Αν στις αρχές του 2022 κάποιος προέβλεπε ότι έναν χρόνο μετά η Ευρώπη θα κοιτούσε με αγωνία τα δελτία καιρού για να δει αν… βγαίνει ο χειμώνας, αν δηλαδή η γηραιά ήπειρος θα αποφύγει την αναγκαστική εφαρμογή μέτρων που θα μπορούσαν να κλιμακωθούν φτάνοντας μέχρι τις περιοδικές διακοπές ρεύματος προκειμένου να αποφευχθεί ένα καθολικό μπλακ άουτ, το πιθανότερο είναι ότι θα του συνιστούσαν να διαβάζει λιγότερα βιβλία δυστοπικής επιστημονικής φαντασίας.
Και όμως, στην αυγή του 2023 το μπλοκ των «27» ανασαίνει με ανακούφιση για ένα γεγονός που κανονικά θα έπρεπε να χτυπά καμπανάκι κινδύνου για τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής. Ο λόγος φυσικά για τις ασυνήθιστα υψηλές θερμοκρασίες που επικρατούν εδώ και εβδομάδες στην Ευρώπη, στον απόηχο ενός εφιαλτικού καλοκαιριού που σημαδεύτηκε από μεγα-πυρκαγιές και ξηρασία που όμοιά της δεν έχει καταγραφεί τα τελευταία 500 χρόνια.
Μάννα εξ ουρανού
Την παραμονή της Πρωτοχρονιάς η μέση θερμοκρασία στη βορειοδυτική Ευρώπη ήταν σχεδόν 8,5 βαθμούς Κελσίου πάνω από τον μέσο όρο, ενώ την πρώτη ημέρα του νέου έτους το θερμόμετρο έδειχνε 17 βαθμούς σε περιοχές της Ελλάδας, της Γαλλίας, της Ιταλίας, ακόμα και της Πολωνίας. Σε πολλές ακόμα περιοχές της Ευρώπης οι θερμοκρασίες κυμαίνονταν μεταξύ 11 και 16 βαθμών Κελσίου.
Όπως σημείωνε πρόσφατα το Bloomberg, ο ασυνήθιστα ήπιος καιρός γίνεται δεκτός στη γηραιά ήπειρο ως «μάννα εξ ουρανού», καθώς οι μικρότερες ανάγκες θέρμανσης σημαίνουν χαμηλότερη κατανάλωση του υπερπολύτιμου φυσικού αερίου, ωθώντας τις τιμές προς τα κάτω.
Πράγματι τη Δευτέρα, πρώτη ημέρα διαπραγμάτευσης για το 2023, οι τιμές του ευρωπαϊκού φυσικού αερίου TTF σημείωσαν πτώση, με τα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης αναφοράς να υποχωρούν κατά περίπου 8%, στο χαμηλότερο επίπεδο από τις 21 Φεβρουαρίου 2022, πριν δηλαδή την έναρξη της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία.
Τα προθεσμιακά συμβόλαια του Φεβρουαρίου 2023 διαπραγματεύονταν στα επίπεδα των 74 ευρώ/MWh, τιμές που η αγορά είχε να δει επίσης από τις 21 Φεβρουαρίου πέρσι.
Ο ήπιος χειμώνας σε συνδυασμό με τις πολιτικές πρωτοβουλίες που – με σκανδαλωδώς μεγάλη καθυστέρηση – έλαβε η Ευρωπαϊκή Ένωση για την εισαγωγή ενός «δυναμικού πλαφόν» στην τιμή του αερίου, οδήγησαν σε αποκλιμάκωση των τιμών στο TTF κατά πάνω από 50% από τις 7 Δεκεμβρίου.
