Με την αποκατάσταση των Δυτικών Νεωρίων εντός και την αποκατάσταση του Αγίου Μηνά εκτός, εγκρίθηκε το βράδυ της Δευτέρας 14 Οκτωβρίου από το δημοτικό συμβούλιο, η αναθεωρημένη Στρατηγική Βιώσιμης Αστικής Ανάπτυξης του Δήμου Ηρακλείου.
Πέρα από τα Νεώρια, στην ΣΒΑΑ προστέθηκαν ακόμα δυο μεγάλα έργα: η ανάπλαση του δεύτερου τμήματος της Λ. Καλοκαιρινού (από Γιαμαλάκη έως Χανιώπορτα) και η διαμόρφωση της ευρύτερης περιοχής της Πλατείας Κόρακα.
Στην αναλυτική παρουσίαση που έκανε ο Δήμαρχος Ηρακλείου Αλέξης Καλοκαιρινός στο Δ.Σ. εξήγησε ότι τα συγκεκριμένα πολύ σημαντικά έργα επιλέχθηκαν με βάση και την σημασία τους αλλά και το επίπεδο της ωριμότητάς τους.
Υπενθυμίζεται ότι η ΣΒΑΑ αποτελεί ένα εξαιρετικά χρήσιμο χρηματοδοτικό εργαλείο μέσω του οποίου ο Δήμος Ηρακλείου έχει εξασφαλίσει (από την προηγούμενη δημοτική περίοδο) χρηματοδότηση ύψους 37 εκατομμυρίων ευρώ. Προκειμένου λοιπόν να χωρέσουν τα Δυτικά Νεώρια, η Λ. Καλοκαιρινού και η Πλατεία Κόρακα, έμειναν λίγο πίσω έργα όπως η αποκατάσταση της Οικίας Χρονάκη και του Ξενοδοχείου Μίνως.
Ειδικά για το “Μίνως”, ο κ. Καλοκαιρινός ξεκαθάρισε ότι δυστυχώς η μελέτη που είχε εκπονηθεί απορρίφθηκε από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο, το οποίο ζητά ανασκαφή στο σημείο, άρα οποιοδήποτε έργο εκεί, θα αργήσει πολλά χρόνια. Βεβαίως, όπως είπε ο Δήμαρχος, τούτο δεν σημαίνει ότι εντωμεταξύ δεν θα γίνουν οι απαραίτητες εργασίες αντιστήριξης.
Ο κ. Καλοκαιρινός διευκρίνισε επίσης ότι με τη σύμβαση παραχώρησης των Ενετικών Τειχών και τα Δυτικά Νεώρια θα περιέλθουν στην δικαιοδοσία του Δήμου.
Σε πολιτικό επίπεδο, εκείνο που προέκυψε (κι ας μην συζητήθηκε) ότι πλέον μένει έξω από την σχετική λίστα η αναστήλωση του Άγιου Μηνά. Ένα έργο προϋπολογισμού 5.000.000 ευρώ, το οποίο παρότι δεν είχε ενταχθεί ποτέ επίσημα στην ΣΒΑΑ , φαινόταν να οδεύει προς τα εκεί, μετά την επίσκεψη της κ. Μενδώνη στον Ναό τον περασμένο Μάρτιο και τις δηλώσεις του Περιφερειάρχη Κρήτης Σταύρου Αρναουτάκη ότι η χρηματοδότηση θα έρθει από ευρωπαϊκούς πόρους αλλά μέσω του Δήμου.
Εντέλει, η δημοτική αρχή, σε συνεννόηση με την διαχειριστική αρχή της Περιφέρειας (αρμόδια για την διαχείριση της ΣΒΑΑ) προτεραιοποίησε τα Δυτικά Νεώρια, που έχουν αντίστοιχο προϋπολογισμό και ώριμες μελέτες.
Mπορείτε να δείτε εδώ τι προβλέπει η μελέτη.
Μένει να αποδειχθεί πλέον τι θα γίνει και από που θα χρηματοδοτηθεί η αναστήλωση του Ιερού Ναού του πολιούχου της πόλεως.
Τα τρία έργα που προστέθηκαν στην ΣΒΑΑ είναι:
1) Αποκατάσταση και ένταξη νέων χρήσεων συγκροτήματος Δυτικών Νεωρίων και Αποθήκης Άλατος στο Βενετσιάνικο Λιμάνι του Ηρακλείου: 5.000.000,00 €
2) Αισθητική και λειτουργική αναβάθμιση της Λ. Καλοκαιρινού (τμ. Β, Γιαμαλάκη – Χανιόπορτα): 2.800.000,00 €
3) Διαμόρφωση της ευρύτερης περιοχής πλατείας Κόρακα: 650.000,00 €
Η ΣΒΑΑ ψηφίστηκε από όλες τις δημοτικές παρατάξεις, πλην της Λαϊκής Συσπείρωσης που απείχε από την ψηφοφορία.
