Παρουσία του πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη, πραγματοποιήθηκαν το μεσημέρι της Παρασκευής τα αποκαλυπτήρια του αναστηλωμένου ανακτόρου του Φιλίππου Β’ στις Αιγές, του μεγαλύτερου κτηρίου της Κλασσικής Ελλάδας στο οποίο στέφθηκε βασιλιάς και ο Μέγας Αλέξανδρος.
Μετά από 16 χρόνια εργασιών αναστήλωσης, συντήρησης, στερέωσης, αποκατάστασης, ανασκαφής και τεκμηρίωσης του τεράστιου τεχνικού έργου, το μεγαλύτερο οικοδόμημα που έχει δει η κλασική αρχαιότητα, αυτό που ο καθηγητής Βόλφραμ Χέφνερ (Wolfram Hoepfner) είχε χαρακτηρίσει «Παρθενώνα της Μακεδονίας» και στο οποίο μέσα, χωράει τρεις φορές ο Παρθενώνας, παραπέμπει ξανά στην αρχική του εικόνα.
Η ομιλία του πρωθυπουργού
Ξεκινώντας την ομιλία του ο πρωθυπουργός έκανε λόγο για ένα «γεγονός παγκόσμιας σημασίας με πολύ μεγάλη διεθνή εμβέλεια» σημειώνοντας ότι «δεν είναι τυχαίο ότι βρέθηκα πριν από ένα χρόνο στο ίδιο βήμα για το νέο πολυκεντρικό μουσείο των Αιγών που έχει δείξει μεγάλη δυναμική τους 11 μήνες λειτουργίας του».
«Σε όλα αυτά προστίθεται το αναστηλωμένο ανάκτορο ώστε όλα αυτά να συνδιαλέγονται δυναμικά με τον επισκέπτη. Όπως τυχαία δεν είναι η επιλογή μου να είμαι πάλι εδώ τιμώντας ένα μνημείο του βασιλείου των Μακεδόνων που με αφετηρία τις Αιγές άφησε το αποτύπωμά του από τον Δούναβη – ο Φίλιππος Β υπήρξε ο πρώτος ευρωπαίος βασιλιάς που επέκτεινε προς τα βόρεια το βασίλειο – για να έρθει μετά ο γιος του που άφησε το ελληνιστικό αποτύπωμα μέχρι την Ινδία και την Αίγυπτο» πρόσθεσε ο κ. Μητσοτάκης.
Ο ίδιος χαρακτήρισε «στοίχημα να καταστήσουμε τις Αιγές ένα σημείο συνάντησης με το μεγαλείο των καταβολών μας και ένα μέρος της σύγχρονης ζωής μας καθώς παρά την ισοπεδωτική παρέμβαση των Ρωμαίων που επιχείρησαν να σβήσουν από τη μνήμη το μεγαλείο των Μακεδόνων το πνεύμα των Αιγών δεν έσβησε».
«Το θαυμαστό πάρκο πρέπει να γίνει καταλύτης ανάπτυξης για τη Βεργίνα, την Ημαθία, όλη τη Μακεδονία, μια εμπειρία για χιλιάδες επισκέπτες που μαζί με την ιστορική εμπειρία θα μπορούν να μοιράζονται το χρώμα της περιοχής. Με τον τρόπο αυτό το ένδοξο παρελθόν εντάσσεται στο σήμερα με τη δημιουργία θέσεων εργασίας, την επιστημονική έρευνα που επεκτείνεται ενώ ο Παρθενώνας της Μακεδονίας θα γίνεται αντικείμενο παγκόσμιας προσοχής» συνέχισε ο Κυριάκος Μητσοτάκης.
Όπως τόνισε ο πρωθυπουργός «δεν είναι απλά ένα τεχνικό έργο αναστήλωσης» και για το λόγο αυτό υποκλίθηκε «με σεβασμό σε εσάς κυρία Κοτταρίδου και τους συνεργάτες σας για την πολυπλοκότητα του έργου».
