Με συγχωρείτε, αλλά για να είμαστε ξεκάθαροι από την αρχή, οφείλω να πω ετούτο: δεν έχω την παραμικρή ελπίδα ότι η Ελλάδα θα πάρει δεκάρα τσακιστή από τις γερμανικές επανορθώσεις ή το κατοχικό δάνειο (για το οποίο πιθανότατα διαθέτει και περισσότερα νομικά επιχειρήματα). Προφανώς το δίκιο είναι με την χώρα μας, δεν νομίζω ότι τίθεται θέμα επ’ αυτού. Αλλά πρόκειται για ένα δίκιο το οποίο ποτέ δεν διεκδικήθηκε πειστικά, με αποτέλεσμα στο πέρασμα των χρόνων η συγκεκριμένη συζήτηση, είτε να ατονίσει, είτε να περάσει στη σφαίρα της γραφικότητας. Η ευθύνη εδώ δεν ανήκει πρωτίστως στην Γερμανία. Ανήκει κατά βάση στο ελληνικό πολιτικό σύστημα, το οποίο επί δεκαετίες ουσιαστικά απαξίωσε το αίτημα για αποπληρωμή του κατοχικού δανείου και των γερμανικών επανορθώσεων, αφήνοντας έτσι το παράθυρο σε διάφορες περιθωριακές και πραγματικά γραφικές πολιτικές φιγούρες να τρυπώσουν και να το οικειοποιηθούν. Ειδικά στην εποχή των μνημονίων, το θέμα μπλέχτηκε με την δημαγωγία, τον ασυγκράτητο λαϊκισμό και τα αντιγερμανικά αντανακλαστικά που κάποιοι επιμελώς καλλιέργησαν στην ελληνική κοινωνία μέχρι που κατέληξε να γίνει σημαία για σχηματισμούς στις παρυφές των πολιτικών άκρων.
Επαναλαμβάνω: η ευθύνη ανήκει στις κυρίαρχες πολιτικές δυνάμεις του τόπου. Και για το γεγονός της μη διεκδίκησης των χρημάτων και για την έντεχνη “γραφικοποίηση” του ζητήματος.
Η επίσκεψη του Φρανκ – Βάλτερ Σταϊνμάιερ στην Ελλάδα, την Κρήτη και στην μαρτυρική Κάντανο, είχε υψηλή συμβολική αξία. Η παρουσία του Γερμανού προέδρου υπήρξε καλύτερη του αναμενομένου, η ομιλία του ιστορική και το ενδιαφέρον του – έδειχνε – ειλικρινές. Δεν απαξιώνω τίποτα από τα παραπάνω. Και επειδή όπως ανεφέρα ήδη, δεν πιστεύω ότι η Ελλάδα θα πάρει ποτέ κάτι περισσότερο από αυτό, η φράση “αισθάνομαι ντροπή και θα ήθελα να ζητήσω συγχώρεση στο όνομα της Γερμανίας” αποτελεί μάλλον και ό,τι πιο κοντινό σε ηθική δικαίωση μπορούν να ελπίζουν ότι θα λάβουν οι επιζώντες και οι συγγενείς των θυμάτων.
Εντούτοις η παρουσία του κ. Σταϊνμάιερ στην χώρα, εκτός από τον συμβολισμό, δημιούργησε, στην πραγματικότητα τόνισε, δυο μεγάλα προβλήματα.
Το πρώτο είναι ότι η πολιτική ηγεσία της χώρας, εξακολουθεί να μην ξέρει πώς να χειριστεί το θέμα. Και μάλλον δεν την ενδιαφέρει κιόλας, παρά μονάχα τυπικά. Διότι τι άλλο εκτός από τυπικές μπορούν να χαρακτηριστούν οι αναφορές της Προέδρου της Δημοκρατίας και του Πρωθυπουργού στις γερμανικές επανορθώσεις; Έμοιαζε το όλο πράγμα τόσο αμήχανο, σαν υποχρέωση που όφειλαν να βγάλουν άρον – άρον από πάνω τους: το είπαν επειδή έπρεπε να το πουν και δεν είχαν τον παραμικρό αντίλογο όταν ο κ. Σταϊνμάιερ απάντησε αποφασιστικά πώς η συζήτηση για την Γερμανία έχει κλείσει νομικά.
Το δεύτερο πρόβλημα, έρχεται σε συνάρτηση με το πρώτο: Η ίδια η επίσκεψη του Σταϊνμάιερ ως γεγονός, σε συνδυασμό με την απόλυτη – και δυστυχώς διαχρονική – αμηχανία της ελληνικής πλευράς, έστρωσε εκ νέου το έδαφος σε διάφορες γραφικές φιγούρες να ξεσαλώσουν εντός και εκτός βουλής, με υπερπατριωτικά και μισαλλόδοξα κηρύγματα. Και ξέρετε, το τελευταίο που χρειάζεται η χώρα τη δεδομένη στιγμή είναι να στραφεί η προσοχή του κόσμου ακόμα περισσότερο προς τα άκρα.
Εν κατακλείδι, ασφαλώς το θέμα πρέπει να μείνει πολιτικά ανοιχτό, ακόμα κι αν δεν προκύψει ποτέ πρακτικό αποτέλεσμα. Αν μη τι άλλο για ηθικούς λόγους.
Ο τρόπος για να συμβεί αυτό, δεν είναι οι πύρινοι λόγοι της Ζωής Κωνσταντοπούλου. Είναι η οργανωμένη και σταθερή διεκδίκηση, με αποφασιστικότητα και ξεκάθαρη στρατηγική .Όχι με μισόλογα και άβολες σιωπές.
Και σίγουρα όχι με αντιγερμανική ρητορική και “go back herr Steinmeier”.