H ανακοίνωση του δήμου Ηρακλείου:
Προχωρώντας σε «πραγματιστική αναθεώρηση, με κριτήριο την ωριμότητα κάθε έργου» όπως τόνισε ο Δήμαρχος Ηρακλείου Αλέξης Καλοκαιρινός, το Δημοτικό Συμβούλιο ενέκρινε ομόφωνα την εισήγησή του για την αναθεώρηση της στρατηγικής της Βιώσιμης Αστικής Ανάπτυξης (ΒΑΑ) Δήμου Ηρακλείου 2021-2027.
Ο Αλέξης Καλοκαιρινός αναφέρθηκε στο ιστορικό της ΒΑΑ και στην τελευταία πρόταση του Δήμου η οποία υπεβλήθη το Νοέμβριο του 2023, η οποία είναι και η βάση της συζήτησης, τόνισε ότι παραμένει ο προϋπολογισμός στο ύψος των 37 εκ. ευρώ από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και επεσήμανε ότι: «Η στρατηγική χαρακτηρίζεται από ένα πυρήνα έργων που εντάσσονται στο ΕΤΠΑ με τα 37 εκατομμύρια ευρώ και από μια περιφέρεια έργων τα οποία βρίσκονται σε αναζήτηση χρηματοδότησης αλλά αποτελούν επίσης μέρος της ίδιας στρατηγικής.».
Ο Δήμαρχος Ηρακλείου μίλησε για το σύνολο της στρατηγικής της ΒΑΑ, η οποία έχει προϋπολογισμό 62.936.945,21 € και αφορά 41 έργα και 2 μελέτες, για το σύνολο των έργων ΣΒΑΑ 2021-2027, προϋπολογισμού 37.000.000,00 € με εξασφαλισμένη χρηματοδότηση για 19 έργα και 2 μελέτες, καθώς και για το σύνολο των λοιπών πηγών χρηματοδότησης που αναζητούνται, ύψους 25.936.945,21 € για 22 έργα.
Ο Αλέξης Καλοκαιρινός ενημέρωσε το Δ.Σ. ότι οι προτάσεις που παρουσιάζει είναι προϊόν διαβούλευσης και συζήτησης και με τη Διαχειριστική Αρχή «έτσι ώστε να βαδίζουμε σε ασφαλές έδαφος» και ανέφερε τα τρία νέα έργα που λόγω της μελετητικής ωριμότητας που τα χαρακτηρίζει, εντάσσονται στον σχεδιασμό:
Την αποκατάσταση και ένταξη νέων χρήσεων του συγκροτήματος Δυτικών Νεωρίων και της Αποθήκης Άλατος στο Βενετσιάνικο Λιμάνι του Ηρακλείου, προϋπολογισμού 5.000.000,00 €
Την αισθητική και λειτουργική αναβάθμιση της Λ. Καλοκαιρινού από την οδό Γιαμαλάκη έως την Χανιόπορτα, προϋπολογισμού 2.800.000,00 €
Τη διαμόρφωση της ευρύτερης περιοχής πλατείας Κόρακα, προϋπολογισμού 650.000,00 €
«Συζητάμε για όλα αυτά γιατί έχουμε ώριμες μελέτες και ένα από τα βασικά ζητούμενα της ΒΑΑ είναι να προχωρήσουν έργα. Άρα λοιπόν κρίνουμε τη σκοπιμότητα των έργων και μεταξύ εξίσου σκόπιμων, προκρίνουμε τα ωριμότερα τα οποία μπορούν να πραγματοποιηθούν μέσα στον προγραμματικό χρόνο» ανέφερε χαρακτηριστικά ο Αλέξης Καλοκαιρινός.
Ο Δήμαρχος Ηρακλείου μίλησε επίσης για τον βαθμό ωρίμανσης και την σκοπιμότητα αυτών των έργων.
