Μόλις επτά λεπτά χρειάστηκαν τέσσερις μασκοφόροι για να αρπάξουν οκτώ βασιλικά κοσμήματα ανεκτίμητης αξίας από τη Γκαλερί του Απόλλωνα στο Λούβρο, το πρωί της Κυριακής. Η επίθεση ήταν γρήγορη, ακριβής και σχεδόν αθόρυβη – όμως οι ειδικοί επισημαίνουν ότι η πιο δύσκολη φάση τώρα ξεκινά: η πώληση των κλοπιμαίων.
«Ο κόσμος ίσως φαντάζεται κάποιον εγκέφαλο τύπου Τζέιμς Μποντ πίσω από όλα αυτά», λέει ο Τζέιμς Ράτκλιφ, διευθυντής του Art Loss Register, που ειδικεύεται στην ανεύρεση κλεμμένων έργων τέχνης, στον ιστότοπο ARTnews. «Η πραγματικότητα είναι πολύ πιο απλή – και πολύ πιο ριψοκίνδυνη». «Η ιστορία μάς έχει διδάξει ότι δεν υπάρχει κανένας ‘κακός εγκέφαλος’ εκεί έξω», πρόσθεσε ο Ράτκλιφ. «Είναι καθαρά ζήτημα ρίσκου και ανταμοιβής».
Σύμφωνα με τον ίδιο, οι δράστες ήταν μάλλον ευκαιριακοί παρά εξειδικευμένοι, εκμεταλλευόμενοι τα παλαιωμένα συστήματα ασφαλείας και έναν εμφανώς υψηλής αξίας στόχο. «Δεν είναι απαραίτητα δύσκολο να εισβάλεις σε ιστορικά ιδρύματα όπως το Λούβρο», είπε, επισημαίνοντας ότι τα μουσεία σχεδιάστηκαν για να εντυπωσιάζουν, όχι για να αμύνονται.
Η «τρύπα» στην ασφάλεια του Λούβρου
Σύμφωνα με τις γαλλικές αρχές, οι δράστες χρησιμοποίησαν ένα ηλεκτρικό ανυψωτικό όχημα (monte-meubles), κοινό θέαμα στους δρόμους του Παρισιού, για να φτάσουν σε παράθυρο του δεύτερου ορόφου. Με τροχούς έκοψαν το τζάμι, έσπασαν δύο προθήκες και εξαφανίστηκαν προς τον Σηκουάνα με ηλεκτρικά σκούτερ, αφήνοντας πίσω τους ένα κατεστραμμένο στέμμα της αυτοκράτειρας Ευγενίας, του 1855.
«Τα μουσεία όπως το Λούβρο έχουν σχεδιαστεί για μεγαλοπρέπεια, όχι για άμυνα», επισημαίνει ο Ράτκλιφ. Οι δράστες, σύμφωνα με τον ίδιο, ήταν μάλλον ευκαιριακοί παρά επαγγελματίες.
Το χρυσάφι της απληστίας
Η τύχη των κλοπιμαίων, λένε οι ειδικοί, εξαρτάται περισσότερο από τη χημεία παρά από την εγκληματική ιδιοφυΐα.
«Όταν κάτι είναι φτιαγμένο από χρυσό και διαμάντια, υπάρχει πάντα ο πειρασμός να το λιώσεις», σημειώνει ο Ράτκλιφ.
Με τον χρυσό να έχει εκτοξευθεί σε ιστορικά υψηλά επίπεδα —ξεπερνώντας τα 4.000 (περίπου 3.700 ευρώ) δολάρια η ουγγιά—, η «εύκολη λύση» της τήξης φαίνεται δελεαστική.
Η καθηγήτρια Έριν Τόμσον, ειδική στο έγκλημα τέχνης, συμφωνεί: «Μπορείς να πας σε οποιαδήποτε αγορά κοσμημάτων και να πουλήσεις χρυσό με το κιλό. Κανείς δεν ρωτά τίποτα».
Όμως, όπως εξηγεί, αυτή η επιλογή «σβήνει» εντελώς την ιστορική αξία των θησαυρών. Οι πολύτιμοι λίθοι —διαμάντια, σμαράγδια, ζαφείρια— είναι καταγεγραμμένοι, φωτογραφημένοι και αναγνωρίσιμοι μέσω μικροσκοπικών ατελειών. Για να ξαναμπούν στην αγορά, θα πρέπει να κοπούν και να επανατοποθετηθούν, χάνοντας έτσι την αυθεντικότητά τους.
Οι ειδικοί συμφωνούν ότι η πώληση των ίδιων των πολύτιμων λίθων θα είναι πολύ δυσκολότερη από την κλοπή. Σήμερα, οι πολύτιμοι λίθοι καταγράφονται, φωτογραφίζονται και εντοπίζονται από μικροσκοπικές ατέλειες. Για να πουληθούν, θα πρέπει να κοπούν ή να επανατοποθετηθούν, χάνοντας έτσι μεγάλο μέρος της ιστορικής τους αξίας.
Ακόμα κι αν οι δράστες βρουν μεσάζοντα, ο κίνδυνος εντοπισμού είναι τεράστιος — κάθε μεγάλο διαμάντι ή σμαράγδι που θα εμφανιστεί στην αγορά τους επόμενους μήνες θα σημάνει συναγερμό.
Το φορτηγό που πρόδωσε τους δράστες
Ο Τζιμ Γουίν, πρώην πράκτορας του FBI και ιδρυτής της εταιρείας ArtRisk Group, θεωρεί πως το «κλειδί» της υπόθεσης μπορεί να βρίσκεται στο ίδιο το ανυψωτικό όχημα.
«Το monte-meubles το βλέπεις καθημερινά στους δρόμους του Παρισιού – κανείς δεν του δίνει σημασία», λέει.
Ωστόσο, οι αρχές ερευνούν ποιος το νοίκιασε και πώς χρησιμοποιήθηκε, καθώς οι δράστες φέρονται να προσπάθησαν ανεπιτυχώς να το κάψουν μετά τη ληστεία.
Περισσότερο «θηρία» παρά «εγκέφαλοι»
Για τον Ρόμπερτ Γουίτμαν, πρώην πράκτορα του FBI και ιδρυτή της Art Crime Team, η ληστεία φαίνεται ολοένα και λιγότερο επαγγελματική.
«Στην αρχή νόμιζα πως πρόκειται για επαγγελματίες», είπε. «Όμως, άφησαν πίσω τους πάρα πολλά αποδεικτικά στοιχεία — κι αυτό είναι βασικό λάθος. Η πραγματική τέχνη στην κλοπή έργων τέχνης δεν είναι η κλοπή. Είναι η πώληση».
