Σημάδια ανάκαμψης παρουσιάζει το ελαιόλαδο σε ευρωπαϊκό επίπεδο, κυρίως λόγω της βελτίωσης των αποδόσεων, ενώ σε παγκόσμιο επίπεδο η κατανάλωση ενισχύεται χάρη στη διάδοση της μεσογειακής διατροφής. Στην Ελλάδα, ωστόσο, η προβλεπόμενη μείωση της καλλιεργούμενης έκτασης και των αποδόσεων θα μπορούσε να μειώσει την παραγωγή κάτω από 0,18 εκατομμύρια τόνους ετησίως.
Τα παραπάνω αναφέρονται στην τελευταία έκθεση που δημοσίευση η Κομισιόν, με τίτλο «Προοπτικές για τη Γεωργία της ΕΕ », η οποία παρουσιάζει τις προβλέψεις για τις γεωργικές αγορές της ΕΕ έως το 2035. Σύμφωνα με τις προβλέψεις, η παραγωγή ελαιολάδου στην ΕΕ αναμένεται να ανακάμψει από τα χαμηλά επίπεδα των προηγούμενων ετών.
Ωστόσο, η κατανάλωση μειώνεται στις παραδοσιακές ελαιοπαραγωγικές χώρες, ενώ αυξάνεται σε άλλες αγορές, όπου το ελαιόλαδο κερδίζει έδαφος ως πιο υγιεινή επιλογή. Παρά τις μεταβολές αυτές, οι εξαγωγές της ΕΕ εκτιμάται ότι θα παραμείνουν ισχυρές.
Ελαιόλαδο σε μετάβαση
Το μέλλον του τομέα διαμορφώνεται από σημαντικές διαρθρωτικές αλλαγές, ιδιαίτερα στην Ισπανία και την Πορτογαλία. Οι παραδοσιακοί, μη αρδευόμενοι ελαιώνες σταδιακά αντικαθίστανται από υπερεντατικά συστήματα καλλιέργειας με καλύτερη αξιοποίηση των υδάτινων πόρων. Η μετάβαση αυτή θεωρείται κρίσιμη για τη βιωσιμότητα και την οικονομική απόδοση του κλάδου.
Έως το 2035, η παραγωγή της Ισπανίας ενδέχεται να προσεγγίσει τα 1,8 εκατ. τόνους ετησίως, ενώ της Πορτογαλίας να φτάσει τους 0,2 εκατ. τόνους. Αντίθετα, στην Ελλάδα η μείωση των καλλιεργούμενων εκτάσεων και των αποδόσεων μπορεί να οδηγήσει την παραγωγή κάτω από τους 0,18 εκατ. τόνους, ενώ στην Ιταλία προβλέπεται ετήσια πτώση της τάξης του 3%.
Αρνητικά επιδρούν επίσης η κλιματική αλλαγή, τα ακραία καιρικά φαινόμενα, η έλλειψη νερού και οι ασθένειες, με τη Xylella fastidiosa να εξακολουθεί να αποτελεί σοβαρή απειλή.
Λιγότερη κατανάλωση τα επόμενα χρόνια
Παρότι το ελαιόλαδο διατηρεί την εικόνα ενός υγιεινού προϊόντος, οι αυξημένες τιμές των τελευταίων ετών έχουν περιορίσει την κατανάλωση, ιδίως σε χώρες εκτός Μεσογείου, όπου οι καταναλωτές στρέφονται σε φθηνότερα φυτικά έλαια, όπως το ηλιέλαιο.
Η κατά κεφαλήν κατανάλωση αναμένεται να μειωθεί στις βασικές παραγωγικές χώρες, ενώ στην Πορτογαλία προβλέπεται αύξηση λόγω μεγαλύτερης διαθεσιμότητας και πιθανής αποκλιμάκωσης των τιμών. Στις υπόλοιπες χώρες της ΕΕ, η κατανάλωση εκτιμάται ότι θα αυξηθεί σταδιακά, αν και από χαμηλή αφετηρία.
Ειδικότερα, σύμφωνα με την έκθεση της Κομισιόν, η κατά κεφαλήν κατανάλωση στην Ισπανία προβλέπεται να μειωθεί κατά 0,6% ετησίως μέχρι το 2035. Αυτό αντανακλά τις αλλαγές στις προτιμήσεις των καταναλωτών και τη μείωση του πληθυσμού.
Η κατά κεφαλήν κατανάλωση στην Ιταλία, την Ελλάδα και τη Γαλλία αναμένεται επίσης να μειωθεί, με ρυθμό που κυμαίνεται από 0,5% έως 1,3% ετησίως.
Αντίθετα, η κατά κεφαλήν κατανάλωση στην Πορτογαλία αναμένεται να αυξηθεί λόγω της αυξανόμενης παραγωγής, η οποία θα μπορούσε να καταστήσει το ελαιόλαδο πιο προσιτό για τις τσέπες των καταναλωτών.
Σε άλλες χώρες της ΕΕ, τα συνολικά επίπεδα κατά κεφαλήν κατανάλωσης αναμένεται να αυξηθούν, καθώς οι άνθρωποι επιλέγουν όλο και περισσότερο πιο υγιεινά είδη ελαίων για λόγους υγείας. Η κατά κεφαλήν κατανάλωση σε αυτές τις χώρες θα μπορούσε να αυξηθεί σε 1,2 κιλά από σήμερα έως το 2035.
Ισχυρό παραμένει το εμπόριο
Ισχυρές αναμένεται να παραμείνουν οι εξαγωγές ελαιολάδου της ΕΕ έως και το 2035. Ειδικότερα, σύμφωνα με την έκθεση, οι καθαρές εξαγωγές ελαιολάδου αναμένεται να ενισχυθούν κυρίως στην Ισπανία και την Πορτογαλία, ενώ άλλα κράτη μέλη θα καλύπτουν τη ζήτηση μέσω αυξημένων εισαγωγών.
Ειδικότερα, κατά την επόμενη δεκαετία, οι καθαρές εξαγωγές ελαιολάδου από την Ισπανία αναμένεται να αυξηθούν κατά 5,1% και από την Πορτογαλία κατά 0,9%. Στην περίπτωση της Ισπανίας, η τάση αυτή αντανακλά τόσο τη μείωση της κατανάλωσης όσο και την αύξηση της παραγωγής. Αντίθετα, άλλες χώρες της ΕΕ αναμένεται να σημειώσουν αύξηση των καθαρών εισαγωγών κατά 4,1% ετησίως έως το 2023, προκειμένου να καλύψουν την αυξανόμενη ζήτηση.
Στην Ιταλία, οι καθαρές εισαγωγές προβλέπεται να μειωθούν κατά 0,4% ετησίως λόγω της χαμηλότερης κατά κεφαλήν κατανάλωσης και της μειωμένης παραγωγής.
Συνολικά, η ΕΕ θα διατηρήσει τον ρόλο της ως καθαρός εξαγωγέας έως το 2035 με τις καθαρές εξαγωγές να αυξάνονται κατά 6,1% από σήμερα έως το 2035. Στο πλαίσιο αυτό, «η διαφοροποίηση των προϊόντων και οι στοχευμένες στρατηγικές προώθησης θεωρούνται καθοριστικές για τη διατήρηση της ανταγωνιστικότητας του ευρωπαϊκού ελαιολάδου στη διεθνή αγορά», αναφέρει η Κομισιόν στην έκθεση.