Δείτε μερικά από τα εκθέματα στο μουσείο των Αιγών
Ο πρωθυπουργός σημείωσε ότι «το ανάκτορο αυτό είναι ένα κομψοτέχνημα διώροφο με πολλά μωσαικα, τοιχογραφίες που αντανακλούν την αίγλη του Φιλίππου. Σε αντιδιαστολή με τους ναούς της αρχαιότητας και τον Παρθενώνα ήταν ένα λειτουργικό, ανοιχτό κτήριο διοικητικής, θρησκευτικής, στρατιωτικής εξουσίας. Ένα κτήριο που συμβολίζει με τον καλύτερο τρόπο τη συναρπαστική μετάβαση από τις πόλεις-κράτης της κλασσικής Ελλάδας ένα πρόπλασμα μιας εξωστρεφούς κεντρικής εξουσίας που κάλυπτε μια μεγαλύτερη περιοχή. Ουσιαστικά αποτελεί τον πρώτο σταθμό πολιτειακής εξέλιξης στον ευρωπαϊκό χώρο με μέγεθος πολύ πέρα από την κλίμακα των κλασσικών χώρων».
«Η σπουδαιότητα τέτοιων μνημείων γίνεται κτήμα ολόκληρης της οικουμένης. Οφείλουμε να την αναδεικνύουμε, να την προβάλουμε, να επεκτείνουμε τους ορίζοντες που αποκαλύπτει κάθε νέα ψηφίδα. Πρέπει να είναι ένα προσκλητήριο γνώσης και συμμετοχής που ενισχύει το ανήκειν αλλά και μοχλός ανάπτυξης. Είναι μια πολυδιάστατη επένδυση σε όλα τα πεδία του πολιτισμού σε σύμπλευση με την οικονομία και τον τουρισμό. Καλούμαστε να βάλουμε ένα εθνικό στοίχημα να πολλαπλασιάσουμε την επισκεψιμότητα του χώρου. Οσο περισσότεροι οι επισκέπτες τόσο θα τονώνεται η οικονομία αλλά και τόσο πιο δυναμικά αυτή η μονδική κοιτίδα πολιτισμού θα στέλνει την ακτινοβολία σε κάθε πλευρά του κόσμου. Σε μια χώρα με βαρύ παρελθόν αλλά με δημιουργικό παρών και μέλλον, σε μια χώρα αυτογνωσίας, αισιοδοξίας και αυτοπεποίθησης» έκλεισε τον χαιρετισμό του ο πρωθυπουργός.
Οι ομιλίες της Αγγελικής Κοτταρίδη και του ΓΓ του υπ. Πολιτισμού
Ξεκινώντας την παρουσίαση της η επικεφαλής του έργου, Αγγελική Κοτταρίδου, είπε ότι «τα όνειρά μου θα έμεναν όνειρα αν δεν βρίσκονταν φωτισμένοι άνθρωποι στην πολιτική ηγεσία να με στηρίξουν. Θα θυμηθώ τον Τζανή Τζανετάκη. Θα θυμηθώ τον Θάνο Μικρούτσικο που αποφάσισε την επιστροφή των θησαυρών και θα ευχαριστήσω τον Βαγγέλη Βενιζέλο που τους έφερε όλους πίσω και θα ευχαριστήσω την Λίνα Μενδώνη που ως ΓΓ του υπ. Πολιτισμού συνετέλεσε στην δημιουργία του μουσείου. Θα την ευχαριστήσω και για κάτι άλλο για το 2014 στο ΚΑΣ και τις πέντε ώρες παρουσίαση για την αναστήλωση του ανακτόρου».
Όπως είπε το έργο αυτό εκτός από διάλογο των επιστημόνων μπορεί να αποτελέσει και αφορμή για διάλογο ανάμεσα στους λαούς.
