Ο ακροδεξιός βουλευτής Χέερτ Βίλντερς και το Κόμμα για την Ελευθερία (PVV) του ήρθε σε απόλυτη ισοπαλία με το κεντρώο κόμμα D66 στις βουλευτικές εκλογές της Ολλανδίας, — ένα πρωτοφανές αποτέλεσμα στην πολιτική ιστορία της χώρας.
Με σχεδόν το σύνολο των ψήφων καταμετρημένο, κάθε κόμμα εξασφαλίζει 26 έδρες στη Βουλή των 150 εδρών, σύμφωνα με τα τελικά στοιχεία του εθνικού πρακτορείου ειδήσεων ANP, που επικαλούνται τα ολλανδικά μέσα ενημέρωσης.
Με διαφορά λιγότερη από 3.000 ψήφους, η τελική κατάταξη μπορεί να χρειαστεί αρκετές ημέρες για να οριστικοποιηθεί — γεγονός που ενδέχεται να παρατείνει και να περιπλέξει τις διαπραγματεύσεις για τον σχηματισμό κυβέρνησης, μια διαδικασία που συνήθως διαρκεί μήνες στην Ολλανδία.
Ποτέ στο παρελθόν ολλανδικές εκλογές δεν είχαν καταλήξει με δύο κόμματα να ισοψηφούν στην κορυφή. Όλα τα μεγάλα κόμματα του λεγόμενου «κέντρου» έχουν ήδη αποκλείσει τη συνεργασία με τον Βίλντερς, μετά την κατάρρευση της προηγούμενης κυβέρνησης συνασπισμού, την οποία ο ίδιος είχε προκαλέσει. Το γεγονός αυτό αφήνει το PVV χωρίς ρεαλιστική πορεία προς την εξουσία και ενδέχεται να ανοίγει τον δρόμο για τον πρωθυπουργικό θώκο στον ανοιχτά ομοφυλόφιλο Ρομπ Γέτεν, του D66. «Δείξαμε όχι μόνο στην Ολλανδία αλλά και στον κόσμο ότι είναι δυνατό να νικηθεί ο λαϊκισμός και η άκρα δεξιά», δήλωσε ο Γέτεν.
Απώλειες για τον Βίλντερς, άνοδος για το D66
Το PVV του Βίλντερς εκτιμάται ότι χάνει 11 έδρες, ενώ το D66, με επικεφαλής τον Ρομπ Γέτεν, κερδίζει 11.
Ο Βίλντερς δήλωσε νωρίς το πρωί της Πέμπτης ότι το κόμμα του «πρέπει να έχει ηγετικό ρόλο στις συνομιλίες για τον σχηματισμό κυβέρνησης», εφόσον παραμένει το μεγαλύτερο. «Όσο δεν υπάρχει 100% σαφήνεια, κανένας “ανιχνευτής (scout)” του D66 δεν μπορεί να ξεκινήσει διερευνητικές επαφές. Θα κάνουμε ό,τι μπορούμε για να το αποτρέψουμε», είπε.
(Στην ολλανδική πολιτική, ο scout είναι αξιωματούχος που διορίζεται από το πρώτο κόμμα για να διερευνήσει πιθανούς συνασπισμούς.)
«Η διαφορά είναι λίγες χιλιάδες ψήφοι», δήλωσε ο βουλευτής του D66 Γιαν Πατερνότε στο εθνικό δίκτυο NOS. «Δεν ξέρω αν έχει ξαναγίνει κάτι τέτοιο στις Κάτω Χώρες».
Το NOS ανέφερε ότι απομένουν λίγοι δήμοι —συμπεριλαμβανομένων τριών υπερπόντιων περιοχών— των οποίων οι ψήφοι δεν έχουν ακόμη καταμετρηθεί. Δεν ήταν σαφές πότε θα ενσωματωθούν στα τελικά αποτελέσματα
Ιστορική επίδοση για το D66
Παρά την αβεβαιότητα, το αποτέλεσμα αποτελεί ιστορικό επίτευγμα για το D66, το οποίο δεν είχε ξεπεράσει ποτέ τις 24 έδρες.