Τα δύσκολα είναι μπροστά
Η τύχη μπορεί να ευνόησε φέτος την Ευρώπη, όμως αυτό δεν σημαίνει ότι έλυσε το ενεργειακό της πρόβλημα. Αντιθέτως, τα δύσκολα παραμένουν μπροστά, καθώς όσο χαμηλότερη από την αναμενόμενη και αν είναι εν τέλει φέτος η κατανάλωση αερίου, οι δεξαμενές θα πρέπει να γεμίσουν ξανά κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού για τον χειμώνα του 2023-2024. Και αυτό, όπως μετέδιδε στις 19 Δεκεμβρίου το Reuters, θα αποτελέσει πρόκληση για την Ευρώπη – και όχι μόνο λόγω της σχεδόν πλήρους διακοπής των ροών από τη Ρωσία: Το κόστος αγοράς φυσικού αερίου από την αγορά, και όχι μέσω συμβολαίων, θα αποτελέσει πρόκληση για κυβερνήσεις και κράτη, οι οικονομικές δυνατότητες των οποίων έχουν περιοριστεί λόγω του παρατεταμένα υψηλού ενεργειακού κόστους και του καλπάζοντος πληθωρισμού.
«Εάν οι εισαγωγές στην Ευρώπη μέσω αγωγών από τη Ρωσία μηδενιστούν το 2023 και η ζήτηση υγροποιημένου φυσικού αερίου από την Κίνα ανακάμψει στα επίπεδα του 2021, τότε το 2023 η Ευρωπαϊκή Ένωση θα βρεθεί αντιμέτωπη με ένα σοβαρό κενό μεταξύ ζήτησης και προσφοράς», ανέφερε ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας (ΔΟΕ) σε έκθεσή του στις 12 Δεκεμβρίου.
Με το βλέμμα στο καιρό για τον προγραμματισμό του μέλλοντος
Ακόμα και σήμερα όμως η Ευρώπη δεν παύει να ισορροπεί σε τεντωμένο σχοινί, γεγονός που κατέστη σαφές όταν από τις 21 Νοεμβρίου έως τις 7 Οκτωβρίου οι τιμές στο TTF αυξήθηκαν από τα 124 στα 150 ευρώ/MWh με φόντο, πέραν των πολιτικών διεργασιών σε επίπεδο ΕΕ για την επίτευξη συμφωνίας για το πλαφόν, το κύμα ψύχους που σάρωσε εκείνες τις ημέρες τη βόρεια Ευρώπη. Ο ψυχρότερος καιρός τροφοδοτούσε εικασίες σχετικά με το πόσο γρήγορα θα μπορούσαν να εξαντληθούν τα αποθέματα αερίου της Ευρώπης, ωθώντας προς τα πάνω τις τιμές.
Πάντως, όσον αφορά την επάρκεια, όλα δείχνουν ότι ο στόχος επετεύχθη. Σύμφωνα με το Bloomberg, αν η Ευρώπη δεν υποφέρει από ένα εξαιρετικά ψυχρό δεύτερο μισό του χειμώνα, θα καταφέρει να προσπεράσει τον σκόπελο του φετινού χειμώνα καθώς, σε συνδυασμό με τα μέτρα μείωσης της ζήτησης αλλά και τις τεράστιες ποσότητες LNG που έφτασαν στην Ευρώπη στις αρχές του Φθινοπώρου λόγω των εξαιρετικά υψηλών τιμών, ο καλός καιρός είχε ως αποτέλεσμα στην εκπνοή του 2022 οι αποθήκες του μπλοκ να βρίσκονται γεμάτες κατά 83,1%, 30 ποσοστιαίες μονάδες υψηλότερα από ό,τι αυτή την ίδια περίοδο έναν χρόνο πριν.
«Σχεδόν υπό οποιοδήποτε σενάριο, θα πρέπει να έχει μείνει αρκετό φυσικό αέριο στις δεξαμενές μέχρι το τέλος της περιόδου θέρμανσης, τον Μάρτιο», αναφέρει το αμερικανικό πρακτορείο, σχολιάζοντας ότι η Ευρώπη «στάθηκε πολύ τυχερή αυτόν τον χειμώνα». Αλλά και υπενθυμίζοντας αυτό που πέρσι τέτοιες μέρες θα φάνταζε αυτονόητο: Οι ιδιοτροπίες του καιρού δεν μπορούν να αποτελούν βάση για τον προγραμματισμό του μέλλοντος.