Παρουσιάζοντας τον χαιρετισμό της απούσας λόγω κορωνοϊού Λίνας Μενδώνη ο ΓΓ του υπουργείου Πολιτισμού είπε ότι στόχος ήταν ένα τεράστιο αρχαιολογικό πάρκο που μπορεί να προσφέρει ολοκληρωμένη γνώση και εμπειρία στους επισκέπτες των Αιγών. Πρόκειται για μια νέα ολιστική προσέγγιση αρχαιολογικού χώρου-μουσείου-επισκέπτη αποτελούμενη από το μνημείο των βασιλικών τάφων, το αρχαιολογικό παρκο της νεκρόπολης που αποδόθηκε στο κοινό το 2021, το νέο υπερσύγχρονο μουσείου εμβδαδου 7.500 τ.μ. που εγκαινιάστηκε το 2023 και βεβαίως το μεγαλοπρεπές ανάκτορο που αποδίδεται σήμερα στο κοινό στο σύνολό του, ένα έργο συνολικού ύψους 20 εκατ. ευρώ.
Το ανάκτορο με εμβαδόν 15.000 τμ. υπήρξε ένα τεράστιο οικοδόμημα, το μεγαλύτερο της κλασσικής Ελλάδας – 15.000 τ.μ. είναι το Μουσείο της Ακρόπολης. Επι αιώνες ήταν ένα συνόλο λίθων που με την ολοκλήρωση του έργου της αναστήλωσης ενισχύεται η επιδραστικότητα του μουσείου των Αιγών που συμβάλει στις τρέχουσες και μελλοντικές προοπτικές ανάπτυξης της περιχής δημιουργώντας νέους πόλους έλξης επισκεπτών δημιουργώντας όρους βιώσιμης ανάπτυξης όχι μόνο της Ημαθίας αλλά όλης της Κεντρικής και Ανατολικής Μακεδονίας.
Δείτε τις εντυπωσιακές φωτογραφίες από το αναστηλωμένο ανάκτορο:
Επίκεντρο του μεγάλου οικοδομικού προγράμματος, με το οποίο ο Φιλίππος Β΄ (359-336 π.Χ.) εκσυγχρόνισε και αναβάθμισε τις Αιγές, τη βασιλική μητρόπολη των Μακεδόνων, είναι το ανάκτορο, το «βασίλειον» των Αιγών –με την αρχαία ονομασία του- με έκταση περ. 15.000 τ.μ. Πρόκειται για το μεγαλύτερο οικοδόμημα της κλασικής Ελλάδας.
Κτίριο λιτό και λειτουργικό και συγχρόνως μνημειακό και επιβλητικό, το αρχετυπικό οικοδόμημα χαρακτηρίζεται από την πολυτέλεια των υλικών, την εφευρετικότητα και την τελειότητα της εκτέλεσης, τα απροσδόκητα επιτεύγματα της τεχνολογίας και, συγχρόνως, από τη γεωμετρική καθαρότητα της φόρμας που διαμορφώνει ένα σύνολο απαράμιλλης ηρεμίας, κομψότητας και αρμονίας, όπου όλα υποτάσσονται στη γοητεία του μέτρου.
Με το μνημειώδες πρόπυλο, που παραπέμπει σε ιερό, τις εντυπωσιακές διώροφες στοές της πρόσοψης που ανοίγονται στην πόλη και προσκαλούν τους πολίτες να κάνουν χρήση του χώρου τους, το μέγα περιστύλιο, γύρω από το οποίο οργανώνονται οι χώροι των συμποσίων, την θόλο που σύμφωνα με τις επιγραφές ήταν ιερό του Πατρώου Ηρακλή, τη βιβλιοθήκη/αρχείο και το μικρότερο δυτικό περιστύλιο που εξυπηρετούσε βοηθητικές χρήσεις (παλαίστρα κλπ.) το «βασίλειον» καθίδρυμα των Αιγών στέγαζε όλες εκείνες τις δομές που ήταν απαραίτητες για την άσκηση της πολυεπίπεδης δημόσιας εξουσίας.
Με 16 δωρικούς κίονες σε κάθε πλευρά του, το μέγα περιστύλιο των Αιγών, που εικονοποιεί την έννοια του τετραγώνου, είναι το πρώτο του είδους του. Έχοντας έκταση 4.000 τ.μ., χωρούσε τουλάχιστον 8.000 άτομα και μπορούσε να λειτουργήσει ως τόπος συνάθροισης των Μακεδόνων. Ο τόπος συνάθροισης των πολιτών παίρνει εικόνα αυλής και η λέξη «αυλή» γίνεται συνώνυμη με την έννοια της βασιλείας.