Στην εκδήλωση του D66 για το εκλογικό αποτέλεσμα επικράτησε ενθουσιασμός, με τους υποστηρικτές να φωνάζουν «Yes, we can» και να κυματίζουν ολλανδικές σημαίες.
«Αποδείξαμε όχι μόνο στην Ολλανδία αλλά και σε ολόκληρο τον κόσμο ότι είναι δυνατόν να νικήσουμε τα λαϊκιστικά και ακροδεξιά κινήματα», δήλωσε ο Ρομπ Γέτεν, ηγέτης του κόμματος.
«Εκατομμύρια Ολλανδοί γύρισαν σήμερα σελίδα και αποχαιρέτησαν την πολιτική της αρνητικότητας, του μίσους και του διαρκούς “Όχι, δεν μπορούμε”», πρόσθεσε.
Η ακροδεξιά χάνει έδαφος αλλά παραμένει ισχυρή
Για τον Γκέερτ Βίλντερς, το αποτέλεσμα αντιπροσωπεύει σημαντική πτώση σε σχέση με τις 37 έδρες που είχε κατακτήσει το κόμμα του στις εκλογές του 2023.
Η αναμέτρηση θεωρήθηκε τεστ για την αντοχή της ακροδεξιάς στην Ευρώπη — και το αποτέλεσμα φαίνεται να δείχνει ότι υπάρχουν όρια στην «έλξη» που ασκεί της.
Ο Βίλντερς, ωστόσο, αρνείται να παραδεχθεί ήττα. «Όσο δεν υπάρχει 100% σαφήνεια, το D66 δεν μπορεί να αναλάβει την πρωτοβουλία. Θα κάνουμε ό,τι μπορούμε για να το αποτρέψουμε», έγραψε στην πλατφόρμα X (πρώην Twitter).
Η καταμέτρηση συνεχίζεται σε τμήματα του Άμστερνταμ, που θεωρούνται προπύργιο του D66, αλλά και στην περιοχή Λίμπουργκ, όπου το PVV έχει ισχυρή βάση.
Ακόμη, τα αποτελέσματα από τα ολλανδικά νησιά της Καραϊβικής —Μπονέρ, Άγιος Ευστάθιος και Σάμπα— αναμένεται να επηρεάσουν ελαφρά το τελικό αποτέλεσμα· το 2023 το D66 είχε επικρατήσει εκεί του VVD κατά περίπου 1.400 ψήφους.
Δύσκολες συνομιλίες για σχηματισμό κυβέρνησης
Τα κόμματα προετοιμάζονται τώρα για δύσκολες διαπραγματεύσεις σχηματισμού κυβέρνησης. Με διαφορά λιγότερων από 3.000 ψήφων ανάμεσα στα δύο πρώτα κόμματα, ενδέχεται να χρειαστούν ημέρες μέχρι να ξεκαθαρίσει ο νικητής — κάτι που θα καθυστερήσει τις συνομιλίες.
Παραδοσιακά, το κόμμα με τις περισσότερες ψήφους λαμβάνει πρώτο την εντολή σχηματισμού κυβέρνησης από το κοινοβούλιο.
Τα πρώτα exit polls είχαν δείξει μικρό προβάδισμα για το D66, αλλά η ενσωμάτωση των ψήφων αργότερα τη νύχτα ενίσχυσε ελαφρώς το PVV.
Ωστόσο, η ανατροπή αυτή δεν αναμένεται να αλλάξει τη σύνθεση της επόμενης κυβέρνησης, η οποία φαίνεται να ανοίγει τον δρόμο στον Γέτεν για να γίνει ο νεότερος και πρώτος ανοιχτά ομοφυλόφιλος πρωθυπουργός της Ολλανδίας.