Ειδικότερα, για τα Νεώρια, αναφέρθηκε στην συνεργασία του με τον Περιφερειάρχη Κρήτης Σταύρο Αρναουτάκη και την Υπουργό Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, για τη σημασία να αποδοθεί αυτός ο χώρος στους πολίτες και να «ξαναγυρίσει» στην πόλη, για το πώς εντάσσεται στο ευρύτερο σχεδιασμό της Δημοτικής Αρχής η αξιοποίηση και αυτού του τμήματος που αποτελούσε μέρος του αμυντικού συστήματος της πόλης, για την μελέτη του Πολυτεχνείου Κρήτης, του καθηγητή Νίκου Σκουτέλη και των συνεργατών του και επισημαίνοντας ότι αφορά μια συζήτηση πάρα πολλών ετών τόνισε: «Γνωρίζουμε ότι είναι ένα εξαιρετικά κοστοβόρο έργο και αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στο σωστικό έργο το οποίο πρέπει να γίνει. Στο έργο της στερέωσης, το οποίο είναι πολύ εξειδικευμένο και αναγκαίο διότι και στα νεώρια όπως και σε άλλα σημεία των ύστερων μεσαιωνικών αναγεννησιακών μας οχυρώσεων, και βεβαίως αυτό ισχύει και για το θαλάσσιο τείχος, το Μπεντενάκι και που βρίσκεται σε αυτή τη στρατηγική, υπάρχει κίνδυνος για τα μνημεία. Το ζήτημα όμως δεν είναι απλώς να σωθεί το μνημείο, είναι και να αξιοποιηθεί. Είναι διάσπαρτο γιατί τα arsenalia που ήταν στη μέση δεν υπάρχουν πια. Είναι το κτήριο των Οικονομικών Υπηρεσιών στην πλατεία και φυσικά τα ανατολικά νεώρια ήταν πολύ περισσότερα και βεβαίως και τα δυτικά νεώρια δεν είχαν αυτή τη μορφολογία την οποία απέκτησαν με τη διάνοιξη των δρόμων. Είναι ένα πάρα πολύ σημαντικό μνημείο και προφανέστατα είναι ένα από τα εμβληματικά μνημεία της πόλης αυτής. Αυτό λοιπόν για το οποίο συζητάμε είναι το δυτικό νεώριο και η αποθήκη άλατος. Γιατί δεν τα εντάσσουμε όλα; Διότι το κόστος πλησιάζει τα δώδεκα εκατομμύρια ευρώ. Είμαστε σε μια συζήτηση και αυτό ήταν και προϋπόθεση για να φτάσουμε και στη σημερινή συζήτηση, να υπάρχει μια συνεννόηση τριμερής μεταξύ του Δήμου Ηρακλείου, του Υπουργείου Πολιτισμού και της Περιφέρειας Κρήτης για το πώς θα κατανεμηθούν τα έργα αυτά. Η συνεννόηση με την Περιφέρεια Κρήτης είναι ότι θα ασχοληθεί στην οριζόντια δράση του ΠΕΠ και θα βρισκόμαστε σε διαδικασία χρηματοδότησης για τη δεξαμενή Τζάνε.».
Για την συνέχεια της Λ. Καλοκαιρινού μέχρι τη Χανιόπορτα ως δρόμος ήπιας κυκλοφορίας σύμφωνα με την κυκλοφοριακή μελέτη, που αποτελεί τη συνέχεια του πεζοδρομημένου τμήματος Ίδης – Γιαμαλάκη για το οποίο υπάρχει η πεποίθηση ότι θα βρεθεί σε διαδικασία δημοπράτησης στις αρχές του 2025, καθώς και για την ευρύτερη περιοχή της πλατείας Κόρακα, το τμήμα έξω από τη Χανιόπορτα στην απόληξη της Μάχης Κρήτης, από την Λ. 62 Μαρτύρων μέχρι την οδό Εφόδου, ο Αλέξης Καλοκαιρινός είπε, μεταξύ άλλων: «Με αυτό τον τρόπο θα έχουμε μια ανάπλαση η οποία μπορούμε να πούμε αν το δούμε γραμμικά και αθροίζοντας όπως πρέπει το δημοτικό έργο ανεξάρτητα από περιόδους και αρχές, στην πραγματικότητα από το Πάρκο Γεωργιάδη μέχρι την Εφόδου. Θα έχουμε αναπλασμένη μια ζωτική αρτηρία της πόλης. Από αυτή την άποψη συζητώντας κρίναμε ότι αυτό είναι ένα έργο το οποίο πρέπει να ενταχθεί στη στρατηγική» τόνισε ο Αλέξης Καλοκαιρινός.
Ο Δήμαρχος Ηρακλείου αναφέρθηκε ενδεικτικά και σε έργα που έπρεπε να περάσουν στην περιφέρεια του ΒΑΑ, όπως είναι η οικία Χρονάκη η οποία ήταν αδύνατον να μελετηθεί και να πραγματοποιηθεί στο προκαθορισμένο διάστημα της ΒΑΑ, καθώς και για το Μίνως, όπου η μελέτη του απορρίφθηκε από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο το οποίο επιπλέον ζήτησε να γίνουν και ανασκαφές, καθώς και σε έργα για τα οποία υπάρχει η δυνατότητα χρηματοδότησης από άλλες πηγές, διαδικασία που βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη από τη Δημοτική Αρχή.