Το πιο λαμπρό οικοδόμημα της Μακεδονίας, ανοίγει τις πύλες του στον κόσμο για να θυμίσει κάποιες από τις ένδοξες στιγμές του:
– Την ανέγερσή του στα μέσα του 4ου π.Χ. αιώνα από τον Φίλιππο Β’ με σκοπό να ορίσει την εικόνα του νέου κόσμου… «Εγώ ο ηγεμόνας και ο κόσμος μου συνυπάρχουμε σε αυτό το κτίριο, το ανάκτορο των Αιγών», είχε πει χαρακτηριστικά, δικαιολογώντας την ιδέα που τον οδήγησε στη δημιουργία της πόλης και του ανακτόρου.
– Εκεί οργάνωσε και μεταρρύθμισε το βασίλειο των Μακεδόνων και προετοίμασε το έδαφος γι’ αυτό που συνέβη στη συνέχεια με τον γιο του Αλέξανδρο, που δημιούργησε την οικουμένη.
– Εκεί ανακηρύχθηκε ο Μέγας Αλέξανδρος βασιλιάς το 336 π.Χ., μετά τη δολοφονία του πατέρα του. Οι ίδιες κολώνες που βλέπει σήμερα ο επισκέπτης, είναι αυτές που «άκουσαν» τους Μακεδόνες να χτυπούν θριαμβικά με τα δόρατα τις ασπίδες τους, καθώς φώναζαν ρυθμικά το όνομά του.
– Με αφετηρία το ίδιο σημείο, μόλις δύο χρόνια αργότερα, έγινε το ξεκίνημα της εκστρατείας του Μεγάλου Αλεξάνδρου για τα βάθη της Ανατολής, όπου μαζί με τους δεκάδες χιλιάδες οπλίτες και ιππείς, κουβάλησαν μαζί τους στην άκρη του κόσμου την εικόνα της κλασικής Ελλάδας, της Μακεδονίας, των Αιγών.
Περιήγηση με drone στο εντυπωσιακό ανάκτορο των Αιγών
Σε βίντεο που δημοσιεύθηκε προ τεσσάρων ετών στον επίσημο λογαριασμό στο Youtube του ΕΣΠΑ στην Ελλάδα, η διευθύντρια της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ημαθίας κυρία Αγγελική Κοτταρίδη μιλούσε για το κτήριο που θεωρείται εφάμιλλης σημαντικότητας με τον Παρθενώνα και των προσπαθειών που γίνονταν για την αναστήλωσή του. «Το ανάκτορο είναι τρεις φορές μεγαλύτερο από τον Παρθενώνα σε εμβαδόν (περίπου 12.000 τ.μ.) και αποτελεί έργο σπουδαίου αρχιτέκτονα του 4ου αιώνα π.Χ., χωρίς να αποκλείεται να είναι του Πυθέου. Λειτουργούσε ως διοικητικό κέντρο και αποτέλεσε πρότυπο για τα ανάκτορα της ελληνιστικής επικράτειας», λέει στην κάμερα.
Δείτε βίντεο με την περιήγηση στον χώρο κατά την διάρκεια των αναστηλώσεων:
Το Ανάκτορο «είναι ίσης αξίας με τον Παρθενώνα. Δεν ήταν το σπίτι του βασιλιά, είναι το Μέγαρο Μαξίμου, είναι το κέντρο της διοίκησης, που δεν απευθύνεται στα μέλη της κυβέρνησης μόνο, αλλά σε όλους τους πολίτες των Αιγών. Το περιστύλιο είναι ο τόπος συνάθροισης των πολιτών, χωράει περίπου 4.000 άτομα και οι Αιγές δεν είχαν παραπάνω άνδρες. Συγκεντρώνει όλες τις δραστηριότητες που είχε η πολιτική αγορά. Αυτό είναι το Ανάκτορο των Αιγών και είναι η ιδέα της ‘πεφωτισμένης δεσποτείας’, πώς εφαρμόζεται σε μία νέα τάξη πραγμάτων που ο Φίλιππος και η πεφωτισμένη ομάδα που τον στηρίζει θέλει να ξεκινήσει και να επιβάλλει και το καταφέρνει» υπογραμμίζει η κ. Κοτταρίδη.
