Έπειτα από τις σφοδρές αντιδράσεις, κυρίως αγροτών και παραγωγικών φορέων της χώρας, αλλά και εντός του Κοινοβουλίου από βουλευτές όλων των …αποχρώσεων, η πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) περιόρισε το ποσοστό αναγκαστικής απαλλοτρίωσης ιδιοκτησιών οι οποίες συνορεύουν με επενδύσεις έργων Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ).
Η αρχική ρύθμιση που είχε συμπεριληφθεί στο νομοσχέδιο πρότεινε ότι θα μπορεί η αναγκαστική απαλλοτρίωση επί της συνολικής έκτασης εγκατάστασης του έργου να φτάνει στο 20%, ποσοστό που τελικά χθες το βράδυ, με μια νομοτεχνική βελτίωση, έπεσε στο 2%. Είναι αξιοσημείωτο ότι η δυνατότητα αναγκαστικής απαλλοτρίωσης που ίσχυε έως και χθες ήταν 100% ωστόσο δεν είχε προκαλέσει αντιδράσεις από θιγόμενους ιδιοκτήτες γης διότι ήταν ουσιαστικά ανεφάρμοστη.
Σύμφωνα με τις νέες διατάξεις που ψηφίστηκαν, οι σταθμοί παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ ή και οι σταθμοί αποθήκευσης _ συμπεριλαμβανομένων και των έργων δικτύων μεταφοράς και διανομής ηλεκτρικής ενέργειας, κατασκευής υποσταθμών, οδοποιίας, και εν γένει κάθε κατασκευής που αφορά στην υποδομή και τη λειτουργία τους _ χαρακτηρίζονται ως δημόσιας ωφέλειας που εξυπηρετούν, μεταξύ άλλων, τη δημόσια ασφάλεια και υγεία και έχουν θετικές επιδράσεις για το περιβάλλον, ανεξάρτητα από τον φορέα υλοποίησής τους. Κατά συνέπεια μπορεί να τεκμηριωθεί η αναγκαστική απαλλοτρίωση ιδιωτικών ακινήτων ή η εις βάρος αυτών σύσταση εμπραγμάτων δικαιωμάτων.
Ο επενδυτής σταθμού ΑΠΕ ή αποθήκευσης ενέργειας θα έχει το δικαίωμα να προχωρήσει σε αναγκαστική απαλλοτρίωση εφόσον έχει εξασφαλίσει άδεια εγκατάστασης ή την Οριστική Προσφορά Σύνδεσης με το δίκτυο και έχει εξαντλήσει κάθε άλλο μέσο απόκτησης της νόμιμης χρήσης της επίμαχης γης.
Τι αλλάζει στις ενεργειακές κοινότητες
Σύμφωνα με τις διορθώσεις της τελευταίας στιγμής, ο ελάχιστος αριθμός μελών ώστε να συσταθεί μια Κοινότητα Ανανεώσιμης Ενέργειας (ΚΑΕ) ή μια Ενεργειακή Κοινότητας Πολιτών (ΕΚΠ) από 60 μέλη που προβλεπόταν αρχικά μειώνεται στα 30 μέλη. Εάν οι δύο νέοι τύποι ενεργειακών κοινοτήτων έχουν έδρα σε δήμο νησιωτικής περιοχής με πληθυσμό κάτω από 3.100 κατοίκους, τότε τα μέλη τους θα μπορούν να περιοριστούν στα 20, αντί για 30 μέλη που προβλεπόταν στο αρχικό κείμενο του νομοσχεδίου.
Επίσης, τρία μέλη θα μπορούν να συστήσουν ΚΑΕ ή ΕΚΠ εάν πρόκειται για τουλάχιστον έναν Ο.Τ.Α. α’ ή β’ βαθμού (αντί για δύο στο αρχικό κείμενο του νομοσχεδίου) και δύο μέλη που μπορεί να είναι είτε επιχείρηση που ανήκει κατά 100% σε Δήμο ή Περιφέρεια, είτε Ο.Τ.Α α’ ή β΄ βαθμού.