Ο Αλέξης Καλοκαιρινός αναφέρθηκε επίσης και στη συνεργασία του Δήμου με την Περιφέρεια Κρήτης και την Αρχαιολογική Υπηρεσία, ευχαρίστησε όλους τους εμπλεκόμενους συνεργάτες του για την καθοριστική συμμετοχή στον σχεδιασμό και αναφέρθηκε ιδιαίτερα στη συμβολή των Αντιδημάρχων Ιωάννας Καλονάκη και Γιώργου Σισαμάκη, στην Γενική Γραμματέα του Δήμου Μαρία Σκραφνάκη, στα πολλά υπηρεσιακά στελέχη που εργάζονται στον τεχνικό τομέα και στον τομέα του προγραμματισμού στελέχη του τμήματος Προγραμματισμού, καθώς και στους Ειδικούς Συμβούλους Σπύρο Δοκιανάκη και Ρίτα Χαιρέτη.
Κατά την ψηφοφορία, η παράταξη της Λαϊκής Συσπείρωσης απείχε.
Σύντομο Ιστορικό ΒΑΑ
Η Στρατηγική για τη Βιώσιμη Αστική Ανάπτυξη (ΣΒΑΑ) κατά την προηγούμενη Προγραμματική Περίοδο 2014-2020, αρχικά εγκρίθηκε σύμφωνα με την με αρ. πρωτ. 1710/10-03-2017 (ΑΔΑ: ΨΛ5Ρ7ΛΚ-Π9Υ) απόφαση του Περιφερειάρχη Κρήτης και προϋπολογισμό Συνολικής Δημόσιας Δαπάνης 14.468.500,00 €. Εντάχθηκε στο πλαίσιο του Σχεδίου Ολοκληρωμένων Αστικών Παρεμβάσεων (ΣΟΑΠ) (ΦΕΚ B’ 494/19.02.2020) με Κοινή Υπουργική Απόφαση των τότε Υπουργών Ανάπτυξης και Επενδύσεων, Περιβάλλοντος και Ενέργειας και Πολιτισμού και Αθλητισμού, η οποία βρίσκεται σε ισχύ έως τις 19.02.2026, όπου και προσδιορίστηκαν:
Τα όρια της περιοχής εφαρμογής του ΣΟΑΠ
Τα όρια της περιοχής εφαρμογής της ΣΒΑΑ
Τα κύρια Πεδία Παρέμβασης, οι Άξονες, οι Ειδικοί Στόχοι και οι κατηγορίες Δράσης.
Στη συνέχεια η ΣΒΑΑ 2014-2020 του Δήμου Ηρακλείου, τροποποιήθηκε σύμφωνα με την με αρ. πρωτ. 1041/04-03-2020 (ΑΔΑ: ΩΧΟΖ7ΛΚ-Σ9Ν) απόφαση του Περιφερειάρχη Κρήτης με προϋπολογισμό Συνολικής Δημόσιας Δαπάνης 16.050.167,00 €.
Για την Προγραμματική Περίοδο 2021-2027, ο Δήμος Ηρακλείου προέβη στην υποβολή νέας πρότασης της Στρατηγικής Ολοκληρωμένων Χωρικών Επενδύσεων – Βιώσιμης Αστικής Ανάπτυξης (ΟΧΕ – ΒΑΑ), στο πλαίσιο της Προτεραιότητας 6 «Ολοκληρωμένη Χωρική Ανάπτυξη των Αστικών Κέντρων και της Υπαίθρου», του Προγράμματος «ΚΡΗΤΗ» 2021-2027, η οποία εγκρίθηκε σύμφωνα με την με αρ. πρωτ. 5822/09-11-2023 (ΑΔΑ: ΨΜΗΗ7ΛΚ-ΟΣΓ) απόφαση του Περιφερειάρχη Κρήτης, με προϋπολογισμό Συνολικής Δημόσιας Δαπάνης 37.000.000,00 €.