«Αυτό το Ανάκτορο όταν θα το έχουμε, θα ξαναγράψουμε την ιστορία της αρχαίας αρχιτεκτονικής. Αυτό το μνημείο μας έχει μάθει πάρα πολλά. Είναι πραγματικά κορυφαίο. Είναι ένα θαύμα τεχνικής και αυτό το διαπιστώνουμε σε όλα τα επίπεδα» συνεχίζει η κ. Κοτταρίδη. «Ο αρχιτέκτονας του μνημείου, τονίζει, εμπνέεται τόσο από τις θεωρίες των Πυθαγορείων όσο και από τις θεωρίες του Πλάτωνα, τα πάντα ανταποκρίνονται στον λόγο της ‘χρυσής τομής’, ενώ στην κάτοψη ενσωματώνει όλη τη θεωρία του Πλάτωνα για την ψυχή του κόσμου», λέει.
«Αυτό είναι μία συγκλονιστική ιστορία. Σημαίνει ότι μιλάμε για ένα εξαιρετικά μορφωμένο κύκλο ανθρώπων, δηλαδή μας βοηθάει να αναθεωρήσουμε τις ιδέες που είχαμε από τα βιβλία του σχολείου και κυρίως από τους λίβελους του Δημοσθένη για τον Φίλιππο και το περιβάλλον του, μας δείχνει τη στενή σχέση της Μακεδονίας με τους πλατωνικούς του βασιλείου και κυρίως μας δείχνει πώς αυτοί σκέφτηκαν και εφάρμοσαν την ιδέα της ‘πεφωτισμένης δεσποτείας’ στην αρχιτεκτονική. Αυτό λοιπόν το κτήριο το έχουμε στην Ελλάδα και ευτυχώς σώθηκε ένα μεγάλο κομμάτι των δαπέδων, σώθηκαν οι τοιχοβάτες σε πολλά σημεία, άρα μπορούμε με ακρίβεια και απόλυτη βεβαιότητα να το αναπαραστήσουμε σε ποσοστό 90 τοις εκατό» αναφέρει.
Περιγράφοντας την πορεία των έργων, η κ. Κοτταρίδη τονίζει ότι αποχωμάτωση για την αποκάλυψη του μνημείου δεν έγινε ποτέ. «Έγινε συστηματικότατη ανασκαφή με κάναβο, λες και σκάβαμε προϊστορικά. Είχαμε, λοιπόν, εκπληκτικά ευρήματα, γιατί πολλά κομμάτια ήταν πεσμένα ή αποτεθειμένα στα μπάζα. Αντίστοιχη δουλειά, με το ‘βελόνι’, έχει η Ακρόπολη, γιατί κι εκεί είχαν να κεντήσουν και να βρουν θραυσματάκια. Όλο αυτό το έργο είναι μια εποποιία» δηλώνει η κ. Κοτταρίδη, σημειώνοντας πως τον επόμενο χρόνο θα κυκλοφορήσει μία ειδική έκδοση που θα παρουσιάζει όλα αυτά τα αρχιτεκτονικά μέλη και τη θέση τους στο χώρο.
«Έχουμε καταγράψει πάνω από 4.000 αρχιτεκτονικά μέλη. Κομμάτια του περιστυλίου, επιστύλια, χαρακτηριστικά στοιχεία του Ανακτόρου. Μαζεύουμε τα θραύσματά του, τα οποία συναρμόζονται στο κομμάτι που θα αναπλαστεί στο μουσείο και μας οδηγούν σε καταπληκτικές νέες ανακαλύψεις, οι οποίες έχουν πραγματικά χέρια, πόδια και κεφάλι και δεν είναι πυροτεχνήματα και ευφυολογήματα ή ιστορίζοντα θεωρήματα με λήψη του ζητουμένου, γιατί ξεκινάμε από τις πέτρες και οι πέτρες είναι ειλικρινείς, δεν μπορείς να κάνεις ό,τι θέλεις. Έχεις δεδομένα αυστηρά και βαριά» συνεχίζει.