Σχέδιο ψηφίσματος για απόφαση στην προγραμματισμένη τακτική συνεδρίαση του Περιφερειακού συμβουλίου Κρήτης την 15η Μαΐου 2025, κατέθεσε η Παράταξη της μείζονος αντιπολίτευσης του Περιφερειακού συμβουλίου Κρήτης “Η ΚΡΗΤΗ ΜΑΣ ΑΛΛΙΏΣ” με επικεφαλής τον Σπύρο Δανέλλη.
Στο σχέδιο ψηφίσματος η μείζονα αντιπολίτευση του Περιφερειακού συμβουλίου Κρήτης, ζητά την κατάργηση του Π.Δ 129/2025 για την οριοθέτηση των οικισμών κάτω των 2.000 κατοίκων και να ξεκινήσει η συζήτηση από μηδενική βάση με τους εκπροσώπους των φορέων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης Α’ και Β’ βαθμού καθώς και με τη διοίκηση του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας,για ένα επιστημονικά τεκμηριωμένο και αυτοδιοικητικά συμμετοχικό πλαίσιο οριοθέτησης των οικισμών και την εξεύρεση μιας ρεαλιστικής και εφαρμόσιμης λύσης που δεν θα υποβαθμίζει την αναπτυξιακή προοπτική της Ελληνικής υπαίθρου, χωρίς να μειοδοτεί και να υποβαθμίζει την αξία των περιουσιών των πολιτών.
Ολόκληρο το κείμενο της εισηγητικής έκθεσης και του κατατεθέντος ψηφίσματος:
Προς τον Πρόεδρο του Περιφερειακού Συμβουλίου Κρήτης κ. Ευάγγελο Ζάχαρη
Εισηγητική έκθεση για έκδοση ψηφίσματος του Περιφερειακού Συμβουλίου Κρήτης στην τακτική συνεδρίαση της 15ης Μαΐου 2025
Κύριε πρόεδρε
Το Προεδρικό Διάταγμα 129/2025(ΦΕΚ Δ’
194/15.05.2025) με τίτλο “Καθορισμός κριτηρίων, τρόπου και διαδικασιών οριοθέτησης των οικισμών της Χώρας με πληθυσμό κάτω των δύο χιλιάδων(2000) κατοίκων, περιλαμβανομένων και των προϋφιστάμενων του 1923 καθώς και καθορισμός χρήσεων γης και γενικών όρων και περιορισμών δόμησης”, αλλάζει τα δεδομένα για χιλιάδες ιδιοκτήτες σε οικισμούς κάτω των 2.000 κατοίκων και επιφέρει σημαντικές ανατροπές στον πολεοδομικό χάρτη της υπαίθρου της Πατρίδας μας.
Το Προεδρικό Διάταγμα 129/2025 δημοσιεύθηκε στις 15/04/2025 σε συνέχεια της έκδοσης του Πρακτικού Επεξεργασίας 17/2025 από το Ε’ Τμήμα του Συμβουλίου της Επικρατείας,.
Το νέο πλαίσιο επιφέρει μεγάλες αλλαγές στον πολεοδομικό χάρτη της υπαίθρου,επηρεάζοντας χιλιάδες ιδιοκτήτες μικρών οικοπέδων σε οικισμούς κάτω των 2.000 κατοίκων.
Ως όρια οικισμών αναγνωρίζονται πλέον μόνο εκείνα που τεκμηριώνονται με δόμηση έως το 1983, αποκλείοντας κάθε μεταγενέστερη ανάπτυξη.
Ειδικότερα, χιλιάδες οικόπεδα μικρότερης επιφάνειας (κάτω των 2 στρεμμάτων) παύουν να θεωρούνται οικοδομήσιμα, εκτός αν πληρούν πολύ συγκεκριμένα κριτήρια – όπως πρόσωπο σε υφιστάμενο κοινόχρηστο δρόμο..
Το νέο Προεδρικό Διάταγμα καθορίζει τη διαδικασία οριοθέτησης των μικρών οικισμών της χώρας, δηλαδή εκείνων που εμφανίζονται στις απογραφές πριν από το 1983 ως αυτοτελείς, με πληθυσμό κάτω των 2.000 κατοίκων, κριτήριο που πρέπει να ισχύει και κατά την πιο πρόσφατη απογραφή.
