[Κεντρική Φωτό: Βρες τις διαφορές]
Η έννοια “ιστορικό κέντρο” στην περίπτωση του Ηρακλείου,μπορεί να εκληφθεί μόνο ως ένα σύντομο τοπικό ανέκδοτο.
Κάτι σαν τα περίφημα “Σόρδινα”,τα κρητικά αστεία,που έλεγαν οι παλιοί,συνήθως σε βεγγέρες στα σπίτια ή στα καφενεία.
Το Ηράκλειο σαφώς και είχε ένα σημαντικό ιστορικό κέντρο,αφού όχι μόνο είναι μια πόλη που κατοικείται από τα αρχαία χρόνια αλλά κυρίως γιατί γνώρισε τη μακραίωνη κυριαρχία των Ενετών και αυτή η παρουσία άφησε πίσω της κάστρα,εκκλησίες και σημαντικά κτήρια με την αισθητική εκείνης της εποχής.
Ακριβώς δηλαδή ό,τι συνέβη και με τις άλλες πόλεις της Κρήτης και του νησιωτικού -κυρίως- χώρου της Ανατολικής Μεσογείου:Του Λεβάντε.
Η διαφορά όμως του Ηρακλείου σε σχέση με το παράδειγμα των άλλων πόλεων που άνθησαν εκείνη την ιστορική περίοδο είναι ότι η πόλη μας μετά την απελευθέρωση της από τους Τούρκους ουσιαστικά κατεδαφίστηκε και ξαναχτίστηκε με τέτοιον τρόπο ώστε να σηκώσει το βάρος μιας οικιστικής ανάπτυξης …νεοελληνικού τύπου.
Ακραία νεοελληνικού.
Σε ένα κάστρο, το μεγαλύτερο του ελλαδικού χώρου, που κάποτε -όχι και τόσο παλιά,εκατό χρόνια πριν- φιλοξενούσε δεκάδες κτήρια σημαντικής ιστορικής και αισθητικής σημασίας,σήμερα τι έχει απομείνει για να μπορούμε να το αποκαλούμε “ιστορικό κέντρο”;
Τα τείχη σίγουρα γιατί λόγω μεγέθους δεν μπορέσαμε να τα κατεδαφίσουμε.
Μερικές ορθόδοξες εκκλησίες της δεύτερης βυζαντινής περιόδου που γλίτωσαν,επίσης.
Κάποιες καθολικές που σήμερα λειτουργούν κυρίως σαν μουσειακοί χώροι.
Κάποια άλλα κτήρια της Ενετοκρατίας, όπως η Λότζια,που για έναν μαγικό λόγο συντηρήθηκαν και δε μετατράπηκαν σε καταστήματα εστίασης ή κάτι άλλο.
Όλα αυτά όμως μαζί αποτελούν το ιστορικό κέντρο του Μεγάλου Κάστρου;
Προφανώς και όχι.
Τι απέγιναν λοιπόν όλα τα άλλα κτήρια που συνέθεταν το κέντρο μιας ιστορικής πόλης όπως το Ηράκλειο;
Φρόντισαν να τα εξαφανίσουν σεισμοί,βομβαρδισμοί,πυρκαγιές και οικιστικές παρεμβάσεις…
Και στη θέση τους χτίστηκαν πολυκατοικίες νεοελληνικής μεταπολεμικής αισθητικής.
Μπορούμε να πούμε ότι αυτό το αρχιτεκτονικό συνονθύλευμα είναι “ιστορικό κέντρο”;
Ας είμαστε σοβαροί.
[Φωτό:Τι αναγνωρίζουμε από αυτή την είκονα;Μόνο τον Άγιο Τίτο που τότε ήταν “Βεζίρ Τζαμί” (φωτό κάτω)]
Οπότε καλό θα ήταν κάποτε,εκτός από το “ιστορικό κέντρο” να σταματούσαμε να ακούμε και τις φράσεις:“Κλείνει το ιστορικό κέντρο της πόλης για τα αυτοκίνητα” ή “αλλάζει χρήση το ιστορικό κέντρο”,όπως και άλλα τέτοια όμορφα που ακούμε κατά καιρούς από “ψαγμένους” και μη.
Αν το Ηράκλειο είχε όντως ιστορικό κέντρο,θα μπορούσαμε να το συζητήσουμε.
Όμως το να μιλάμε για πεζοδρόμηση όλου του κέντρου επικαλούμενοι την “ιστορικότητα” του, όταν το 90% των κτηρίων εντός της συγκεκριμένης περιοχής δεν έχει καμία ιστορική ή αισθητική σημασία, μοιάζει με κακόγουστο αστείο.
