διατομής.
γ) την προστασία της γεωργικής γης. Δεν μπορεί η θεωρητικά `εύκολη λύση` της ανάπτυξης πάρα πολλών μικρών ηλιακών πάρκων, να στερήσει γόνιμη γεωργική γη. Ήδη στην Κρήτη παρατηρείται τα τελευταία χρόνια σοβαρή μείωση των εκτάσεων παραδοσιακών καλλιεργειών, δεν μπορούμε λοιπόν να πριμοδοτήσουμε την πρόσθετη `από-γεωργοποίησή` της. Και επειδή στο ορατό μέλλον δεν προβλέπεται να γίνει σαφής ορισμός της `γεωργικής γης υψηλής παραγωγικότητας`, ως κατάλληλες περιοχές για χωροθέτηση ΑΠΕ θα μπορούσαν να είναι οι χορτολιβαδικές εκτάσεις και οι μη δασικές εκτάσεις με σχετικά μεγάλη κλίση. Σε κάθε περίπτωση πάντως, κρίνετε απαραίτητη η συμμόρφωση με τον Περιφερειακό Σχεδιασμό.
δ) την ανάγκη δημιουργίας εγκαταστάσεων ‘αποθήκευσης’ που να διασφαλίζουν την επάρκεια και ποιότητα της παρεχόμενης ενέργειας. Μέχρι να γίνουν οικονομικά προσιτές και περιβαλλοντικά φιλικές οι λύσεις αποθήκευσης με μπαταρίες μεγάλου μεγέθους, προκρίνονται ως απαραίτητες επενδύσεις δημόσιας ωφέλειας, σε περιφερειακό επίπεδο, τα νέα αντλησιοταμιευτικά έργα όσο και τα υφιστάμενα φράγματα (με την δημιουργία προφραγμάτων και εγκατάσταση συστημάτων ηλεκτροπαραγωγής).
ε) την αξιοποίηση της παραγόμενης Βιομάζας (από ζωικά και φυτικά κατάλοιπα) στην Κρήτη.
• Πρέπει να γίνει άμεση προσπάθεια προσδιορισμού (με βάση τον σχεδιασμό χωροθέτησης επενδύσεων) των περιοχών όπου θα απαιτηθούν αλλαγές ή επεκτάσεις των δικτύων μεταφοράς (γραμμές μεταφοράς μέσης τάσης και υποσταθμοί), έτσι ώστε να περιοριστούν σημαντικά οι χρόνοι αλλά και το κόστος υλοποίησης των νέων έργων. Επίσης πρέπει να ξεκινήσει συζήτηση για τμηματική υπογειοποίηση αυτού του τμήματος του δικτύου, που είναι μεν έργο ακριβό, αλλά θα μειώσει κινδύνους από εξωγενείς παράγοντες (αστάθειες λόγω πυρκαγιών, πλημμύρων και ρευαμτοκλοπών).