Στην κατηγορία αυτή περιλαμβάνονται και οι προϋφιστάμενοι του 1923 οικισμοί. Το ΠΔ εφαρμόζεται σε περιπτώσεις όπου δεν έχει γίνει ως σήμερα επίσημη οριοθέτηση, ή όπου απαιτείται επανεξέταση και αναθεώρηση των υφιστάμενων ορίων, εφόσον αυτά είχαν καθοριστεί από αναρμόδιες αρχές.
Επιπλέον, το ΠΔ θεσπίζει ενιαίο πλαίσιο για τους γενικούς όρους δόμησης και τις επιτρεπόμενες χρήσεις γης, προσαρμοσμένα στην κατηγορία και τα χαρακτηριστικά κάθε οικισμού. Σημειώνεται ότι οι διατάξεις αυτές δεν εφαρμόζονται αυτόματα, αλλά μόνο εφόσον έχει προηγηθεί η έκδοση του σχετικού προεδρικού διατάγματος για την οριοθέτηση του συγκεκριμένου οικισμού.
Από το πεδίο εφαρμογής του εξαιρούνται:
• οι οικισμοί με πληθυσμό άνω των 2.000 κατοίκων
• οι νέοι οικισμοί που δημιουργήθηκαν μετά την έναρξη ισχύος του Ν.1337/1983
• οι παραθεριστικοί παραλιακοί οικισμοί που εντάσσονται σε Ζώνες Οικιστικού Ελέγχου (ΖΟΕ) σε συγκεκριμένους νομούς όπως η Αττική, η Εύβοια, η Κορινθία, η Θεσσαλονίκη, η Πιερία και η Χαλκιδική.Το νέο πλαίσιο καθορίζει τρεις βασικές πολεοδομικές ζώνες, με διαφοροποιήσεις στους όρους δόμησης:
• Ζώνη Α:Το συνεκτικό τμήμα του οικισμού που προϋπάρχει του 1923, με αυστηρότερους όρους δόμησης για τη διατήρηση της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής.
• Ζώνη Β: Το συνεκτικό τμήμα που αναπτύχθηκε από το 1923 έως το 1983, με μέτριους όρους δόμησης.
• Ζώνη Β1:Το διάσπαρτο τμήμα της ίδιας περιόδου, με πιο ελαστικά όρια δόμησης αλλά πρόσθετους περιορισμούς.
Η Ζώνη Γ που αναφερόταν στο προηγούμενο σχέδιο του Π.Δ. και θα περιλάμβανε τις περιοχές του οικισμού μετά τη Β1 Ζώνη μέχρι και το καθορισμένο όριο του οικισμού, αφαιρέθηκε έπειτα από παρατήρηση του Σ.τ.Ε..
Ζώνη Α
Η αρτιότητα καθορίζεται σε οικόπεδα:
• Άνω των 2 στρεμμάτων, με πρόσωπο τουλάχιστον 15 μέτρα σε κοινόχρηστο χώρο.
• Εξαίρεση προβλέπεται για μικρούς, απομονωμένους οικισμούς, όπου η αρτιότητα ξεκινά από 500 τ.μ. με πρόσωπο 10 μέτρα.
Ζώνες Β και Β1
Άρτια θεωρούνται τα οικόπεδα:
• Από 300 έως 2.000 τ.μ., με ελάχιστο πρόσωπο 10 μέτρα σε κοινόχρηστο δρόμο.
• Για οικόπεδα που δημιουργήθηκαν μετά την 4η Νοεμβρίου 2011:
• Έως 500 τ.μ. ➜ πρόσωπο 10 μέτρα σε κοινόχρηστο δρόμο
• Άνω των 500 τ.μ. ➜ πρόσωπο 15 μέτρα σε κοινόχρηστο δρόμο.
Γενικές διατάξεις:
• Μέγιστο ποσοστό κάλυψης: 60%
• Ύψος: έως 2 ορόφοι, κατ’ εξαίρεση 3 σε περιπτώσεις μορφολογικών ιδιαιτεροτήτων
• Συντελεστής δόμησης: ανάλογος της χρήσης και του μεγέθους του οικοπέδου.