Όπως με αστείο βέβαια μοιάζει και η πεζοδρόμηση του κέντρου,έτσι όπως υλοποιήθηκε.
Αποκόβοντας το από την υπόλοιπη πόλη και το υπόλοιπο νησί.
Μια ειλημμένη απόφαση, το κλείσιμο του κέντρου,εδώ και δεκαετίες,που ξεκίνησε φυσικά από την προηγούμενη Δημοτική Αρχή και ανεξαρτήτως του ποιος θα ήταν ο Δήμαρχος,το πιο πιθανό είναι σήμερα να είχαμε ακριβώς την ίδια πολιτική.
Οι πεζοδρομήσεις των κέντρων των πόλεων είναι η τάση διεθνώς τις τελευταίες δεκαετίες.Δε θα μπορούσε να αποτελέσει εξαίρεση το Ηράκλειο.
Μαζί με την πεζοδρόμηση βέβαια αλλάζει και η χρήση της περιοχής.
Τα κέντρα μετατρέπονται σε ζώνες εστίασης και διασκέδασης κυρίως.
Τα καταστήματα που απευθύνονται σε οικογένειες,μάλλον θα πρέπει να μετακομίσουν σε πιο “resident” γειτονιές της πόλης.
Στην περίπτωση του Ηρακλείου αυτό έχει γίνει σε μεγάλο βαθμό εδώ και χρόνια.
Αλλάζοντας τη ζωή των ανθρώπων,κυρίως εκείνων που ζούσαν στο κέντρο αλλά αυτό είναι το “προτσές” της εποχής μας και είναι ανώφελο να διαμαρτυρόμαστε.
Μηδέν Πρόσβαση στο Κέντρο
Αντίθετα πρέπει να διαμαρτυρόμαστε για το γεγονός ότι το κέντρο πια μοιάζει απροσπέλαστο για όσους δε μένουν κοντά σε αυτό σε γειτονιές περιμετρικά των τειχών.
Όσοι δηλαδή μένουμε στα νότια προάστεια, στα δυτικά ή στα ανατολικά σε ακτίνα μεγαλύτερη των 2-3 χιλιομέτρων.Και είναι πολλές αυτές οι περιοχές.
Όσοι μένουν επίσης εκτός Ηρακλείου αλλά δουλεύουν σε αυτό ή θέλουν να το επισκεφτούν για κάποια δουλειά και είναι πάρα πολλοί.
Όσοι περνούν για τουρισμό -είναι ακόμη περισσότεροι- και θα ήθελαν να σταματήσουν λίγο να κάνουν μια βόλτα.
Όλοι αυτοί θα πρέπει να το σκεφτούν καλά.
Γιατί οι θέσεις πάρκινγκ είναι ελάχιστες και γιατί δεν υπάρχει εναλλακτική πρόταση με σοβαρές συγκοινωνίες.
Έτσι κι αλλιώς η πόλη έτσι όπως είναι χτισμένη δυσκολεύει και αυτές τις συγκοινωνίες.
Χαμηλή δόμηση, απλωμένος ο πληθυσμός σε μια μεγάλη έκταση και αμέτρητα μικρά και μεσαία δρομάκια σε μια δομή που μοιάζει με λαβύρινθο, δεν είναι το καλύτερο για να φτιάξεις ένα επαρκές συγκοινωνιακό δίκτυο.
Γιατί απλούστατα δεν μπορεί να καλύψει όλες τις περιοχές.
Όπως και συμβαίνει δηλαδή στην πράξη.
Μια γραμμή πηγαίνει Βορρά-Νότο και μια άλλη Δύση-Ανατολή.
Τώρα αν το σπίτι σου είναι στο χιλιόμετρο από την στάση του λεωφορείου, σε συμφέρει να αγοράζεις αυτοκίνητο ή δίκυκλο και να κάνεις τη δουλειά σου.Όπως κάνει η πλειοψηφία των κατοίκων της πόλης.
Και κάπως έτσι τα τροχοφόρα είναι περισσότερα από τους κατοίκους του Ηρακλείου…
Περιμένουμε (ακόμη) ένα σοβαρό πλάνο για το πώς θέλουμε την πόλη και πώς θα καλυτερεύσει η ζωή σε αυτή.
[Ancona-Italia:Corso Garibaldi, Κέντρο. Εδώ κάποτε παρκάραμε τα αυτοκίνητα μας δεξιά κι αριστερά.Τώρα πεζόδρομος.Aυτή είναι η τάση διεθνώς.]