Μετά από αναμονή τριάντα χρόνων προχωρεί η αποκατάσταση και αναβάθμιση του βενετσιάνικου κτιριακού συγκροτήματος των επτά σωζόμενων Νεωρίων στα Χανιά όσο και της συνολικής εικόνας του ενετικού λιμανιού στο πλαίσιο της Προγραμματικής Σύμβασης μεταξύ Υπουργείου Πολιτισμού, Περιφέρειας Κρήτης, Δήμου Χανίων και Πολυτεχνείου Κρήτης που δημιουργεί νέες πολιτιστικές, τουριστικές αλλά και οικονομικές προοπτικές στην περιοχή.
Η μελέτη περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, την ανάλυση δυνατοτήτων επανάχρησης του μνημείου, ανάδειξης της σύγχρονης δυναμικής της Παλιάς Πόλης των Χανίων και της προοπτικής για οικονομικά και κοινωνικά οφέλη που θα προκύψουν από την επανένταξη των Νεωρίων στη σύγχρονη δραστηριότητα.
«Το εγχείρημα στο πλαίσιο της προγραμματικής σύμβασης βρίσκεται στην πρώτη φάση του, της απόδοσης χρήσεων και των φθορών, ελπίζοντας ότι έως τα Χριστούγεννα θα έχει εγκριθεί από το ΚΑΣ ώστε το 2022 να προχωρήσουμε στην τελική μορφή που θα πάρει το έργο» ανέφερε στον ΣKAΪ Κρήτης 92,1 και την Ελένη Βακεθιανάκη ο καθηγητής της Σχολής Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Πολυτεχνείου Κρήτης και ερευνητικά υπεύθυνος του έργου Νίκος Σκουτέλης. «Έχουμε εντοπίσει τους λόγους και το μέγεθος των φθορών, έχουμε υποδείξει τους τρόπους επέμβασης ενώ διαμορφώσαμε προτάσεις για τη στερέωση του μνημείου. Σχετικά με τη διαχείριση των θόλων, έχουμε αφουγκραστεί τις ανησυχίες και τις σκέψεις των πολιτών τα τελευταία τριάντα χρόνια αλλά και τις προτάσεις που προέκυψαν μέσω μιας παράλληλης διαβούλευσης του Δήμου Χανίων πέρυσι. Έπρεπε να συγχρονιστούμε με αυτές τις προτάσεις σε συνδυασμό με καλές πρακτικές σε παρόμοιους χώρους στο εξωτερικό» τόνισε ο κ. Σκουτέλης προσθέτοντας ότι Ιστορικοί από τη Βενετία έχουν προσκομίσει νέο αρχειακό υλικό για τη γνώση αυτών των δομών και τον τρόπο κατασκευής τους.
Η διατήρηση του ενιαίου χαρακτήρα του συγκροτήματος αποτελεί δέσμευση προς το υπουργείο Πολιτισμού ενώ στη σύμβαση επισημαίνεται η αναγκαιότητα ανάδειξης, μέσω των νέων χρήσεων, του σκοπού για τον οποίο αρχικά κατασκευάστηκαν τα Νεώρια. «Πολλές φορές και στα Χανιά και στο Ηράκλειο έχει ακουστεί αυτοί οι χώροι να γίνουν μουσεία. Εμείς θέλαμε να διαμορφώσουμε ένα σχήμα που να φέρει πολιτιστική αλλά και οικονομική ανάπτυξη», επισήμανε ο κ. Σκουτέλης. Ο ίδιος εξήγησε ότι από την προμελέτη προτείνεται ένας από τους επτά θόλους να έχει ρόλο δημόσιου περάσματος, δίνοντας είσοδο στα υπόλοιπα Νεώρια ενώ μεγάλο μέρος τους θα αποδοθεί για εκθέσεις εικαστικών, τοπικών προϊόντων και τεχνολογικών επιτευγμάτων. Η αρχική χρήση των χώρων θα μπορούσε να αποδοθεί μέσω μικρής έκθεσης αναπαραστάσεων του χώρου ή μέσω άυλων προβολών σε κυρτές οθόνες και ολογράμματα ώστε ο πολίτης να έχει εικόνα του τι συνέβαινε στο κτιριακό συγκρότημα επί Ενετοκρατίας χωρίς να δεσμεύεται ο χώρος για άλλες λειτουργίες πιο ζωτικές για τη σημερινή πόλη.
Τα Νεώρια, από τα εντυπωσιακότερα μνημεία στο παλιό λιμάνι των Χανίων, χρονολογούνται από τον 16ο αι. και σήμερα σώζονται τα επτά από τα συνολικά είκοσι δύο. Στον μεγάλο σεισμό του 1856 ολοκληρώθηκε η καταστροφή εννέα Νεωρίων οπότε ο αιγυπτιακός στρατός μάζεψε τα ερείπια και αποκατέστησε τα επτά καθώς και το Μεγάλο Αρσενάλι. Στον ενδιάμεσο χώρο με το πρώην Τελωνείο (σημερινό Θεάτρο «Μίκης Θεοδωράκης») υπήρχαν άλλα εννέα Νεώρια που βάση των ενετικών αρχείων ήταν υποδεέστερης τεχνικά κατασκευής.