Το ΠΔ ορίζει ρητά ότι δεν επιτρέπεται να περιλαμβάνονται στα όρια οικισμών:
• Δάση και αναδασωτέες περιοχές
• Περιοχές ενταγμένες στο δίκτυο NATURA 2000
• Ζώνες προστασίας τοπίου ή ιδιαίτερου φυσικού κάλλους
• Γεωργική γη υψηλής παραγωγικότητας
• Αρχαιολογικοί χώροι και περιοχές πολιτιστικού ενδιαφέροντος
• Αιγιαλοί, παραλίες και παρόχθιες ζώνες
• Περιοχές με γεωλογικούς κινδύνους (κατολισθήσεις, σεισμικότητα κ.ά.)
• Ζώνες υπόγειων υδάτων
• Στρατιωτικές περιοχές, τεχνικές υποδομές και άλλες ειδικές χρήσεις με περιοριστικό καθεστώς
Το Συμβούλιο της Επικρατείας διαδραμάτισε κρίσιμο ρόλο στη διαμόρφωση του Προεδρικού Διατάγματος, θέτοντας σαφή νομικά και θεσμικά όρια μέσω του Πρακτικού Επεξεργασίας 17/2025 και της γνωμοδότησης 74/2024 του Ε’ Τμήματος. Οι αποφάσεις αυτές αποτέλεσαν τη βάση για τον καθορισμό του πλαισίου οριοθέτησης και δόμησης στους μικρούς οικισμούς.
Η νομολογία του ΣτΕ είχε επισημάνει κατ’ επανάληψη ότι η ανεξέλεγκτη επέκταση των ορίων οικισμών, χωρίς σαφή ιστορική ή πολεοδομική τεκμηρίωση είναι αντισυνταγματική. Αντιθέτως, η δόμηση πρέπει να περιορίζεται αυστηρά εντός ορίων ιστορικά αναγνωρισμένων. Σύμφωνα με το ανώτατο δικαστήριο, η διατήρηση της φυσιογνωμίας των οικισμών, καθώς και η προστασία του περιβάλλοντος, αποτελούν συνταγματικές επιταγές που υπερτερούν κάθε άλλη χωροταξική ή αναπτυξιακή σκοπιμότητα.
Οι αποφάσεις του ΣτΕ είναι σεβαστές αλλά τίθονται κι αυτές στην κρίση της κοινωνίας, για το αν εξυπηρετούν η όχι συγκεκριμένες σκοπιμότητες.
Το νέο ΠΔ έχει προκαλέσει εύλογη ανησυχία και έντονες αντιδράσεις τόσο στους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης όσο και στην κοινωνία, λόγω της αυστηρής, αναδρομικής προσέγγισης στην οριοθέτηση των οικισμών, με βάση την κατάσταση που επικρατούσε το 1983.
Η επιλογή αυτή οδηγεί στον αποκλεισμό μεταγενέστερα ανεπτυγμένων περιοχών, με αποτέλεσμα χιλιάδες οικόπεδα να χάνουν την οικοδομησιμότητά τους και να σημειώνεται σοβαρή απαξίωση περιουσιών, πλήττοντας κυρίως τη μικροϊδιοκτησία στην ύπαιθρο. Επιπλέον, το ΠΔ απαγορεύει ρητά κάθε δυνατότητα επέκτασης των υφιστάμενων ορίων, ακόμη και σε περιπτώσεις αποδεδειγμένης ανάγκης, παραπέμποντας αποκλειστικά στη χρονοβόρα και κοστοβόρα διαδικασία εκπόνησης ΤΠΣ και ΕΠΣ, κάτι που κρίνεται ανέφικτο για πολλούς δήμους λόγω έλλειψης πόρων και τεχνικής υποστήριξης.
Επιπλέον, οι φορείς σχολιάζουν ότι το νέο πλαίσιο βασίζεται αποκλειστικά σε παλιές απογραφές και αεροφωτογραφίες, χωρίς να λαμβάνει υπόψη τη σημερινή αναπτυξιακή δυναμική πολλών περιοχών – ιδιαίτερα σε οικισμούς κοντά σε νέα έργα υποδομής ή περιοχές με πληθυσμιακή πίεση. Τέλος, δημιουργεί σοβαρές ανισότητες: π.χ. δύο όμορα οικόπεδα μπορεί να βρίσκονται στην ίδια λειτουργική ενότητα, αλλά να αντιμετωπίζονται διαφορετικά ως προς τη δυνατότητα δόμησης, με βάση παρωχημένα ή τυπικά κριτήρια.