Σε μια Κοινότητα Ανανεώσιμης Ενέργειας θα μπορούν να συμμετέχουν αστικοί συνεταιρισμοί καθώς και νομικά πρόσωπα δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα καθώς και φυσικά πρόσωπα, δήμοι και Περιφέρειες ή επιχειρήσεις τους, μικρομεσαίες επιχειρήσεις και αγροτικοί συνεταιρισμοί που προβλεπόταν αρχικά. Αντιστοίχως μέλη Ενεργειακής Κοινότητας Πολιτών θα μπορούν να είναι εκτός από φυσικά πρόσωπα, ΟΤΑ, νομικά πρόσωπα δημοσίου και ιδιωτικού δικαίου και οι αγροτικοί και αστικοί συνεταιρισμοί.
Επίσης, όταν το 50% συν ένα των μελών μιας οποιαδήποτε ενεργειακής κοινότητας έχουν εγγύτητα στην Περιφέρεια Αττικής, τότε ο σταθμός παραγωγής θα μπορεί να εγκαθίσταται και σε όμορη περιφέρεια είτε αφορά εικονικό ταυτοχρονισμένο συμψηφισμό είτε ενεργειακό συμψηφισμό.
Για τα οικονομικά κίνητρα και μέτρα στήριξης των Κοινοτήτων Ανανεώσιμης Ενέργειας προσδιορίζεται με μεγαλύτερη ακρίβεια στις νέες ρυθμίσεις ότι με κοινή απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας και του κατά περίπτωση αρμόδιου Υπουργού θα προκηρύσσονται προγράμματα εγκατάστασης «φωτοβολταϊκών σταθμών, φωτοβολταϊκών σταθμών με συστήματα αποθήκευσης και σταθμών ΑΠΕ διαφορετικής τεχνολογίας με συστήματα αποθήκευσης», προς εφαρμογή εικονικού ενεργειακού συμψηφισμού, με χρηματοδότηση ιδίως από πόρους της Ε.Ε. και του Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης.
Επίσης για τις παλιές Ενεργειακές Κοινότητες το ΥΠΕΝ παρατείνει έως την 1η Νοεμβρίου 2023 (δηλαδή έως τον κύκλο Οκτωβρίου) τη δυνατότητα υποβολής νέων αιτήσεων για Βεβαίωση Παραγωγού ή για Οριστική Προσφορά Σύνδεσης σε περίπτωση Εξαιρούμενων Σταθμών.
Ακόμη, για παρόχους υπηρεσιών ύδατος επιτρέπεται η μετατροπή και λειτουργία μικρών υδροηλεκτρικών σταθμών για εφαρμογή ενεργειακού συμψηφισμού και εικονικού ενεργειακού συμψηφισμού προς κάλυψη των ενεργειακών τους αναγκών. Η ισχύς των σταθμών μπορεί να ανέρχεται μέχρι και το 100% του αθροίσματος της συμφωνημένης ισχύος των προς συμψηφισμό καταναλώσεων. Σε περιοχές που έχουν χαρακτηριστεί ως κορεσμένες σύμφωνα με απόφαση της Ρυθμιστικής Αρχής Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων θα επιτρέπεται μόνο η υποβολή αιτήσεων για σταθμούς παραγωγής χωρίς έγχυση της παραγόμενης ενέργειας αλλά για δική τους κατανάλωση.
Για σταθμούς που εγκαθίστανται από αυτοκαταναλωτές, καθώς και για αυτοκαταναλωτές από κοινού (π.χ. σε πολυκατοικίες), για την εφαρμογή του ενεργειακού συμψηφισμού, η μέγιστη ισχύς του σταθμού για νομικά πρόσωπα δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου δεν θα μπορεί να ξεπερνά τα 100 κιλοβάτ (kW) ανά παροχή κατανάλωσης εκτός εάν πρόκειται για παροχές υπηρεσιών ύδατος και αυτοκαταναλωτές που δραστηριοποιούνται στον αγροτικό τομέα καθώς και ΟΤΑ, δημοτικών επιχειρήσεων ύδρευσης αποχέτευσης (Δ.Ε.Υ.Α.) σχολικές μονάδες, κέντρα υγείας και νοσοκομεία κλπ.