Η πρόταση του Δήμου Ηράκλειου για την νέα ΣΒΑΑ 2021-2027, ουσιαστικά επικαιροποίησε την ΣΒΑΑ 2014-2020 και ως εκ τούτου διατηρηθήκαν τα όρια εφαρμογής ΣΟΑΠ, ΣΒΑΑ καθώς και τα κύρια Πεδία Παρέμβασης, οι Άξονες, οι Ειδικοί Στόχοι και οι κατηγορίες Δράσης. Η περιοχή παρέμβασης της ΣΒΑΑ 2021-2027, αποτελεί τμήμα της ευρύτερης περιοχής, όπου έχει εκπονηθεί το Σχέδιο Ολοκληρωμένων Αστικών Παρεμβάσεων (ΣΟΑΠ) και συγκεντρώνει τα απαραίτητα περιβαλλοντικά, κοινωνικά και αναπτυξιακά χαρακτηριστικά, αναδεικνύοντας ως προτεραιότητα την παλιά πόλη, τις υποβαθμισμένες περιοχές του αστικού χώρου καθώς και τη σύνδεση της παλιάς πόλης και της Κνωσού με το παράκτιο μέτωπο και το λιμάνι – κόμβο κρουαζιέρας.
Περιλαμβάνει: την παλιά πόλη και τμήματα της παράκτιας αστικής ζώνης στα δυτικά και στα ανατολικά της
Οριοθετείται: από τις οδούς 62 Μαρτύρων, Πυράνθου, Γ. Γεωργιάδη, Γερωνυμάκη και Σ. Καζαντζίδη
Έκταση: 4,8 τ.χλμ. (18% του αστικού κέντρου & 2% του Δήμου)
Πληθυσμός: 32.162 (25% του αστικού κέντρου & 18% του Δήμου)
Προϋπολογισμός: 37 εκ. Ευρώ
Από τα 16 εκ ευρώ περίπου που προέβλεπε η ΣΒΑΑ 2014-2020, υλοποιήθηκαν τα 9 εκ ευρώ περίπου, ενώ τα υπόλοιπα 7 εκ. ευρώ περίπου μεταφέρθηκαν στην Προγραμματική Περίοδο 2021-2027.
Συνεπώς, στο πλαίσιο της εγκεκριμένης ΣΒΑΑ για την Προγραμματική Περίοδο 2021-2027 υιοθετήθηκαν αρχικά τα τμηματοποιημένα έργα (έργα phasing) που θα χρηματοδοτηθούν από τις ΣΒΑΑ των δύο (2) Προγραμματικών Περιόδων, καθώς και έργα τα οποία μεταφέρονται στο σύνολό τους από το ΕΠ «ΚΡΗΤΗ» 2014-2020 σε ΣΒΑΑ της Προγραμματικής Περιόδου 2021-2027.
Συνεκτιμώντας τόσο τις εξελίξεις και νέες ανάγκες – προκλήσεις που έχουν διαμορφωθεί όσο και την πορεία υλοποίησης της στρατηγικής έως το τέλος της προγραμματικής περιόδου και προκειμένου να μπορέσει να προχωρήσει πιο άμεσα η ένταξη και η έναρξη υλοποίησης των έργων τα οποία θα χρηματοδοτηθούν από το Ε.Π. «Κρήτη» στο πλαίσιο της Στρατηγικής ΒΑΑ 2021 – 2027, κρίθηκε σκόπιμη η τροποποίηση – επικαιροποίηση του χρηματοδοτικού πίνακα των έργων της ΣΒΑΑ, με την αντίστοιχη προσαρμογή και αναθεώρηση του κειμένου της Στρατηγικής.
Η προτεινόμενη αναθεώρηση αφορά αλλαγές στα έργα τα οποία συμπεριλαμβάνονται στο χρηματοδοτικό πίνακα των έργων που θα χρηματοδοτηθούν στο πλαίσιο της ΣΒΑΑ 2021 – 2027 και την επικαιροποίηση του χρονοδιαγράμματος υλοποίησής τους, έχοντας ως γνώμονα τον ολοκληρωμένο χαρακτήρα της στρατηγικής, την εκτιμώμενη επίτευξη των στρατηγικών και των ειδικών στόχων, την απορρόφηση των διαθέσιμων πόρων καθώς και την ρεαλιστικότητα του χρονοδιαγράμματος ολοκλήρωσης των δράσεων της στρατηγικής εντός της τρέχουσας προγραμματικής περιόδου.
Σημειώνεται ότι η εν λόγω αναθεώρηση δεν παρουσιάζει απόκλιση από τους στρατηγικούς και ειδικούς στόχους των επενδυτικών προτεραιοτήτων όπως έχουν εγκριθεί, διατηρεί τον ολοκληρωμένο χαρακτήρα της στρατηγικής και συνεπώς δεν επηρεάζει το όραμα της εγκεκριμένης Στρατηγικής.