Με βάση όλα τα παραπάνω δεδομένα, ζητούμε από τους συναδέλφους μας Περιφερειακούς συμβούλους, να υπερψηψίσουν στην προγραμματισμένη συνεδρίαση του Περιφερειακού συμβουλίου Κρήτης της 15η Μαΐου 2025 το παρακάτω ψήφισμα:
ΨΗΦΙΣΜΑ
Το Περιφερειακό Συμβούλιο Κρήτης, εκφράζει την αντίθεσή του στο Προεδρικό Διάταγμα 129/2025 (ΦΕΚ Δ’ 194/15.05.2025) με τίτλο “Καθορισμός κριτηρίων, τρόπου και διαδικασιών οριοθέτησης των οικισμών της Χώρας με πληθυσμό κάτω των δύο χιλιάδων (2.000) κατοίκων, περιλαμβανομένων και των προϋφιστάμενων του 1923, καθώς και καθορισμός χρήσεων γης και γενικών όρων και περιορισμών δόμησης”.
Η οριζόντια εφαρμογή του εν λόγω Προεδρικού Διατάγματος, το οποίο προβλέπει όχι μόνο την απαγόρευση διεύρυνσης των ορίων των οικισμών, αλλά και την αναδρομική συρρίκνωση αυτών, όπως και την επιβολή νέων αυστηρότερων όρων δόμησης, δημιουργεί σειρά από ανορθολογισμούς και αδικίες προς του πολίτες, υπονομεύοντας κατάφορα την ασφάλεια δικαίου όπως και θεμελιώδη συνταγματικά δικαιώματα περί ιδιοκτησίας.
Με το εν λόγω Προεδρικό Διάταγμα επέρχονται σημαντικές αλλαγές στα δεδομένα που αφορούν χιλιάδες ιδιοκτήτες γης σε οικισμούς κάτω των 2.000 κατοίκων.
Το Π.Δ. οδηγεί σε δραματική απαξίωση της ιδιωτικής ακίνητης περιουσίας στους οικισμούς αυτούς, καθώς χιλιάδες ακίνητα καθίστανται μη άρτια , μη οικοδομήσιμα, με αποτέλεσμα την πλήρη απώλεια της αξίας τους.
Το νέο πλαισίο που θα δημιουργηθεί με την εφαρμογή του Π.Δ., θα οδηγήσει σε “πολεοδομικό αποκλεισμό” πολλών περιοχών της Ελληνικής υπαίθρου, με αποτέλεσμα την αναπτυξιακή υποβάθμιση, το μαρασμό και την ερήμωση της.
Το Περιφερειακό Συμβούλιο Κρήτης καλεί την κυβέρνηση να προχωρήσει στην κατάργηση του Π.Δ. 129/2025 και να ξεκινήσει συζήτηση από μηδενική βάση με τους εκπροσώπους των φορέων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης Α’ και Β’ βαθμού καθώς και με τη διοίκηση του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας,για ένα επιστημονικά τεκμηριωμένο και αυτοδιοικητικά συμμετοχικό πλαίσιο οριοθέτησηςτων οικισμών και την εξεύρεση μιας ρεαλιστικής και εφαρμόσιμης λύσης, που δεν θα υποβαθμίζει την αναπτυξιακή προοπτική της Ελληνικής υπαίθρου.
Η Παράταξη της μείζονος αντιπολίτευσης του Περιφερειακού συμβουλίου Κρήτης,
“Η ΚΡΗΤΗ ΜΑΣ ΑΛΛΙΏΣ”
Ο επικεφαλής
Δανέλλης Σπύρος
Οι περιφεριακοί σύμβουλοι
Βάρδα Μαρία
Δερμιτζάκη-Ουρανού Ευαγγελία
Σμπώκος Βασίλειος
Χαιρετάκης Μιχαήλ».
