Τα νέα παγκόσμια ρεκόρ σε ορισμένα αθλήματα είναι εξαιρετικά δύσκολο να επιτευχθούν, ενώ σε άλλα φαίνεται να καταρρίπτονται τακτικά, όπως απέδειξε πρόσφατα ο Άρμαντ Ντουπλάντις με την εκπληκτική επίδοσή του στο άλμα επί κοντώ, στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Στίβου του Τόκιο.
Ο Σουηδός άλτης εκτοξεύτηκε στα 6,30 μέτρα, κατακτώντας τον τρίτο συνεχόμενο παγκόσμιο τίτλο του και συντρίβοντας για 14η φορά το παγκόσμιο ρεκόρ. Αυτό δεν είναι κάτι ασυνήθιστο στον σύγχρονο αθλητισμό. Καλύτερη διατροφή, τεχνική και εξοπλισμός οδηγούν σε εκρήξεις επιδόσεων, ιδιαίτερα σε τεχνικά αγωνίσματα όπως το επί κοντώ ή η ποδηλασία, όπου οι μικρές λεπτομέρειες κάνουν τη διαφορά. Αντίστοιχα, τα παπούτσια υψηλής τεχνολογίας βοηθούν πολλούς δρομείς να καταρρίψουν ρεκόρ.
Αντίθετα, το ανδρικό παγκόσμιο ρεκόρ στο μήκος έχει καταρριφθεί μόλις μία φορά από το 1968, όταν ο Μάικ Πάουελ πήδηξε 8,95 μέτρα στο Τόκιο το 1991 – ένδειξη πως ίσως έχουμε φτάσει στο αποκορύφωμα του συγκεκριμένου αθλήματος. Οι επιστήμονες ονομάζουν τέτοιες καταστάσεις «στατικές»: σταθερά συστήματα όπου οι μέσες επιδόσεις δεν αλλάζουν πια σημαντικά και οι νέες κορυφές εξαρτώνται κυρίως από την τύχη – τον άνεμο, τη θερμοκρασία, ακόμη και τον ύπνο του αθλητή την προηγούμενη νύχτα. Σε αυτά τα συστήματα, τα ρεκόρ εξακολουθούν να καταρρίπτονται, αλλά με ολοένα και μεγαλύτερα διαστήματα ανάμεσα τους, αναφέρει το BBC News.
Μαθηματικά και… κλιματική αλλαγή
Το φαινόμενο αυτό περιγράφεται μαθηματικά από τη λεγόμενη αρμονική σειρά: μια ακολουθία κλασμάτων (1 + 1/2 + 1/3 + 1/4 …), της οποίας το άθροισμα αυξάνεται συνεχώς, αλλά όλο και πιο αργά. Εφαρμοσμένο στην πραγματικότητα, αυτό σημαίνει ότι τα ρεκόρ σπάνε συχνά στην αρχή μιας εποχής, αλλά στη συνέχεια όλο και πιο σπάνια. Για παράδειγμα, σε έναν αιώνα μπορεί να περιμένουμε πέντε νέα ρεκόρ κατά μέσο όρο· σε μια χιλιετία, μόλις επτά.
Αντίθετα, όταν βλέπουμε ρεκόρ να σπάνε με αυξανόμενη συχνότητα, γνωρίζουμε ότι το σύστημα έχει πάψει να είναι «σταθερό». Κι εδώ μπαίνει στην εξίσωση το φαινόμενο της κλιματικής αλλαγής. Τα δεδομένα των τελευταίων δεκαετιών δείχνουν ότι οι ακραίες θερμοκρασίες σπάνε τα ρεκόρ με ρυθμό πολύ ταχύτερο απ’ ό,τι θα συνέβαινε σε έναν σταθερό, αμετάβλητο κλιματικό κόσμο.
Η συχνότητα νέων ρεκόρ ζέστης όχι μόνο δεν μειώνεται, αλλά αυξάνεται. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Μετεωρολογικό Οργανισμό, το 2024 – η θερμότερη χρονιά που έχει καταγραφεί – η αναλογία ρεκόρ ζέστης έφτασε το 6,2, που σημαίνει ότι οι υψηλές θερμοκρασίες καταρρίπτουν ρεκόρ έξι φορές πιο συχνά απ’ ό,τι θα αναμενόταν σε σταθερό κλίμα. Αντίθετα, τα ψυχρά ρεκόρ μειώνονται δραστικά, με αναλογία κάτω του 0,5, γεγονός που δείχνει ότι οι ψυχρές ημέρες γίνονται σπανιότερες. Αυτό αποδεικνύει πως ο πλανήτης θερμαίνεται ραγδαία και ότι τα ρεκόρ ζέστης δεν είναι πια τυχαία, αλλά σύμπτωμα ενός μεταβαλλόμενου συστήματος.
Τα όρια του ανθρώπου και του πλανήτη
Το ερώτημα επιστρέφει στον αθλητισμό: έχουμε φτάσει στα φυσικά όρια του ανθρώπου ή υπάρχουν ακόμη περιθώρια βελτίωσης; Κάποιες αναλύσεις δείχνουν ότι ο στίβος πλησιάζει ένα «ταβάνι» επιδόσεων, με τα ρεκόρ να σπάνε όλο και πιο σπάνια. Άλλες, όμως, υποστηρίζουν ότι η εξέλιξη της τεχνολογίας και της προπόνησης θα συνεχίσει να ωθεί τα όρια πιο ψηλά. Ο Ντουπλάντις, με τα 14 ρεκόρ του, αποδεικνύει ότι το επί κοντώ δεν έχει φτάσει ακόμη στη σταθερή φάση. Αντίθετα, το μήκος – ανδρικό και γυναικείο – φαίνεται να έχει «παγώσει» εδώ και δεκαετίες, ενώ η κολύμβηση ανέκαμψε μετά την απαγόρευση των «σούπερ μαγιώ» από πολυουρεθάνη το 2010, χάρη σε βελτιώσεις στην τεχνική και στο περιβάλλον της πισίνας.
Τα ρεκόρ της Φλόρενς Γκρίφιθ-Τζόινερ στα 100 και τα 200 μέτρα από το 1988, κρατούν ακόμα…
AP Photo/Lennox McLendon
Τελικά, οι ρυθμοί με τους οποίους σπάνε τα ρεκόρ – είτε πρόκειται για άλματα στον αέρα είτε για θερμοκρασίες στη Γη – αποκαλύπτουν κάτι βαθύτερο: πότε ένα σύστημα φτάνει στα όριά του και πότε μεταβάλλεται δραστικά.
Στο φετινό καυτό και υγρό Τόκιο, ο Ντουπλάντις ήταν ο μόνος που έσπασε ρεκόρ. Ο πρόεδρος της World Athletics, Σεμπάστιαν Κόου, παραδέχτηκε ότι η κλιματική αλλαγή ίσως αναγκάσει το άθλημα να εγκαταλείψει τις θερινές διοργανώσεις. Τρία στα τέσσερα μέλη της ελίτ του στίβου δηλώνουν ήδη ότι οι υψηλές θερμοκρασίες επηρεάζουν αρνητικά την υγεία και την απόδοσή τους.
Ίσως, τελικά, ο ρυθμός με τον οποίο σπάνε τα ρεκόρ να μας λέει περισσότερα απ’ όσα νομίζουμε – όχι μόνο για τα όρια του ανθρώπου, αλλά και για τα όρια του πλανήτη μας.
