Της Σοφίας Νεοφύτου
Αυξανόμενες δυσκολίες βιωσιμότητας αντιμετωπίζει το συνταξιοδοτικό σύστημα στην Ελλάδα και σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, καθώς το μοντέλο λειτουργίας του έχει βασιστεί για δεκαετίες σε δημογραφικές και οικονομικές συνθήκες που πλέον δεν ισχύουν.
Με τα περισσότερα ευρωπαϊκά συστήματα, όπως και το ελληνικό, να λειτουργούν με το μοντέλο (PAYG), όπου οι σημερινοί εργαζόμενοι χρηματοδοτούν τις συντάξεις των σημερινών συνταξιούχων, το υπάρχον συνταξιοδοτικό μοντέλο είναι αντιμέτωπο με τη γήρανση του δυναμικού και τη σταθερή μείωση του εργατικού δυναμικού.
Γιατι η Ελλάδα πιέζεται με το συνταξιοδοτικό της σύστημα
Σύμφωνα με την πρόσφατη μελέτη του ΚΕΦίΜ και του European Liberal Forum (2025), η Ελλάδα αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα χώρας όπου οι πιέσεις αυτές εκδηλώνονται έντονα. Ειδικότερα η χώρα μας συγκαταλέγεται στις ευρωπαϊκές χώρες με τις υψηλότερες συνταξιοδοτικές δαπάνες, καθώς το κράτος διαθέτει σταθερά μεταξύ 12% και 15% του ΑΕΠ για την κάλυψη συντάξεων, ποσοστό σχεδόν διπλάσιο απο αυτό της Ολλανδίας ή η Ιρλανδίας.
Παράλληλα, η Ελλάδα καταγράφει σημαντική μείωση πληθυσμού και σημειώνει αρνητική δημογραφική εξέλιξη με αυξημένο κόστος συντάξεων. Έτσι κάθε φορά που μειώνεται ο αριθμός των εργαζομένων, το κράτος επιβαρύνεται ακόμη περισσότερο για να διατηρήσει το επίπεδο των συντάξεων.
To ρεπορτάζ της Τηλεόρασης CRETA
Το ευρωπαϊκό τοπίο
Το πρόβλημα όμως δεν αφορά μόνο την Ελλάδα. Χώρες όπως η Ιταλία, η Γαλλία και η Αυστρία αντιμετωπίζουν παρόμοια πίεση, δαπανώντας εξίσου υψηλά ποσοστά του ΑΕΠ για συντάξεις και βλέποντας τον πληθυσμό τους να γερνά σταθερά.
Σε αντίθεση με αυτές τις χώρες, κράτη όπως η Ολλανδία, η Δανία και η Ισλανδία εμφανίζουν πολύ πιο βιώσιμα συστήματα χάρη στην εκτεταμένη χρήση κεφαλαιοποιητικών ταμείων, τα οποία λειτουργούν ως επενδυτικοί «κουμπαράδες» που εξασφαλίζουν μεγαλύτερη σταθερότητα και χαμηλότερη κρατική επιβάρυνση. Δεν είναι τυχαίο ότι αυτές οι χώρες ανήκουν σε εκείνες που καταφέρνουν να μειώνουν το ποσοστό των δαπανών τους για συντάξεις ενώ ταυτόχρονα έχουν θετικές δημογραφικές προοπτικές.
Ένα ακόμη πρόβλημα σύμφωνα με την έρευνα είναι ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση υστερεί σημαντικά σε σχέση με άλλες χώρες του ΟΟΣΑ στο κομμάτι των κεφαλαιοποιητικών συντάξεων. Στην ΕΕ τα χρήματα που έχουν συγκεντρωθεί σε τέτοιου είδους συνταξιοδοτικά ταμεία φτάνουν μόλις στο 29% του ΑΕΠ, ενώ στις χώρες του ΟΟΣΑ ο μέσος όρος είναι 84%. Αυτή η διαφορά σημαίνει ότι η Ευρώπη χάνει περίπου 350 δισεκατομμύρια ευρώ τον χρόνο από επενδυτικές αποδόσεις που θα μπορούσαν να ενισχύσουν τόσο τα συνταξιοδοτικά ταμεία όσο και την οικονομία της.
Κακή συντήρηση
Συνολικά, η δυσκολία συντήρησης των ευρωπαϊκών συνταξιοδοτικών συστημάτων προκύπτει από τον συνδυασμό δημογραφικής γήρανσης, υψηλού κόστους, περιορισμένης ανάπτυξης κεφαλαιοποιητικών πυλώνων και αυξανόμενης οικονομικής αστάθειας.
Δυστυχώς, η έρευνα του ΚΕΦΙΜ, σημειώνει πως η Ελλάδα βρίσκεται στη δυσμενέστερη θέση λόγω της σύμπτωσης πολύ υψηλών δαπανών και αρνητικής δημογραφικής πορείας, κάτι που απαιτεί μεταρρυθμίσεις και πιθανή ευρωπαϊκή στήριξη για μια σταδιακή μετάβαση προς πιο βιώσιμα μοντέλα.
